Pracownicze Programy Emerytalne są dobrowolną formą grupowego oszczędzania na emeryturę, organizowaną przez pracodawcę przy współudziale pracowników. Są tworzone w ramach dobrowolnego III filaru systemu emerytalnego. Jak wynika z raportu Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego dotyczącego funkcjonowania Pracowniczych Programów Emerytalnych w 2011 r. zostało utworzonych 37 nowych programów.
Środki zgromadzone w ramach PPE są własnością uczestnika programu i mogą podlegać wypłacie lub wypłacie transferowej.
Uczestnicy PPE
Pracowniczy Program Emerytalny może być utworzony przez jednego pracodawcę jako program zakładowy lub też wspólnie z innymi pracodawcami, którzy zdecydowali się na jego realizację na jednakowych warunkach – jako program międzyzakładowy.
Decyzja o przystąpieniu do PPE jest podejmowana samodzielnie przez każdego z pracowników, którzy spełniają określony podczas procesu tworzenia programu wymóg minimalnego stażu pracy u danego pracodawcy.
Ustawa z 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych daje prawo do uczestnictwa w programie pracownikowi, który jest zatrudniony u danego pracodawcy nie krócej niż 3 miesiące, chyba że umowa zakładowa stanowi inaczej. Jeżeli pracodawca zatrudnia więcej niż 500 pracowników, wymóg zatrudnienia, o którym mowa wyżej, musi przysługiwać co najmniej jednej trzeciej pracowników zatrudnionych u pracodawcy, który tworzy program.
Za pracownika ww. ustawa uznaje osobę zatrudnioną w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania, spółdzielczej umowy o pracę, osobę zatrudnioną na podstawie umowy zawartej w wyniku powołania lub wyboru do organu reprezentującego osobę prawną oraz członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych.
Prawo do uczestnictwa w programie przysługuje również osobie fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, wspólnikowi spółki cywilnej, jawnej, spółki partnerskiej oraz komandytowo-akcyjnej i komandytowej odpowiadającemu bez ograniczenia, który podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli te osoby lub spółki prowadzą program dla swoich pracowników.
WAŻNE!
Osoba zatrudniona u kilku pracodawców prowadzących PPE może w tym samym czasie uczestniczyć w więcej niż jednym programie.
PPE są prowadzone w formie:
- funduszu emerytalnego;
- umowy o wnoszenie przez pracodawcę składek pracowników do funduszu inwestycyjnego;
- umowy grupowego ubezpieczenia na życie pracowników z zakładem ubezpieczeń w formie grupowego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym;
- zarządzania zagranicznego.
Składki na PPE
W ramach programu są odprowadzane dwa rodzaje składek – podstawowa i dodatkowa. Składkę podstawową finansuje pracodawca. Natomiast pracownik może dobrowolnie dokonywać dodatkowych wpłat z własnych środków w ramach składki dodatkowej (jeżeli umowa zakładowa tego nie zakazuje).
Składka podstawowa nie może przekroczyć 7% wynagrodzenia uczestnika programu. Składka ta nie jest wliczana do wynagrodzenia stanowiącego podstawę ustalenia obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne.
Wysokość składki podstawowej ustalana jest procentowo od wynagrodzenia (w jednakowym procencie dla wszystkich uczestników) albo w jednakowej kwocie dla wszystkich uczestników, albo procentowo od wynagrodzenia (w jednakowym procencie dla wszystkich uczestników), z określeniem maksymalnej kwotowej wysokości tej składki.
Wysokość składki dodatkowej uczestnik określa w deklaracji. Może on zmienić wysokość składki dodatkowej lub zrezygnować z jej wnoszenia, ze skutkiem na przyszłość, w formie zmiany deklaracji. Warto tutaj wspomnieć o tym, że istnieje roczny limit składek dodatkowych wniesionych przez uczestnika do jednego programu. W 2012 r. wynosi on 15 867 zł.
Pracodawca jest zobowiązany do terminowego i prawidłowego naliczania i odprowadzania składek podstawowych oraz naliczania, potrącania i odprowadzania składek dodatkowych.
Wypłata zgromadzonych oszczędności
Tak jak już wspomniałem wcześniej zgromadzone przez uczestnika środki na PPE mogą podlegać wypłacie lub wypłacie transferowej.
Wypłata z PPE następuje:
- na wniosek uczestnika po osiągnięciu przez niego wieku 60 lat;
- na wniosek uczestnika po przedstawieniu przez niego decyzji o przyznaniu prawa do emerytury i po ukończeniu 55. roku życia;
- w przypadku ukończenia przez uczestnika 70 lat, jeżeli wcześniej nie wystąpił z wnioskiem o wypłatę środków (zasady tej nie stosuje się, jeżeli uczestnik jest pracownikiem pracodawcy prowadzącego ten program. W takim przypadku wypłata następuje po ustaniu stosunku pracy);
- na wniosek osoby uprawnionej, w przypadku śmierci uczestnika.
Wypłata z PPE może być, w zależności od wniosku uczestnika albo osoby uprawnionej, dokonywana jednorazowo albo ratalnie.
Przepisy regulujące działalność pracowniczych programów emerytalnych umożliwiają przekazanie zgromadzonych przez uczestnika w PPE środków do programu prowadzonego przez innego pracodawcę lub też na indywidualne konto emerytalne. Jest to tzw. wypłata transferowa. Wypłata transferowa z PPE jest dokonywana również na IKE osoby uprawnionej, w przypadku śmierci uczestnika programu, z IKE uczestnika na jego rachunek w programie na warunkach określonych w ustawie z 20 kwietnia 2004 r. o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego.
Wniosek o wypłatę transferową jest równoznaczny z wypowiedzeniem udziału w programie.
Wypłata transferowa z programu nie może nastąpić w przypadku, gdy uczestnik pozostaje w stosunku pracy z pracodawcą prowadzącym ten program (nie dotyczy to wypłaty transferowej w przypadku likwidacji programu).
Przykład
Marcin T. od 5 lat jest uczestnikiem PPE. W listopadzie zmienia pracę. Nowy pracodawca nie prowadzi własnego PPE. Marcin T. może przetransferować środki zgromadzone w ramach PPE na założone przez siebie np. indywidualne konto emerytalne. Wniosek o wypłatę transferową z programu jest równoznaczny z wypowiedzeniem udziału w PPE. Wypłata transferowa będzie możliwa dopiero po zaprzestaniu zatrudnienia u dotychczasowego pracodawcy.
Podstawa prawna:
- art. 4, art. 5 ust. 1, 3–4, art. 6 ust. 1, art. 24–25, art. 42–43 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o Pracowniczych Programach Emerytalnych (DzU nr 116, poz. 1207 ze zm).