Prawo do wskazania tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych przysługuje Panu tylko w miesiącach, w których przychód wypłacony z tytułu umowy zlecenia będzie wynosił co najmniej tyle, ile obowiązująca Pana minimalna podstawa wymiaru składek z działalności gospodarczej. Jeżeli w miesiącach wypłaty wynagrodzenia jako tytuł do ubezpieczeń wskaże Pan umowę zlecenia, składki zostaną obliczone i opłacone od kwoty uzyskanego przychodu (6500 zł). Oznacza to, że w tych miesiącach obciążenia z tytułu składek wyniosą ze zlecenia znacznie więcej niż obowiązujące Pana minimum z działalności (2115,60 zł), nawet uwzględniając fakt, że jako zleceniobiorca sfinansuje Pan tylko część składek. Częsta zmiana tytułu do ubezpieczeń wiąże się także z uciążliwym obowiązkiem częstego składania dokumentacji zgłoszeniowej i wyrejestrowującej. Najkorzystniej zatem będzie pozostać przy opłacaniu obowiązkowych składek z działalności.
Osoba prowadząca działalność gospodarczą i wykonująca jednocześnie umowę zlecenia może wskazać, z którego tytułu chce podlegać obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (art. 9 ust. 2 ustawy systemowej). Jest to jednak możliwe tylko w sytuacji, gdy podstawa wymiaru składek z tytułu zlecenia nie jest niższa od obowiązującej przedsiębiorcę podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących działalność gospodarczą (art. 9 ust. 2a ustawy systemowej).
Najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla osób prowadzących działalność gospodarczą w 2012 r. wynosi:
- 2115,60 zł, czyli 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, ogłoszonego na dany rok kalendarzowy (obowiązuje od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku) – art. 18 ust. 8 ustawy systemowej,
- 450 zł, czyli 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę, w przypadku gdy osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą opłaca składki na tzw. zasadach preferencyjnych – art. 18a ustawy systemowej.
PRZYKŁAD
Jan T. od września 2007 r. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą. Jednocześnie w okresie od 1 czerwca do 31 sierpnia 2012 r. będzie wykonywał umowę zlecenia, z tytułu której będzie uzyskiwał miesięczny przychód w wysokości 1800 zł. Jan T. opłaca składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu działalności gospodarczej od kwoty 2115,60 zł. Ponieważ podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z umowy zlecenia Jana T. będzie mniejsza niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, w okresie wykonywania umowy zlecenia będzie on podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Jan T. może również zostać objęty, na swój wniosek, dobrowolnymi ubezpieczeniami z tytułu wykonywania umowy zlecenia. Składka zdrowotna jest natomiast obowiązkowa z obu tytułów.
Podstawę wymiaru składek zleceniobiorców stanowi przychód uzyskany z tytułu umowy zlecenia, jeśli odpłatność za jej wykonywanie została określona kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie (art. 18 ust. 3 ustawy systemowej). Dla każdego ubezpieczonego, którego podstawę wymiaru składek stanowi kwota przychodu (jak dla większości zleceniobiorców), płatnik rozlicza składki w dokumentacji rozliczeniowej składanej za miesiąc, w którym nastąpiła wypłata. O tym, które przychody należy uwzględnić w podstawie wymiaru składek w dokumentacji za dany miesiąc, decyduje zatem zawsze moment wypłaty, a nie okres, za który przychody te są należne (§ 2 ust. 6 rozporządzenia w sprawie rozliczania składek).
WAŻNE!
W podstawie wymiaru składek zleceniobiorców należy uwzględniać tylko przychody faktycznie wypłacone w danym miesiącu, a nie wynagrodzenie zagwarantowane w umowie.
Jeśli więc wynagrodzenie z umowy zlecenia w danym miesiącu nie zostało wypłacone, oznacza to, że nie powstał przychód i podstawa wymiaru składek w tym miesiącu wynosi „0”. W przypadku zbiegu tytułów nie można zatem w tym miesiącu wskazać umowy zlecenia. Dotyczy to również sytuacji, gdy z treści umowy wynika, że wynagrodzenie jest w danym miesiącu należne, lecz zleceniodawca spóźnia się z jego wypłatą.
PRZYKŁAD
Izabela S. prowadzi od 1 stycznia 2012 r. działalność gospodarczą i spełnia warunki do opłacania składek od obniżonej podstawy wymiaru, tj. od 450 zł (30% minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2012 r.). Oprócz tego, w okresie od 1 marca do końca czerwca br. Izabela S. wykonuje umowę zlecenia, zgodnie z którą wynagrodzenie za wykonanie zlecenia, w kwocie miesięcznej 1800 zł, ma być jej wypłacane do 20. dnia miesiąca za poprzedni miesiąc. Izabela S. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Jako tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych może wskazać umowę zlecenia, ale tylko w okresie od kwietnia do czerwca br. Umowa zlecenia została co prawda zawarta od marca, ale zgodnie z jej postanowieniami pierwszy przychód ze zlecenia Izabela S. uzyskała dopiero w kwietniu br. (za marzec). W marcu zleceniodawca złożył za Izabelę S. raport zerowy – co oznacza, że podstawa wymiaru składek ze zlecenia nie przekroczyła obowiązującego Izabelę S. minimum z działalności (bo wynosiła 0 zł).
Obowiązujące regulacje skutecznie zapobiegają możliwości opłacania niższych składek z tytułu umowy zlecenia, niż składki należne z tytułu działalności gospodarczej. Warto jednak zwrócić uwagę, że regulacje te dotyczą tylko przedsiębiorców – czyli osób prowadzących działalność gospodarczą na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych. Osoby, które prowadzą działalność pozarolniczą inną niż działalność gospodarcza (a zatem np. wspólnicy spółek komandytowych, partnerskich, jawnych, jednoosobowych spółek z o.o., osoby prowadzące placówkę oświaty), mogą jako tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych wskazać wykonywaną jednocześnie z działalnością umowę zlecenia i to niezależnie od tego, w jakiej wysokości uzyskali z tego tytułu przychód (z wyjątkiem miesięcy, w których przychód ten był zerowy).
Korzyści (+)
Osoba prowadząca pozarolniczą działalność, niebędąca przedsiębiorcą, może wskazać jako tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń zawartą dodatkowo umowę zlecenia bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego z tej umowy.
PRZYKŁAD
Janusz K. od 1 marca 2012 r. wykonuje działalność pozarolniczą jako wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. Opłaca składki na ubezpieczenia społeczne od minimalnej obowiązującej go podstawy wymiaru składek, czyli od 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia (w 2012 r. – 2115,60 zł). Od 1 czerwca 2012 r. Janusz K. podjął dodatkową pracę na podstawie umowy zlecenia. Za wykonanie zlecenia ma otrzymywać miesięcznie kwotę 600 zł brutto, wypłacaną do ostatniego dnia każdego miesiąca. Jeżeli wynagrodzenie będzie wypłacane ubezpieczonemu zgodnie z zapisami umowy zlecenia, wówczas Janusz K. ma prawo od 1 czerwca 2012 r. zmienić tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i zadecydować, że składki będą opłacane z umowy zlecenia, a nie – jak dotychczas – z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej (jako wspólnik jednoosobowej spółki z o.o.). W tym celu powinien poinformować płatnika składek (zleceniodawcę), że jako tytuł do objęcia obowiązkiem ubezpieczeniowym wskazuje umowę zlecenia. Płatnik zgłosi go wówczas do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego i będzie rozliczał za niego należne składki. Ponadto od dnia objęcia obowiązkiem ubezpieczeniowym z tytułu umowy zlecenia Janusz K. powinien:
- wyrejestrować się z ubezpieczeń z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej jako wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. (kod tytułu ubezpieczenia 05 43 xx) na formularzu ZUS ZWUA, z datą wyrejestrowania 1 czerwca 2012 r.,
- zgłosić się do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego, ponownie z kodem tytułu 05 43 xx, na formularzu ZUS ZZA, jako datę objęcia obowiązkiem ubezpieczeniowym wskazując 1 czerwca 2012 r.
Niezależnie od tego, z jakiego tytułu będzie Pan podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, obowiązkowa składka zdrowotna jest należna zarówno z tytułu umowy zlecenia, jak i z tytułu prowadzenia działalności.
Podstawy prawne:
- art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 9 ust. 2, art. 13 pkt 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.),
- art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c, art. 82 ust. 1, ust. 2 i ust. 5 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 ze zm.),
- § 2 ust. 6 rozporządzenia Rady Ministrów z 18 kwietnia 2008 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 78, poz. 465 ze zm.),
- załącznik nr 18 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 23 października 2009 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz innych dokumentów (Dz.U. Nr 186, poz. 1444 ze zm.).