Podstawę wymiaru wynagrodzenia za czas choroby lub zasiłku przysługującego pracownikowi stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym pracownik nabył prawo do świadczeń. Niejednokrotnie w okresie, z którego ustalana jest podstawa wymiaru, pracownik wskutek nieobecności w pracy (zwolnienie lekarskie, urlop wypoczynkowy, urlop bezpłatny) nie osiąga pełnego wynagrodzenia. Zachodzi wówczas konieczność przeanalizowania wynagrodzeń, jak również charakteru nieobecności.
Jeśli powodem osiągnięcia przez pracownika niepełnego wynagrodzenia jest usprawiedliwiona nieobecność w pracy, np. choroba, opieka nad członkiem rodziny, korzystanie z urlopu bezpłatnego, wówczas ustalając podstawę zasiłku należy:
- wyłączyć wynagrodzenie za miesiące, w których pracownik przepracował mniej niż połowę obowiązującego go czasu pracy,
- przyjąć wynagrodzenie za miesiące, w których pracownik przepracował co najmniej połowę obowiązującego go czasu pracy, po uprzednim uzupełnieniu.
WAŻNE!
Gdy w danym miesiącu poprzedzającym powstanie niezdolności do pracy pracownik nie przepracował pełnego miesiąca z przyczyn usprawiedliwionych, ale przepracował co najmniej połowę obowiązującego go czasu pracy, wynagrodzenie za ten miesiąc uwzględnia się w podstawie wymiaru po uzupełnieniu. Uzupełnienie to polega na obliczeniu wynagrodzenia, jakie pracownik osiągnąłby, gdyby pracował pełny miesiąc kalendarzowy.
Uzupełnianie wynagrodzenia a charakter jego składników
Sposób uzupełniania wynagrodzenia zależy od charakteru jego składników. Inaczej bowiem należy postępować, gdy mamy do czynienia z wynagrodzeniem zmiennym, a inaczej, gdy ma ono charakter stały.
W przypadku składników pensji przysługujących w stałej miesięcznej wysokości uzupełnienie polega na przyjęciu do podstawy wymiaru miesięcznego wynagrodzenia określonego w umowie o pracę.
Przykład
Pracownik zachorował 29 lipca 2009 r. Do podstawy wymiaru świadczeń chorobowych należy przyjąć otrzymane przez niego wynagrodzenia w okresie od lipca 2008 r. do czerwca 2009 r.
Wynagrodzenie pracownika określone jest w stałej miesięcznej kwocie 3000 zł.
Jeśli w danym miesiącu uwzględnionym w podstawie wymiaru pracownik nie otrzymał pełnego wynagrodzenia np. wskutek choroby, wówczas należy je uzupełnić. Polega to na przyjęciu wynagrodzenia w wysokości określonej w umowie o pracę, a następnie należy pomniejszyć je o pełną miesięczną składkę ubezpieczeniową:
3000 zł x 13,71% = 411,30 zł (wysokość składki),
potem przychód pomniejszamy o wysokość składki:
3000 zł – 411,30 zł = 2588,70 zł.
Natomiast gdy pracownikowi przysługuje pensja o charakterze zmiennym, uzupełnia się ją, dzieląc wynagrodzenie osiągnięte przez pracownika za przepracowane dni robocze przez liczbę tych dni. Następnie otrzymany wynik mnoży się przez liczbę dni, które pracownik był zobowiązany przepracować w danym miesiącu.
WAŻNE!
W miesiącu, w którym nastąpiło przekroczenie kwoty 30-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia, do podstawy wymiaru należy przyjąć przychód pomniejszony o składkę na ubezpieczenie chorobowe – 2,45% oraz składkę na ubezpieczenia emerytalne i rentowe – 11,26%, jednak obliczoną nie od pełnej kwoty przychodu, lecz od jego części. W kolejnych miesiącach trzeba przyjąć wówczas przychód pomniejszony jedynie o składkę na ubezpieczenie chorobowe. Dopiero tak ustalone wynagrodzenie podlega uzupełnieniu.
Uzupełnianie wynagrodzenia a przyczyny nieobecności
Sposób uzupełnienia wynagrodzenia zależy również od typu nieobecności, w której wyniku pracownik otrzymał niepełną pensję.
Jeżeli w miesiącu, z którego wynagrodzenie uwzględnia się w podstawie wymiaru, pracownik przez część miesiąca korzystał z urlopu wypoczynkowego i otrzymuje wynagrodzenie:
- stałe – to uzupełnienie wynagrodzenia polega na przyjęciu do podstawy wymiaru zasiłku wynagrodzenia miesięcznego określonego w umowie o pracę lub innym akcie nawiązującym stosunek pracy,
- zmienne – wówczas wynagrodzenie za pracę sumuje się z wynagrodzeniem za urlop wypoczynkowy i podlega uzupełnieniu.
WAŻNE!
Dni urlopu wypoczynkowego oraz innych usprawiedliwionych nieobecności, za które pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, traktuje się do celów zasiłkowych na równi z dniami przepracowanymi.
Natomiast gdy pracownik nie osiągnął pełnego wynagrodzenia z powodu nieusprawiedliwionej nieobecności, do podstawy wymiaru przyjmuje się wynagrodzenie osiągnięte w tym miesiącu, bez uzupełniania jego wysokości za dni nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy. Przy ustalaniu wynagrodzenia za pełny miesiąc w liczbie dni, które pracownik był zobowiązany przepracować, nie należy uwzględniać dni nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy.
Przykład
Pracownik zatrudniony w systemie prowizyjnym stał się niezdolny do pracy z powodu choroby od 25 sierpnia 2009 r. Do podstawy wymiaru świadczeń chorobowych należy przyjąć wynagrodzenie z okresu od sierpnia 2008 r. do lipca 2009 r.
W marcu 2009 r. pracownik był zobowiązany przepracować 22 dni. Jednak od 9 do 12 marca był niezdolny do pracy z powodu choroby oraz jeden dzień (6 marca) był nieobecny w pracy z przyczyn nieusprawiedliwionych. Przychód pracownika za 17 dni pracy w tym miesiącu wyniósł 2221,25 zł.
Wynagrodzenie za marzec należy uzupełnić, ale tylko za czas marcowej choroby pracownika. W tym celu:
● ustalamy wysokość potrąconych składek społecznych:
2221,25 zł x 13,71% = 304,53 zł,
● przychód pomniejszamy o potrącane z niego składki na ubezpieczenia społeczne:
2221,25 zł – 304,53 zł = 1916,72 zł,
● obliczamy wynagrodzenie, które pracownik osiągnąłby, gdyby pracował 21 dni (dni, które pracownik był zobowiązany przepracować, pomniejszone o 1 dzień nieusprawiedliwionej nieobecności):
1916,72 zł : 17 dni x 21 dni = 2367,71 zł.
Do podstawy wymiaru świadczeń chorobowych wynagrodzenie za marzec należy przyjąć w wysokości 2367,71 zł.
Podstawa prawna:
- art. 36 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świdczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2005 r. nr 31, poz. 267 ze zm.).