Jak prawidłowo zgłosić zleceniobiorcę do ubezpieczenia chorobowego

Powinni Państwo wyrejestrować ubezpieczonego z obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego z datą 17 października 2012 r. Następnie trzeba przesłać do ZUS nowe zgłoszenie na formularzu ZUS ZUA do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, wypadkowego, do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego oraz do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego od 17 października 2012 r. Objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym nastąpi od dnia wpływu dokumentu do ZUS. Podstawa wymiaru składki chorobowej za październik nie może być pomniejszona proporcjonalnie o okres, kiedy zleceniobiorca nie podlegał jeszcze ubezpieczeniu chorobowemu, ponieważ jest to składka miesięczna i niepodzielna.

Osoba wykonująca pracę na podstawie samoistnej umowy zlecenia podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i zdrowotnemu. Wyjątek stanowią uczniowie i studenci do ukończenia 26. roku życia, którzy z tytułu umowy zlecenia w ogóle nie są zgłaszani do ZUS (art. 6 ust. 4 ustawy systemowej). Obowiązek ubezpieczeń obejmuje okres od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy (art. 13 pkt 2 ustawy systemowej). Zgłoszenia do poszczególnych rodzajów ubezpieczeń dokonuje zleceniodawca jako płatnik, w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczeń, tj. od dnia rozpoczęcia wykonywania zlecenia, na druku ZUS ZUA z kodem tytułu ubezpieczenia 04 11 xx (osoba wykonująca umowę agencyjną, umowę zlecenia lub umowę o świadczenie usług).

Ubezpieczenie chorobowe z tytułu umowy zlecenia ma charakter dobrowolny i zleceniobiorca podlega mu na własny wniosek. Do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego mogą przystąpić jedynie osoby, które są objęte obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalno-rentowymi. Zgłoszenie do ubezpieczenia chorobowego następuje w dowolnym terminie, wybranym przez zleceniobiorcę, nie wcześniej jednak niż od daty złożenia wniosku o objęcie tym ubezpieczeniem. Przy czym, jeżeli zleceniodawca dokona zgłoszenia do ubezpieczeń obowiązkowych oraz do dobrowolnego chorobowego w terminie 7 dni od daty rozpoczęcia wykonywania zlecenia (czyli w ustawowym terminie), to objęcie ubezpieczeniem chorobowym nastąpi od dnia wskazanego w tym zgłoszeniu.

Osoba wykonuje umowę zlecenia od 13 sierpnia 2012 r. Zleceniodawca, zgodnie z wnioskiem zleceniobiorcy, zgłosił go 16 sierpnia do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, wypadkowego oraz dobrowolnego chorobowego od początku wykonywania umowy, czyli od 13 sierpnia. W związku z tym, że termin na zgłoszenie do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych został zachowany, zleceniobiorca zostanie objęty dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym od daty wskazanej w zgłoszeniu.

Taką wykładnię potwierdza ZUS w poradniku pt. „Ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne osób wykonujących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych” (www.zus.pl). Zdaniem ZUS, „jeżeli zleceniodawca w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczeń – tj. od dnia rozpoczęcia wykonywania umowy-zlecenia (...) – dokona zgłoszenia zleceniobiorcy (...) do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych i wypadkowego oraz do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, objęcie ubezpieczeniem chorobowym nastąpi od daty wskazanej w tym zgłoszeniu”.

WAŻNE!

Do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego zleceniobiorca nie może przystąpić z datą wsteczną, gdyż zgłoszenia do tego ubezpieczenia można dokonać tylko na bieżąco.

W Państwa sytuacji zleceniobiorca, który wykonuje zlecenie od 1 października, został najpierw zgłoszony tylko do obowiązkowych ubezpieczeń i zgłoszenie zostało dokonane terminowo, tzn. w ciągu 7 dni od daty rozpoczęcia współpracy. W trakcie miesiąca wystąpił z wnioskiem o objęcie go również ubezpieczeniem chorobowym od 17 października. Aby zleceniobiorca podlegał ubezpieczeniu chorobowemu od tego dnia, powinni Państwo najpierw wyrejestrować zleceniobiorcę od 17 września z dotychczasowych ubezpieczeń na druku ZUS ZWUA i zgłosić go ponownie, również z datą 17 września, do wszystkich ubezpieczeń, tzn. obowiązkowych emerytalnego, rentowych, wypadkowego i zdrowotnego oraz dobrowolnego chorobowego, na druku ZUS ZUA.

Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. W przypadku ubezpieczenia chorobowego nie stosuje się rocznego ograniczenia podstawy wymiaru składek do 30-krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe nie może jednak przekroczyć miesięcznie kwoty stanowiącej 250% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale (od września do listopada 2012 r. – 8742,05 zł).

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe, a tym samym również na ubezpieczenie chorobowe zleceniobiorców stanowi przychód ze zlecenia w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli w umowie określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie. Jeżeli wynagrodzenie określono inaczej lub w ogóle go nie ustalono, podstawę wymiaru składek stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę. Zatem jeśli wynagrodzenie za wykonanie zlecenia strony ustaliły np. w stałej stawce miesięcznej lub godzinowej, to podstawę składek na ubezpieczenia społeczne, w tym chorobowe, za dany miesiąc, stanowi przychód uzyskany z tytułu umowy zlecenia, wypłacony lub pozostawiony do dyspozycji zleceniobiorcy w tym miesiącu (art. 18 ust. 3 ustawy systemowej). Natomiast jeżeli podstawę wymiaru składek emerytalno-rentowych ze zlecenia stanowi zadeklarowana kwota (art. 18 ust. 7 ustawy systemowej), wówczas podstawa wymiaru składki chorobowej będzie równa tej kwocie, z zastosowaniem wyżej wskazanego, miesięcznego ograniczenia tej podstawy (art. 20 ustawy systemowej). Ustalanie podstawy wymiaru składek ze zlecenia w ten sposób jest jednak sporadyczne.

Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zleceniobiorcy może być pomniejszona proporcjonalnie do okresu podlegania w danym miesiącu tym ubezpieczeniom jedynie w przypadku, gdy:

• podstawę wymiaru składek zleceniobiorcy stanowi zadeklarowana kwota, ustalona na najniższym wskazanym przez przepisy poziomie (czyli w kwocie minimalnego wynagrodzenia za pracę) oraz
• objęcie ubezpieczeniami nastąpiło lub ustało w trakcie miesiąca, przez co ubezpieczony nie podlegał ubezpieczeniom społecznym przez cały miesiąc.

W takiej sytuacji kwotę minimalnego wynagrodzenia zmniejsza się proporcjonalnie, dzieląc podstawę oskładkowania przez liczbę dni kalendarzowych danego miesiąca i mnożąc wynik przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniu. Dotyczy to również podstawy wymiaru składki chorobowej. Jeżeli jednak zleceniobiorca podlegał ubezpieczeniu chorobowemu tylko przez część okresu, w którym był objęty obowiązkiem ubezpieczeń emerytalno-rentowych, to i tak podstawę składki chorobowej ustala się w wysokości podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych.

Zleceniobiorca podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym oraz wypadkowemu od 17 września br. W umowie zlecenia nie określono wynagrodzenia, nie ma również wzmianki, że zlecenie ma być wykonywane nieodpłatnie. W tej sytuacji podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe stanowi zadeklarowana kwota, nie mniejsza niż minimalne wynagrodzenie za pracę. Zleceniobiorca ten nie podlegał jednak ubezpieczeniom przez cały miesiąc. Minimalną obowiązującą go podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe należy proporcjonalnie pomniejszyć w następujący sposób:

1500 zł (minimalne wynagrodzenie za pracę w 2012 r.) : 30 dni września x 14 dni (okres od 17 do 30 września) = 700 zł.

Zleceniobiorca od początku wykonywania umowy zlecenia zgłosił wolę przystąpienia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Podstawę wymiaru składki chorobowej stanowi kwota podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych. Jest to 700 zł, czyli proporcjonalnie pomniejszona kwota najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe.

Jeżeli podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne jest ustalona w kwocie przychodu uzyskanego z tytułu umowy zlecenia (a jest tak w przeważającej większości umów tego rodzaju) – podstawa wymiaru składki chorobowej jest równa kwocie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe. Jedyne różnice mogą wynikać z zastosowania ograniczeń – rocznego w przypadku podstawy emerytalno-rentowej oraz miesięcznego w przypadku podstawy chorobowej.

Mimo że objęcie ubezpieczeniem chorobowym nastąpiło w innym okresie miesiąca niż objęcie ubezpieczeniem emerytalno-rentowym, podstawy wymiaru składki chorobowej nie pomniejsza się.

Zleceniobiorca podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym od 1 września br. Do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego przystąpił 17 września. Wynagrodzenie za zlecenie określono w umowie na 700 zł miesięcznie, płatne ostatniego dnia miesiąca. Podstawę wymiaru składek: emerytalnej, rentowej, chorobowej oraz wypadkowej za wrzesień stanowi kwota 700 zł, mimo że ubezpieczeniom obowiązkowym zleceniobiorca podlegał przez cały miesiąc, a ubezpieczeniu dobrowolnemu – tylko przez część miesiąca.

Podstawa prawna:

•  art. 6, art. 11 ust. 2, art. 13 pkt 2, art. 14 ust. 1, ust. 1a, art. 18 ust. 1, ust. 3, ust. 7, ust. 9, ust. 10, art. 20, art. 36 ust. 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.),
• art. 79 ust. 2, art. 81 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 ze zm.).