Zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonym podlegającym ubezpieczeniu chorobowemu bez okresu wyczekiwania, tj. bez względu na okres podlegania temu ubezpieczeniu od pierwszego dnia nieobecności w pracy z powodu konieczności sprawowania osobistej opieki nad chorym dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny. Przypomnijmy, że okres wyczekiwania stosuje się przy ustalaniu prawa do zasiłku chorobowego, który przysługuje ubezpieczonym podlegającym ubezpieczeniu chorobowemu obowiązkowo po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, a podlegającym ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie po 180 dniach podlegania temu ubezpieczeniu.
Komu zasiłek przysługuje
Prawo do zasiłku opiekuńczego przysługuje osobom podlegającym ubezpieczeniu chorobowemu:
• obowiązkowo, tj.:
- pracownikom,
- członkom Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych i Spółdzielni Kółek Rolniczych (od 1 stycznia 2001 r.) oraz
- osobom odbywającym służbę zastępczą (od 1 stycznia 2004 r.),
• dobrowolnie, tj.:
- osobom wykonującym pracę nakładczą,
- osobom wykonującym pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz osobom z nimi współpracującym,
- osobom prowadzącym pozarolniczą działalność oraz osobom z nimi współpracującym,
- osobom wykonującym odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
- duchownym.
W tym miejscu należy dodać, że prawo do zasiłku opiekuńczego (w ograniczonym zakresie) dla wymienionych wyżej osób, podlegających ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie, w okresie od 16 marca 2007 r. do 13 czerwca 2008 r. nie wynikało bezpośrednio z obowiązujących uregulowań ustawowych, lecz na mocy wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2007 r. (P 45/06; wyrok został ogłoszony 16 marca 2007 r. i opublikowany w DzU nr 46, poz. 318). Od 14 czerwca 2008 r. w związku z nowelizacją ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, wprowadzoną ustawą z 11 kwietnia 2008 r. (DzU nr 93, poz. 582), osoby te mają prawo do zasiłku opiekuńczego na takich samych zasadach jak ubezpieczeni podlegający ubezpieczeniu chorobowemu obowiązkowo.
Zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonym podlegającym ubezpieczeniu chorobowemu bez okresu wyczekiwania, tj. bez względu na okres podlegania temu ubezpieczeniu od pierwszego dnia nieobecności w pracy z powodu konieczności sprawowania osobistej opieki nad chorym dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny. Przypomnijmy, że okres wyczekiwania stosuje się przy ustalaniu prawa do zasiłku chorobowego, który przysługuje ubezpieczonym podlegającym ubezpieczeniu chorobowemu obowiązkowo po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, a podlegającym ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie po 180 dniach podlegania temu ubezpieczeniu.
Tytuł uprawniający do zasiłku
Zasiłek opiekuńczy przysługuje z tytułu opieki nad dzieckiem (zdrowym lub chorym) oraz nad dorosłym, chorym członkiem rodziny.
Należy zaznaczyć, że prawo do zasiłku opiekuńczego z tytułu sprawowania opieki nad dzieckiem przysługuje na równi matce i ojcu dziecka. Zasiłek wypłaca się jednak tylko jednemu z rodziców, tj. temu, który wystąpi z wnioskiem o jego wypłatę za dany okres.
Ubezpieczeni, którzy podlegają ubezpieczeniu chorobowemu, mają prawo do zasiłku opiekuńczego z tytułu konieczności osobistego sprawowania opieki nad:
• dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat w przypadku:
- nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza,
- porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi sprawowanie opieki,
- pobytu małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem, w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej,
• chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat,
• innym chorym członkiem rodziny (w tym nad dzieckiem w wieku powyżej 14 lat).
Ubezpieczeni, którzy podlegają ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie w okresie od 16 marca 2007 r. do 13 czerwca 2008 r., nie byli uprawnieni do zasiłku z tytułu opieki nad zdrowym dzieckiem w wieku do lat 8, a jedynie z tytułu konieczności osobistego sprawowania opieki nad:
• chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat,
• innym chorym członkiem rodziny (w tym nad dzieckiem w wieku powyżej 14 lat).
Ważne!
Począwszy od 14 czerwca 2008 r. ubezpieczeni podlegający ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie mają także prawo do zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad dzieckiem zdrowym, które nie ukończyło 8 lat życia.
Zasiłek opiekuńczy z tytułu opieki nad dzieckiem
Zasiłek opiekuńczy przysługuje z tytułu opieki nad dzieckiem własnym ubezpieczonego lub jego małżonka, a także nad dzieckiem przysposobionym oraz dzieckiem obcym, przyjętym na wychowanie i utrzymanie.
Ubezpieczonym podlegającym ubezpieczeniu chorobowemu:
• obowiązkowo - przysługuje zasiłek opiekuńczy z tytułu opieki sprawowanej nad chorym dzieckiem w wieku do lat 14 oraz w określonych przypadkach z tytułu opieki nad zdrowym dzieckiem w wieku do lat 8,
• dobrowolnie - przysługuje zasiłek opiekuńczy z tytułu opieki nad chorym dzieckiem w wieku do lat 14 od 16 marca 2007 r., a począwszy od 14 czerwca 2008 r. także nad dzieckiem zdrowym w wieku do lat 8.
Zasiłek opiekuńczy z tytułu konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem zdrowym w wieku do ukończenia 8. roku życia, przysługuje w przypadkach:
• nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza,
• porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi sprawowanie opieki,
• pobytu małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem, w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej.
Należy dodać, że za nieprzewidziane zamknięcie żłobka, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza, uważa się takie zamknięcie tych placówek, o którym ubezpieczony został zawiadomiony w terminie krótszym niż 7 dni przed dniem ich zamknięcia.
Aneta Maj