14 czerwca 2008 r. weszła w życie bardzo istotna zmiana przepisów dla osób podlegających ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie. Nowelizacja uprawnia osoby te do zasiłku opiekuńczego z tytułu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem oraz innym chorym członkiem rodziny na takich samych zasadach jak osoby podlegające ubezpieczeniu chorobowemu obowiązkowo.
Tylko dla ubezpieczonych obowiązkowo
Według dotychczasowego stanu prawnego do zasiłku opiekuńczego uprawnione były wyłącznie osoby podlegające ubezpieczeniu chorobowemu obowiązkowo, tj. pracownicy, członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz osoby odbywając służbę zastępczą. Osoby te mogły wystąpić z roszczeniem o zasiłek opiekuńczy w przypadku, gdy zachodziła konieczność sprawowania opieki nad:
• dzieckiem w wieku do ukończenia ośmiu lat w przypadku:
- nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza,
- porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi sprawowanie opieki,
- pobytu małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem, w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej,
• chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat,
• innym chorym członkiem rodziny (w tym nad dzieckiem w wieku powyżej 14 lat).
Po wyroku i nowelizacji
Prawa do zasiłku opiekuńczego nie miały osoby podlegające ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie, tj.: wykonujące pracę nakładczą, wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz osoby z nimi współpracujące, prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące, wykonujące odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, duchowni.
Podlegający ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie dopiero od 16 marca 2007 r. (na mocy wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2007 r., P 45/06, Dz.U. z 2007 r. nr 47, poz. 318) uzyskali prawo do zasiłku opiekuńczego, ale wyłącznie z tytułu opieki nad chorym dzieckiem w wieku do lat 14 i nad innym chorym członkiem rodziny. Począwszy od 14 czerwca 2008 r. - od wejścia w życie nowelizacji ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zasiłek opiekuńczy będzie przysługiwał im także z tytułu opieki nad dzieckiem zdrowym w wieku do ośmiu lat w okolicznościach wymienionych wyżej.
PRAWO DO ZASIŁKU
Zasiłek opiekuńczy przysługuje bez względu na okres podlegania ubezpieczeniu chorobowemu, od pierwszego dnia sprawowanej opieki. Ubezpieczony nie nabędzie do niego prawa, jeżeli poza nim są inni członkowie rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym, mogący zapewnić opiekę dziecku lub choremu członkowi rodziny. Nie dotyczy to jednak opieki sprawowanej nad chorym dzieckiem w wieku do dwóch lat.
WNIOSEK I ZAŁĄCZNIKI
Przyznanie prawa do zasiłku następuje na wniosek. Trzeba wypełnić druk ZUS Z-15 oraz dołączyć do niego dokumenty wymienione w tabeli.
Dokumenty potwierdzające prawo do zasiłku opiekuńczego
PRZYKŁAD
BRAK PRAWA DO ZASIŁKU ZA OPIEKĘ NAD ZDROWYM DZIECKIEM W MAJU
Osoba prowadząca pozarolniczą działalność, podlegająca z tego tytułu dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, sprawowała opiekę nad chorym dzieckiem w wieku dziewięciu lat w okresie od 5 do 14 maja 2008 r., a następnie w okresie od 15 do 21 maja 2008 r. nad dzieckiem zdrowym w wieku czterech lat z powodu choroby matki dziecka - stałej opiekunki. Osobie tej ZUS wypłacił zasiłek opiekuńczy za okres od 5 do 14 maja 2008r., a odmówił prawa do zasiłku za okres od 15 do 21 maja 2008r., ponieważ przed zmianą tzw. ustawy chorobowej osobie podlegającej ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie zasiłek za opiekę nad zdrowym dzieckiem nie przysługiwał.
PRZYKŁAD
WYPŁATA ZASIŁKU ZA OKRES OD 14 CZERWCA 2008 R.
Osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia zawartej na okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2008 r. złożyła w ZUS zaświadczenie lekarskie na zwykłym blankiecie, z którego wynika, że w okresie od 11 do 18 czerwca 2008 r. sprawowała opieką nad zdrowym dzieckiem w wieku sześciu lat z uwagi na pobyt matki dziecka - stałej opiekunki, w szpitalu. Oddział ZUS wobec spełnienia pozostałych warunków dokona wypłaty zasiłku opiekuńczego za okres od 14 do 18 czerwca 2008 r., a odmówił prawa do zasiłku za okres od 11 do 13 czerwca 2008 r. Dobrowolnie ubezpieczeni nabywają bowiem prawo do zasiłku z tytułu opeki nad zdrowym dzieckiem od 14 czerwca 2008 r.
ANETA MAJ
Podstawa prawna:
• Art. 32-35 i art. 62 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 31, poz. 267 z późn. zm.).
• Ustawa z 11 kwietnia 2008 r. o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. nr 93, poz. 582).
• Par. 5, 5a, 19, 20 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 27 lipca 1999 r. w sprawie określenia dowodów stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa(Dz.U. nr 65, poz. 742 z późn. zm.).