Osoby prowadzące działalność pozarolniczą oraz osoby z nimi współpracujące podlegają ubezpieczeniu chorobowemu na zasadach dobrowolności.
Przystąpienie do ubezpieczenia chorobowego uprawnia te osoby, po spełnieniu określonych warunków, do następujących świadczeń:
- zasiłku chorobowego,
- świadczenia rehabilitacyjnego,
- zasiłku macierzyńskiego i
- zasiłku opiekuńczego.
Zasiłek chorobowy po okresie wyczekiwania
Osoby prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące, jako podlegające ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie, nabywają prawo do zasiłku chorobowego po upływie wymaganego okresu ubezpieczenia. Od 1 stycznia 2009 r. okres ten wynosi 90 dni (do 31 grudnia 2008 r. - 180 dni.)
Zmiana polegająca na skróceniu okresu wyczekiwania oznacza, że gdy osoba prowadząca pozarolniczą działalność jest niezdolna do pracy z powodu choroby 1 stycznia 2009 r., a okres podlegania przez nią dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu przed 1 stycznia 2009 r. wynosi co najmniej 90 dni, to od 91. dnia tego ubezpieczenia, nie wcześniej jednak niż od 1 stycznia 2009 r., nabywa prawo do zasiłku chorobowego.
Przykład
Osoba prowadząca pozarolniczą działalność od 1 września 2008 r. podlega wszystkim rodzajom ubezpieczeń społecznych, w tym także od tej daty dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Od 10 grudnia 2008 r. do 23 stycznia 2009 r. osoba ta była niezdolna do pracy z powodu choroby i za ten okres oddział ZUS odmówił prawa do zasiłku chorobowego z powodu braku wymaganego okresu ubezpieczenia chorobowego - 180 dni. Ponieważ 1 stycznia 2009 r. osoba ta ma wymagany okres ubezpieczenia chorobowego (90 dni), oddział ZUS dokona wypłaty zasiłku chorobowego za okres od 1 do 23 stycznia 2009 r.
Zasiłek chorobowy przysługuje także osobie prowadzącej pozarolniczą działalność lub osobie z nią współpracującej, której okres 90 dni ubezpieczenia chorobowego upływa po 31 grudnia 2008 r. w trakcie orzeczonej niezdolności do pracy.
Przykład
Osoba prowadząca pozarolniczą działalność od 15 października 2008 r. podlega wszystkim rodzajom ubezpieczeń społecznych, w tym dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Od 7 do 30 stycznia 2009 r. jest niezdolna do pracy z powodu choroby. Ponieważ 12 stycznia 2009 r. upływa wymagany okres ubezpieczenia chorobowego (90 dni), oddział ZUS dokona wypłaty zasiłku chorobowego za okres od 13 do 30 stycznia 2009 r. Okres od 7 do 12 stycznia 2009 r. jest okresem wyczekiwania na prawo do zasiłku.
Należy pamiętać, że do okresu ubezpieczenia chorobowego uprawniającego do zasiłku chorobowego zalicza się poprzednie okresy podlegania temu ubezpieczeniu, jeżeli przerwa w ubezpieczeniu nie przekracza 30 dni. Nie ma przy tym znaczenia, czy poprzednie ubezpieczenie chorobowe było obowiązkowe czy dobrowolne.
Przykład
Osoba prowadząca pozarolniczą działalność od 1 stycznia 2009 r. z tym dniem została objęta na swój wniosek także ubezpieczeniem chorobowym. Wcześniej w okresie od 1 stycznia 2007 r. do 12 grudnia 2008 r. była zatrudniona na podstawie umowy o pracę. W okresie od 12 do 23 stycznia 2009 r. osoba ta była niezdolna do pracy z powodu choroby. Ponieważ przerwa między obecnym a poprzednim ubezpieczeniem nie przekracza 30 dni, a łącznie ubezpieczenie to trwało ponad 90 dni, ubezpieczonemu przysługuje zasiłek chorobowy od pierwszego dnia tej niezdolności, bez okresu wyczekiwania.
Powyższa zasada obowiązuje także w przypadku, gdy niezdolność do pracy z powodu choroby powstanie po okresie przerwy w ubezpieczeniu chorobowym z powodu zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej, na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej. Wówczas do okresu ubezpieczenia wymaganego do nabycia prawa do zasiłku chorobowego dolicza się poprzednie okresy podlegania ubezpieczeniu chorobowemu, jeżeli przerwa spowodowana zawieszeniem działalności nie przekracza 30 dni.
Przykład
Osoba prowadząca działalność gospodarczą od 1 czerwca 2006 r. zawiesiła działalność w okresie od 1 grudnia 2008 r. do 31 stycznia 2009 r. W okresie od 1 czerwca 2006 r. do 30 listopada 2008 r. podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, natomiast nie podlegała temu ubezpieczeniu w okresie zawieszenia działalności. Po wznowieniu działalności, w okresie od 9 do 20 lutego 2009 r., chorowała. W związku z tym, że przerwa w ubezpieczeniu chorobowym z powodu zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej była dłuższa niż 30 dni, do okresu ubezpieczenia wymaganego do nabycia prawa do zasiłku chorobowego nie zalicza się poprzedniego okresu ubezpieczenia chorobowego przed zawieszeniem działalności. Ubezpieczony nie ma zatem prawa do zasiłku chorobowego za okres choroby od 9 do 20 lutego 2009 r., ponieważ nie ma wymaganego okresu 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.
Do okresu ubezpieczenia chorobowego z tytułu prowadzonej działalności pozarolniczej zalicza się natomiast poprzednie okresy ubezpieczenia, nawet gdy przerwa między nimi jest dłuższa niż 30 dni, jeżeli przerwa ta jest spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym lub odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego.
Bez okresu wyczekiwania
Prawo do zasiłku chorobowego bez okresu wyczekiwania przysługuje, jeżeli osoba prowadząca działalność pozarolniczą lub osoba z nią współpracująca jest:
- absolwentem szkoły lub szkoły wyższej i została objęta ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpiła do tego ubezpieczenia w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych,
- niezdolna do pracy z powodu wypadku w drodze do pracy lub z pracy,
- byłym posłem lub senatorem, który po zakończeniu sprawowania mandatu posła lub senatora przystąpił do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji.
Podstawa prawna:
- art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2005 r. nr 31, poz. 267 ze zm.).