Egzekucja komornicza z zapomogi wypłaconej ze środków zfśs

Nie ma przeszkód, aby przyznali Państwo zleceniobiorcy zapomogę, pod warunkiem że obowiązujący u Państwa regulamin działalności określa, że osoba zatrudniona na zlecenie należy do osób uprawnionych do korzystania ze świadczeń socjalnych. Zapomoga, którą przyznali Państwo zleceniobiorcy, co do zasady, podlega egzekucji w całości i są Państwo zobowiązani przekazać ją komornikowi na pokrycie należności z tytułu niespłaconej pożyczki.

UZASADNIENIE

Osobami uprawnionymi do korzystania ze środków zfśs są:

• pracownicy i ich rodziny,
• emeryci i renciści – byli pracownicy i ich rodziny oraz
• inne osoby, którym pracodawca przyznał w regulaminie zfśs prawo korzystania ze świadczeń socjalnych (art. 2 pkt 5 ustawy o zfśs).

Zawarte w przepisach ustawy o zfśs upoważnienie pracodawcy do rozszerzenia w regulaminie zfśs kręgu osób uprawnionych do korzystania z funduszu pozwala objąć zakładową działalnością socjalną również osoby świadczące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy (np. chałupników, osoby zatrudnione na podstawie umowy zlecenia czy o dzieło). Treść regulaminu powinna także określać, jakie świadczenia będą przysługiwać tym uprawnionym. Działalność socjalna pracodawcy może obejmować m.in. usługi dotyczące różnych form krajowego wypoczynku (np. dofinansowanie do wypoczynku), działalność kulturalno-oświatową (np. dopłaty do biletu do kina czy teatru), sportowo-rekreacyjną, udzielanie pomocy materialnej – rzeczowej lub finansowej (np. zapomogi), a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe.

Jeżeli w regulaminie zfśs przewidzieli Państwo możliwość przyznania zapomogi zleceniobiorcy i spełni on określone wymagania, to będzie mógł skorzystać z takiej formy pomocy. Należy przy tym podkreślić, że udzielanie świadczeń z zfśś powinno być uzależnione od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej.

Zapomoga, mimo że udzielona w związku z ciężką sytuacją życiową zleceniobiorcy, będzie podlegać zajęciu komorniczemu na pokrycie należności z tytułu niespłaconej pożyczki.

WAŻNE!

Zapomoga wypłacona zleceniobiorcy ze środków zfśs podlega, co do zasady, zajęciu w całości, z wyjątkiem przypadków określonych przepisami Kodeksu postępowania cywilnego.

Egzekucja wierzytelności prowadzona w stosunku do zleceniobiorcy obejmuje wszelkie świadczenia uzyskane w ramach stosunku cywilnoprawnego, jednak z pewnymi wyjątkami. Egzekucji u dłużnika otrzymującego regularnie stałą płacę nie podlegają pieniądze w kwocie, która odpowiada niepodlegającej egzekucji części płacy za czas do najbliższego terminu wypłaty, zaś u dłużnika nieotrzymującego stałej płacy – pieniądze niezbędne dla niego i jego rodziny na utrzymanie przez dwa tygodnie (art. 829 pkt 5 Kodeksu postępowania cywilnego). Ponadto przepisy umożliwiają objęcie wynagrodzeń zleceniobiorców lub osób świadczących pracę na podstawie innych stosunków cywilnoprawnych ochroną przewidzianą przepisami Kodeksu pracy.

Ograniczenia w dokonywaniu potrąceń dotyczą wyłącznie wynagrodzenia powtarzającego się, wypłacanego okresowo (np. co miesiąc), którego celem jest zapewnienie utrzymania zleceniobiorcy i jego rodziny. Jeżeli zatem umowa zlecenia jest jedynym źródłem dochodu zleceniobiorcy lub wynagrodzenie z tej umowy jest przyznawane regularnie, mogą Państwo poinformować komornika o tym fakcie, wskazując, że zleceniobiorca spełnia warunki niezbędne do ochrony jego wynagrodzenia przed egzekucją. W takich okolicznościach będą Państwo mogli dokonywać potrąceń przy zastosowaniu ograniczeń dotyczących wysokości potrącanych kwot na podstawie przepisów Kodeksu pracy. W związku z tym potrącenia będą mogły być dokonywane w razie egzekucji:

• świadczeń alimentacyjnych – do wysokości 3/5 wynagrodzenia,
• innych należności lub potrącania zaliczek pieniężnych – do wysokości 1/2 wynagrodzenia.

Objęcie ochroną przewidzianą przepisami Kodeksu pracy świadczeń wypłacanych zleceniobiorcom jest możliwe wyłącznie we wskazanych wyżej przypadkach. W pozostałych sytuacjach potrąceniu w pełnej wysokości będą podlegać wszelkie należności uzyskane z umowy cywilnoprawnej, pod warunkiem że komornik dokona ich zajęcia.

Przepisy Kodeksu pracy dotyczące ochrony przed potrąceniami nie mają zastosowania do świadczeń przyznanych ze środków zfśs. Podobnie jak wynagrodzenie z umowy zlecenia, nie mieszczą się one w pojęciu wynagrodzenia za pracę. Stanowią natomiast podstawę potrąceń zarówno w przypadku pracowników, jak i zleceniobiorców.

W związku z tym do świadczeń wypłaconych z zfśs nie należy stosować ograniczeń i limitów potrąceń, określonych w art. 87 i 87¹ Kodeksu pracy. Potwierdził to Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 12 maja 2005 r. (I PK 248/04, OSNP 2006/1-2/12), w którym stwierdził, że „(...) przepisy prawa pracy nie definiują pojęcia wynagrodzenia za pracę jako przedmiotu zobowiązania pracodawcy – świadczenia odwzajemniającego pracę i ekwiwalentnego względem niej (art. 22 § 1 k.p.). Zawarta w art. 18^3c § 2 k.p. »definicja jednakowego wynagrodzenia za jednakową pracę lub za pracę o jednakowej wartości« została sformułowana na szczególne potrzeby, a mianowicie prawidłowej realizacji zasady równego traktowania pracowników w zakresie wynagradzania. Celem tak szerokiego pojmowania wynagrodzenia jest ograniczenie możliwości nierównego traktowania pracowników przez pracodawcę w sferze faktycznej, tj. nieuzasadnionego uprzywilejowywania niektórych z nich przez przyznawanie im korzyści formalnie niemających cech wynagrodzenia za pracę (np. świadczeń socjalnych). Uwzględnia przeto także należności, które, choć pozostają w związku z zatrudnieniem, nie są związanie bezpośrednio z obowiązkami pracownika wynikającymi ze stosunku pracy i należytym ich wykonywaniem. Tak rozumiane wynagrodzenie nie może być identyfikowane z wynagrodzeniem ustalanym wedle rodzaju pracy, jej ilości oraz jakości (art. 78 § 1 k. p.) i stanowić przedmiotu ochrony przewidzianej w art. 84–91 k.p. Wynika to zresztą wprost z treści art. 18^3c § 2 k.p., w którym różnicuje się »wszystkie składniki wynagrodzenia, bez względu na ich nazwę i charakter« oraz »inne świadczenia związane z pracą«”.

Ze szczególnej ochrony przed potrąceniami nie będą więc korzystać świadczenia przyznane zleceniobiorcy w związku z ciężką sytuacją materialną, chyba że u dłużnika – zleceniobiorcy nieotrzymującego stałej płacy uzyskana zapomoga, stanowiąc jedyne źródło dochodu, pozwoli na utrzymanie przez okres dwóch tygodni. Wówczas tak przyznana zapomoga z zfśs mieści się w pojęciu uposażenia wypłacanego zleceniobiorcy w związku z zawartą z nim umową cywilnoprawną i nie jest wypłacana regularnie. Natomiast w Państwa przypadku nie znajdą zastosowania przepisy dotyczące ochrony przed egzekucją komorniczą i zapomoga będzie mogła zostać potrącona w pełnej wysokości.

Podstawa prawna

• art. 2 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz.U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335 ze zm.),
• art. 829 pkt 5, art. 831, art. 833, art. 834 Kodeksu postępowania cywilnego,
• art. 87–91 Kodeksu pracy.