10 lipca 2008 r. Trybunał Konstytucyjny rozpatrzył połączone wnioski Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych o zbadanie zgodności art. 32 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2004 r. nr 39, poz. 353 ze zm.) z art. 2 i 32 ust. 1 i 2 Konstytucji RP.
Zgodnie z ww. przepisem, który został wprowadzony w życie nowelizacją ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z 20 kwietnia 2004 r. „przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa”. Sposób ustalania okresów zatrudnienia na podstawie tego przepisu dotyczy uprawnień do emerytury wcześniejszej ubezpieczonych urodzonych przed 1 stycznia 1949 r.
W opinii Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych przepis art. 32 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych narusza konstytucyjną zasadę równości oraz sprawiedliwości społecznej. Wnioskodawca argumentował, że przepis działa wstecz, dzięki czemu ustawodawca reguluje uprawnienia obywateli sięgające do 1991 r. Zdaniem OPZZ przez znowelizowane brzmienie art. 32 ust. 1a ww. ustawy ubezpieczony przed dniem wejścia w życie kwestionowanego przepisu miał naliczaną emeryturę w korzystniejszy sposób niż ten, który złożył wniosek już po wejściu przepisu w życie, pomimo posiadania takiego samego stażu pracy i ubezpieczenia. Zdaniem wnioskodawcy przepis ten dyskryminuje również osoby przebywające na urlopie macierzyńskim i zwolnieniu lekarskim po dniu 14 listopada 1991 r.
Naruszona została konstytucyjna zasada ochrony praw nabytych.
Sędziowie Trybunału Konstytucyjnego, po rozpoznaniu wniosku, nie podzieli argumentacji wnioskodawcy i stwierdzili, że ustalanie okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, na podstawie art. 32 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jest zgodny z Konstytucją RP.
Zdaniem Trybunału nie została naruszona konstytucyjna zasada równości, gdyż od 1 lipca 2004 r., czyli po wejściu w życie art. 32 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wszyscy ubezpieczeni nabywający prawo do wcześniejszej emerytury na podstawie tego przepisu zostali objęci jednolitą regułą.
Trybunał orzekł również, że zakaz zaliczania do okresu zatrudnienia okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenie z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa jest wyrazem skorzystania przez ustawodawcę ze swobody w regulowaniu stosunków prawnych. W tym przypadku nie można mówić o działaniu prawa wstecz, jak również o naruszaniu praw słusznie nabytych (sygn. akt K 33/06).
Katarzyna Wojciechowska