Zatrudnieni pracownicy podlegają ubezpieczeniom w Polsce. Płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy za te osoby jest pracodawca, czyli firma holenderska. Dlatego to firma holenderska ma obowiązek zgłosić te osoby do polskich ubezpieczeń oraz obowiązek rozliczania i opłacania składek. Obowiązki płatnika mogą także przejąć zatrudnieni pracownicy zawierając stosowne porozumienie ze swoim pracodawcą.
UZASADNIENIE
Firma holenderska będąc płatnikiem składek z tytułu zatrudnienia pracowników w Polsce musi przede wszystkim uzyskać identyfikator NIP. W tym celu należy zwrócić się z wnioskiem o jego nadanie do Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego w Warszawie.
Kopię decyzji o nadaniu NIP oraz wypełniony formularz zgłoszenia płatnika składek ZUS ZPA (dla osób prawnych; gdy pracodawca zagraniczny jest osobą fizyczną zgłasza się na ZUS ZFA) należy złożyć w I Oddziale ZUS w Warszawie.
Jeżeli podmiot zagraniczny figuruje jako płatnik podatku VAT UE, wówczas nie występuje ponownie o nadanie numeru NIP, lecz w dokumentach zgłoszeniowych podaje NIP służący do rozliczeń podatku VAT, pomijając symbol PL.
Zgłoszenie płatnika składek należy przekazać do ZUS w ciągu 7 dni od daty zatrudnienia pierwszego pracownika. W następnej kolejności należy zgłosić do ubezpieczeń zatrudnione osoby na formularzu ZUS ZUA z kodem 01 10 xx.
Płatnik składek ma obowiązek składać dokumenty rozliczeniowe - deklarację ZUS DRA oraz raporty ZUS RCA oraz ZUS RSA za osoby ubezpieczone, w terminie do 15. dnia następnego miesiąca. W tym terminie ma obowiązek opłacić należne składki na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne i Fundusz Pracy.
Podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne tych osób jest osiągnięty przychód, nie niższy niż minimalne wynagrodzenie za pracę obowiązujące w Polsce w 2008 r., tj. 1126 zł (w przypadku zatrudnienia na pełny etat).
Z uwagi na to, że dopełnianie obowiązków płatnika przez podmiot zagraniczny, który nie ma w Polsce siedziby ani przedstawicielstwa, wiąże się z pewnymi trudnościami i często dodatkowymi kosztami (np. korzystanie z usług polskiego biura rachunkowego), firma ta może uzgodnić z pracownikiem wykonującym pracę w Polsce, że to pracownik będzie płatnikiem składek na swoje ubezpieczenia. W tym celu należy zawrzeć na piśmie umowę (może to być odrębna umowa albo paragraf dodany do zawartej umowy o pracę), z której w sposób niebudzący wątpliwości będzie wynikać, że pracownik w zastępstwie zagranicznego pracodawcy zobowiązuje się opłacać i rozliczać składki na swoje ubezpieczenia społeczne. Pracownik powinien o zawartym porozumieniu powiadomić właściwą jednostkę ZUS, w której ma obowiązek złożyć odpowiednie dokumenty zgłoszeniowe.
PRZYKŁAD
Firma farmaceutyczna z siedzibą we Francji planuje zatrudnić na terenie Polski polskiego obywatela w charakterze przedstawiciela handlowego. Jednocześnie zamierza zawrzeć z nim umowę o przejęciu obowiązków płatnika składek. W tym przypadku pracownik sam zgłasza się do ubezpieczeń społecznych i do ubezpieczenia zdrowotnego na druku ZUS ZUA z kodem 01 25 xx. Dodatkowo wypełnia on formularz ZUS ZAA, w którym podaje adres podmiotu zagranicznego, z którym zawarł porozumienie uprawniające go do rozliczania i opłacania składek na własne ubezpieczenia. Dokumenty zgłoszeniowe wraz z kopią tej umowy i kopią decyzji o nadaniu pracownikowi NIP składa w jednostce ZUS właściwej ze względu na jego miejsce zamieszkania. Za każdy miesiąc jest on zobowiązany składać dokumenty rozliczeniowe ZUS DRA wraz z raportami ZUS RCA, ZUS RSA oraz opłacać składki do 15. dnia następnego miesiąca.
Zasady dotyczące rozliczania i opłacania składek przez pracowników występujących w roli płatnika składek odnoszą się również do osób wykonujących pracę w Polsce na podstawie umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia na rzecz podmiotów niemających w Polsce miejsca prowadzenia działalności, jeżeli osoby te zawarły umowę o przejęciu obowiązków płatnika składek.
PRZYKŁAD
Osoba zatrudniona w Polsce na podstawie umowy o pracę z miesięcznym wynagrodzeniem w wysokości 2000 zł zamierza od 1 czerwca br. zawrzeć dodatkowo umowę zlecenia z czeską firmą, która nie ma w Polsce swojej siedziby ani przedstawicielstwa. Zleceniobiorca zobowiązuje się jednocześnie do rozliczania i opłacania składek za siebie. Osoba ta będzie podlegać z tytułu umowy zlecenia zawartej z czeską firmą wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu (podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne ze stosunku pracy jest wyższa niż minimalne wynagrodzenie za pracę), zatem ma obowiązek zgłosić się do tego ubezpieczenia na druku ZUS ZZA z kodem 04 27 xx. Każdego miesiąca będzie składać deklarację ZUS DRA i raport ZUS RZA, w którym będzie rozliczać składkę na ubezpieczenie zdrowotne.
Podstawa prawna:
• art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1, art. 36 ust. 1 i ust. 4, art. 41 ust. 1, art. 43 ust. 1 pkt 1, art. 47 ust. 1 pkt 3 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.),
• art. 66 ust. 1 pkt 1a ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2004 r. nr 210, poz. 2135 ze zm.),
• art. 104 ust. 1 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (DzU nr 99, poz. 1001 ze zm.),
• załączniki nr 1, 4, 7, 9, 10, 13, 18, 19 oraz 20 do rozporządzenia z 4 grudnia 1998 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących oraz innych dokumentów (DzU nr 149, poz. 982 ze zm.),
• art. 109 rozporządzenia Rady (EWG) nr 574/72 z 21 marca 1972 r. w sprawie wykonywania rozporządzenia (EWG) nr 1408/71 w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych i ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (DzU UE L 72/74/1 ze zm.).
Małgorzata Kozłowska
specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych