Osoba prowadząca pozarolniczą działalność ma obowiązek obliczać, opłacać oraz rozliczać należne składki na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy za siebie, za każdy miesiąc kalendarzowy, w deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA. Jeżeli osoba prowadząca pozarolniczą działalność opłacająca składki wyłącznie za siebie jest uprawniona do rozliczania wypłaconych w danym miesiącu zasiłków rodzinnych oraz pielęgnacyjnych, to świadczenia te również wykazuje w wymienionej deklaracji rozliczeniowej.
Osoby prowadzące pozarolniczą działalność, opłacające składki wyłącznie za siebie lub osoby współpracujące, nie mają obowiązku składania dokumentów rozliczeniowych za kolejne miesiące, jeżeli w ostatnio złożonej deklaracji rozliczeniowej (lub załączonych do deklaracji imiennych raportach miesięcznych) zadeklarowały do podstawy wymiaru składek:
• na ubezpieczenia społeczne - kwotę w wysokości nie niższej niż 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, obowiązującej je i osoby współpracujące,
• na ubezpieczenie zdrowotne - kwotę w wysokości nie niższej niż 75% przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, obowiązującej je i osoby współpracujące i nie nastąpi żadna zmiana w stosunku do miesiąca poprzedniego.
Z obowiązku comiesięcznego składania dokumentów rozliczeniowych zwolnione są również osoby prowadzące pozarolniczą działalność lub osoby z nimi współpracujące opłacające wyłącznie składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą rozliczająca składki za siebie, osobę współpracującą lub inne osoby ubezpieczone (np. pracowników, zleceniobiorców) przekazuje odpowiednio:
• raport imienny o należnych składkach i wypłaconych świadczeniach ZUS RCA,
• raport imienny o należnych składkach na ubezpieczenie zdrowotne ZUS RZA,
• raport imienny o wypłaconych świadczeniach i przerwach w opłacaniu składek ZUS RSA,
• deklarację rozliczeniową ZUS DRA.
Dokumenty rozliczeniowe korygujące (imienne raporty miesięczne korygujące i deklarację rozliczeniową korygującą) płatnik sporządza i przekazuje do ZUS w każdym przypadku, gdy po złożeniu imiennego raportu miesięcznego:
• występuje konieczność korekty danych wykazanych w imiennym raporcie miesięcznym w związku z zawiadomieniem o stwierdzeniu nieprawidłowości przez Zakład (w terminie 7 dni od otrzymania tego zawiadomienia),
• występuje konieczność korekty danych wykazanych w imiennym raporcie miesięcznym w związku z wydaniem decyzji dotyczącej obowiązku ubezpieczeń (w terminie 7 dni od uprawomocnienia się decyzji),
• płatnik składek sam stwierdzi podanie błędnych danych w złożonym miesięcznym raporcie (w terminie 7 dni od stwierdzenia nieprawidłowości),
• nieprawidłowości w opłacaniu składek zostały ustalone w drodze kontroli przez ZUS (w terminie 30 dni od otrzymania protokołu kontroli).
W przypadku stwierdzenia błędów w imiennych raportach miesięcznych, płatnik składek zobowiązany jest do sporządzenia za dany miesiąc i przekazania do ZUS kompletu dokumentów rozliczeniowych korygujących. Płatnik składek zobowiązany jest dokonać sprawdzenia prawidłowości danych przekazanych do ZUS w imiennym raporcie miesięcznym dotyczącym danego roku kalendarzowego - najpóźniej w terminie do 30 kwietnia następnego roku kalendarzowego. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości płatnik zobowiązany jest przekazać imienny raport korygujący w terminach określonych do korygowania dokumentów rozliczeniowych.
Jeśli korekta dotyczy danych wykazanych wyłącznie w deklaracji rozliczeniowej, należy sporządzić i przekazać do ZUS tylko deklarację rozliczeniową korygującą (bez raportów miesięcznych korygujących).
W razie jednoczesnego wpływu za dany miesiąc kilku deklaracji rozliczeniowych i dołączonych do nich raportów imiennych tak samo oznaczonych rozliczenia składek dokonuje się na podstawie dokumentów wypełnionych jako ostatnie. Płatnik w takiej sytuacji otrzyma odpis uznanych dokumentów i jeżeli nie zgodzi się z takim rozstrzygnięciem, powinien w ciągu 7 dni od ich otrzymania złożyć deklarację korygującą i raporty imienne korygujące dokumenty przekazane przez ZUS.
Na podstawie złożonych dokumentów rozliczeniowych ZUS dokonuje rozliczenia dokonanej przez płatnika wpłaty na koncie płatnika i zewidencjonowania danych na koncie ubezpieczonego, zgodnie z oznaczeniem na dokumencie płatniczym.
Płatnik składek jest zobowiązany przechowywać:
• przez okres 5 lat od dnia przekazania do ZUS kopie:
- zgłoszeń płatnika składek oraz dokumentów zmieniających lub korygujących te dokumenty - w formie papierowej lub elektronicznej,
- zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych oraz dokumentów zmieniających lub korygujących te dokumenty - w formie papierowej, w przypadku przekazywania do ZUS zgłoszeń do ubezpieczeń w postaci dokumentu elektronicznego, płatnik składek zobowiązany jest przechowywać przez 5 lat zgłoszenie w postaci papierowej, z własnoręcznym podpisem osoby zgłoszonej do ubezpieczeń.
• przez okres 10 lat od dnia przekazania do ZUS w formie dokumentu pisemnego lub elektronicznego kopie:
- dokumentów rozliczeniowych oraz
- dokumentów korygujących te dokumenty.
Odpowiedziała Barbara Zabieglińska