Decyzja małżonków o przysposobieniu dzieci zasługuje na szacunek i ze względów społecznych powinna się wiązać z wszechstronną pomocą państwa - w tym przyznania prawa do zasiłku macierzyńskiego, nawet jeżeli wniosek w jego sprawie jest złożony po terminie.
- Komu przysługuje zasiłek macierzyński?
- Czym jest przysposobienie?
- Wypłata zasiłku macierzyńskiego z tytułu przyjęcia dziecka na wychowanie i wystąpienie do sądu z wnioskiem o jego przysposobienie
- Przedawnienie roszczeń o wypłatę zasiłku
- Sprawa o zasiłek macierzyński w związku z przysposobieniem
- Wniosek o zasiłek macierzyński - 21 dni
- Odmowa wypłaty zasiłku macierzyńskiego była niesprawiedliwa i nieetyczna
Komu przysługuje zasiłek macierzyński?
Zasiłek macierzyński przysługuje:
- pracownikom,
- członkom rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,
- osobom, które wykonują pracę nakładczą,
- osobom, które pracują na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług oraz osobom, które z nimi współpracują, a także osobom świadczącym pracę na podstawie umowy uaktywniającej,
- osobom, które prowadzą pozarolniczą działalność, i osobom, które z nimi współpracują,
- osobom, które pracują odpłatnie na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
- osobom, które odbywają służbę zastępczą,
- duchownym,
którzy są objęci ubezpieczeniem chorobowym obowiązkowo lub dobrowolnie.
Czym jest przysposobienie?
Przez przysposobienie (adopcję, usynowienie) należy rozumieć powstały z woli osób zainteresowanych taki stosunek prawny, jaki istnieje między rodzicami a dzieckiem. Jest to więc stosunek rodzicielski, w ramach którego powstają między przysposabiającym (przysposabiającymi) a przysposobionym wszelkie obowiązki i prawa właściwe dla naturalnego stosunku rodzicielskiego, jak stan cywilny polegający na pochodzeniu jednej osoby od drugiej, władza rodzicielska czy obowiązek alimentacyjny.
Przysposobienie następuje przez orzeczenie sądu opiekuńczego na żądanie przysposabiającego.
Wypłata zasiłku macierzyńskiego z tytułu przyjęcia dziecka na wychowanie i wystąpienie do sądu z wnioskiem o jego przysposobienie
Dowodem do wypłaty zasiłku macierzyńskiego z tytułu przyjęcia dziecka na wychowanie i wystąpienia do sądu z wnioskiem o jego przysposobienie za okres ustalony jako okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego jest:
- zaświadczenie sądu opiekuńczego o dacie wystąpienia do sądu o przysposobienie dziecka zawierające datę urodzenia dziecka lub jego kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem przez płatnika składek lub ZUS, albo kopia wniosku o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka, zawierające datę urodzenia dziecka, z poświadczeniem sądu opiekuńczego o dacie wystąpienia do sądu,
- oświadczenie ubezpieczonego o dacie przyjęcia dziecka na wychowanie.
Przedawnienie roszczeń o wypłatę zasiłku
Roszczenie o wypłatę zasiłku macierzyńskiego przedawnia się po upływie 6 miesięcy od ostatniego dnia okresu, za który zasiłek przysługuje.
Jeżeli zgłoszenie roszczenia o wypłatę zasiłku nastąpiło z przyczyn niezależnych od osoby uprawnionej, termin 6 miesięcy liczy się od dnia, w którym ustała przeszkoda uniemożliwiająca zgłoszenie roszczenia.
Jeżeli niewypłacanie zasiłku w całości lub w części było następstwem błędu płatnika składek albo Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, roszczenie o wypłatę zasiłku przedawnia się po upływie 3 lat.
Sprawa o zasiłek macierzyński w związku z przysposobieniem
W ostatnim czasie zapadł niezwykle interesujący wyrok przez Sądem Rejonowym w Łomży z dnia 6 września 2023 r., sygn. akt IV U 80/23.
Na kanwie niniejszej sprawy Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił przyznania zasiłku macierzyńskiego ubezpieczonej prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą, która przysposobiła z mężem dzieci, ponieważ uznał, że wniosek złożyła po terminie. Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił prawa do zasiłku z uwagi na złożenie wniosku po ustawowo zakreślonym terminie siedmiu dni od dnia wydania postanowienia sądu o przysposobieniu dzieci.
Sprawa trafiła ostatecznie do Sąd, który nie zgodził się z tym rozstrzygnięciem i wskazał, że decyzja o przysposobieniu dzieci zasługuje na szacunek i ze względów społecznych powinna się wiązać z wszechstronną pomocą państwa. Dlatego też nawet gdyby ubezpieczona złożyła wniosek po terminie, to organ nie powinien wydać decyzji odmownej.
Wniosek o zasiłek macierzyński - 21 dni
Zdaniem Sądu Rejonowego w sprawie należało opierać się na przepisie art. 30a ust. 2 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1732), tj. ubezpieczony, nie później niż 21 dni po przyjęciu dziecka na wychowanie i wystąpieniu do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka albo po przyjęciu dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, może złożyć pisemny wniosek o wypłacenie mu zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, z wyłączeniem okresu, o którym mowa w art. 182 1a § 4 Kodeksu pracy, przysługującego drugiemu rodzicowi dziecka.
Odmowa wypłaty zasiłku macierzyńskiego była niesprawiedliwa i nieetyczna
Sąd wskazał, że decyzja małżonków o przysposobieniu dzieci zasługuje na szacunek i ze względów społecznych powinna się wiązać z wszechstronną pomocą państwa.
Tym samym nie tylko wykładania językowa i systemowa, ale także celowościowa przemawia za przyznaniem zasiłku macierzyńskiego ubezpieczonej, jeśli na skutek konieczności załatwiania formalności związanych z adopcją, przygotowania domu do przyjęcia dzieci, a następnie sprawowaniem całodobowej opieki nad nimi, musi zrezygnować z prowadzenia działalności gospodarczej i traci w ten sposób źródło utrzymania.
Odmowa przyznania zasiłku podważała zaufanie jednostki do państwa oraz była w sposób oczywisty niesprawiedliwa i nieetyczna. Ponadto nawet gdyby ubezpieczona złożyła wniosek po terminie, to organ nie powinien wydać decyzji odmownej.
Mając powyższe na uwadze, Sąd zmienił zaskarżone rozstrzygnięcie w ten sposób, że przyznał ubezpieczonej prawo do zasiłku macierzyńskiego.
Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1732)