Zasiłek chorobowy przysługuje osobie prowadzącej pozarolniczą działalność oraz osobie z nią współpracującej, jeżeli niezdolność do wykonywania działalności lub współpracy powstała w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Oznacza to, że nie nabywa prawa do zasiłku chorobowego za cały okres choroby ta osoba, która wniosek o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym zgłosi po powstaniu niezdolności do pracy.
Przykład
Osoba prowadząca pozarolniczą działalność od 1 października 2008 r. podlegała z tego tytułu obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu. Osoba ta była niezdolna do pracy w okresie od 12 do 23 stycznia 2009 r. 12 stycznia 2009 r. osoba ta wypełniła wniosek o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym. Zgłoszenie wpłynęło do oddziału ZUS 16 stycznia 2009 r. i od tego dnia osoba ta została objęta ubezpieczeniem chorobowym. W związku z tym, że niezdolność do pracy powstała przed objęciem ubezpieczeniem chorobowym, zasiłek chorobowy nie przysługuje ubezpieczonemu za cały okres niezdolności do pracy.
Zawieszenie działalności gospodarczej
Powyższa zasada obowiązuje także w stosunku do osób prowadzących działalność gospodarczą, których niezdolność do pracy z powodu choroby powstanie w okresie przerwy w ubezpieczeniu chorobowym w związku z zawieszeniem wykonywania tej działalności, na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej (jeżeli nie zachodzą warunki do przyznania zasiłku chorobowego po ustaniu tytułu ubezpieczenia). Ponieważ niezdolność do pracy powstała w okresie zawieszenia działalności, a więc w okresie, w którym nie było ubezpieczenia chorobowego, to zasiłek chorobowy nie przysługuje za cały okres nieprzerwanej niezdolności do pracy, także za okres po jej wznowieniu.
Przykład
Osoba prowadząca działalność gospodarczą od 1 marca 2007 r. podlegała od tej daty wszystkim rodzajom ubezpieczeń społecznych, w tym dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. W okresie od 1 listopada 2008 r. do 31 stycznia 2009 r. zawiesiła działalność i w związku z tym nie podlegała ubezpieczeniu chorobowemu. W czasie przerwy w ubezpieczeniu spowodowanej zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej była chora od 28 stycznia do 6 lutego 2009 r. Ubezpieczony nie ma prawa do zasiłku chorobowego za cały okres choroby, ponieważ niezdolność ta nie powstała w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego.
Inny tytuł do ubezpieczeń
Należy dodać, że warunek powstania niezdolności do pracy w czasie ubezpieczenia chorobowego uważa się jednak za spełniony, jeżeli nieprzerwana niezdolność do pracy powstała w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego z innego tytułu. Tak jest, gdy np. osoba prowadząca działalność pozarolniczą (osoba współpracująca) jest równocześnie pracownikiem, z którym rozwiązano umowę o pracę i w związku z tym do ubezpieczenia chorobowego z tytułu prowadzenia działalności (współpracy) przystąpiła po ustaniu zatrudnienia, ale zachorowała jeszcze w czasie trwania zatrudnienia i choruje nieprzerwanie po jego ustaniu. W tej sytuacji ubezpieczony będzie miał prawo do zasiłku z tytułu prowadzonej działalności, jeżeli przystąpi do ubezpieczenia chorobowego od następnego dnia po ustaniu poprzedniego ubezpieczenia (z tytułu umowy o pracę), jak również wtedy gdy do tego ubezpieczenia przystąpi po przerwie, jeżeli przerwa ta nie przekroczyła 30 dni, oraz pod warunkiem że nie było przerwy w niezdolności do pracy. W takim przypadku do nabycia prawa do zasiłku ubezpieczony musi posiadać wymagany okres ubezpieczenia, tzw. okres wyczekiwania (który został przedstawiony w dalszej części opracowania).
Przykład
Pracownik prowadził równocześnie własną działalność gospodarczą, z tytułu której nie podlegał ubezpieczeniom społecznym. Umowa o pracę została z pracownikiem rozwiązana 31 grudnia 2008 r. Po rozwiązaniu umowy o pracę osoba ta zgłosiła się do ubezpieczeń społecznych z tytułu prowadzonej działalności, w tym do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego od 19 stycznia 2009 r. Osoba ta stała się niezdolna do pracy z powodu choroby 22 grudnia 2008 r. i chorowała nieprzerwanie do 6 lutego 2009 r. W związku z tym, że przerwa w ubezpieczeniu chorobowym z tytułu zatrudnienia i z tytułu prowadzenia działalności nie przekracza 30 dni, ubezpieczony ma wymagany 90-dniowy okres ubezpieczenia do nabycia prawa do zasiłku chorobowego i zasiłek ten otrzyma za okres od dnia objęcia ubezpieczeniem chorobowym, tj. od 19 stycznia 2009 r., ponieważ nieprzerwana niezdolność do pracy z powodu choroby powstała w czasie innego ubezpieczenia (zatrudnienia).
Zasiłek chorobowy po ustaniu tytułu ubezpieczenia
Osobie prowadzącej pozarolniczą działalność (osobie współpracującej) zasiłek chorobowy przysługuje także po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli niezdolność do pracy powstała:
- w czasie trwania ubezpieczenia i trwa nieprzerwanie po ustaniu tytułu ubezpieczenia,
- po ustaniu tytułu ubezpieczenia, jeżeli trwała co najmniej 30 dni i powstała nie później niż w ciągu:
- 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia,
- 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia i była spowodowana chorobą zakaźną, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub inną chorobą, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby (chorobę taką w zaświadczeniu lekarskim ZUS ZLA oznacza się kodem literowym „E”).
Należy dodać, że pomimo spełnienia określonych wyżej warunków dotyczących daty powstania niezdolności do pracy i czasu jej trwania, zasiłek chorobowy za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia nie przysługuje, jeżeli osoba niezdolna do pracy:
- ma ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy,
- kontynuuje po ustaniu ubezpieczenia działalność zarobkową lub podjęła działalność zarobkową, stanowiącą tytuł do objęcia obowiązkowo bądź dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniającą prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby,
- jest uprawniona do zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego,
- nie nabyła prawa do zasiłku w czasie ubezpieczenia, ponieważ podlegała ubezpieczeniu chorobowemu nieprzerwanie przez okres nie dłuższy niż 90 dni,
- podlega obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu rolników.
Podstawa prawna:
- art. 6 ust. 1, art. 7 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2005 r. nr 31, poz. 267 ze zm.),
- ustawa z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (DzU z 2007 r. nr 155, poz. 1095 ze zm.).