Od pierwszego dnia po ustaniu ubezpieczenia społecznego rolników (tj. od 1 czerwca 2012 r.) musi Pan przekazać do ZUS dokumenty zgłoszeniowe: zgłoszenie płatnika składek oraz zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Dokumenty zgłoszeniowe należy złożyć w ZUS najpóźniej 8 czerwca br. Może Pan opłacać niższe składki na ubezpieczenia społeczne, pod warunkiem że spełni Pan określone warunki. Szczegóły w uzasadnieniu.
Rolnik prowadzący dodatkowo działalność gospodarczą może opłacać obowiązkowe składki na ubezpieczenie społeczne rolników w KRUS, jeśli spełni poniższe warunki:
- złoży w KRUS oświadczenie o kontynuowaniu tego ubezpieczenia w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracy przy tej działalności,
- prowadzi działalność rolniczą lub stale pracuje w gospodarstwie rolnym obejmującym obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub w dziale specjalnym,
- nie jest pracownikiem i nie pozostaje w stosunku służbowym,
- nie ma prawa do emerytury lub renty ani do świadczeń z ubezpieczeń społecznych,
- kwota należnego podatku dochodowego za poprzedni rok podatkowy od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej nie przekracza granicznej kwoty (za 2011 r. jest to kwota 2929 zł).
Rolnik ma obowiązek w terminie do 31 maja następnego roku wskazać, że wysokość należnego podatku dochodowego z tytułu działalności za każdy rok nie przekroczyła kwoty granicznej. Może tego dokonać przez:
- przedłożenie zaświadczenia z urzędu skarbowego o wysokości podatku należnego z prowadzonej działalności za 2011 r.,
- złożenie oświadczenia o nieprzekroczeniu granicznej kwoty podatku.
Gdy wysokość podatku przekroczy kwotę graniczną lub gdy rolnik w ogóle nie złoży oświadczenia albo nie dostarczy zaświadczenia z US w terminie do 31 maja, KRUS wyłącza go z ubezpieczenia rolników od 1 czerwca.
Zatem jeżeli KRUS wyda Panu decyzję o wyłączeniu z ubezpieczenia rolniczego od 1 czerwca 2012 r., od tej daty będzie Pan objęty ubezpieczeniami społecznymi z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej w powszechnym systemie ubezpieczeniowym w ZUS (oczywiście jeśli nadal będzie Pan prowadził tę działalność). W tym celu powinien Pan przekazać do ZUS zgłoszenie płatnika składek na formularzu ZUS ZFA i zgłoszenie do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych (tj. emerytalnego, rentowych i wypadkowego) oraz do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego na druku ZUS ZUA. Te dokumenty powinien Pan złożyć najpóźniej 8 czerwca br. Dodatkowo w dowolnym terminie może Pan zgłosić się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.
Prawo do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w niższej wysokości (na preferencyjnych zasadach przewidzianych w art. 18a ustawy systemowej, tj. od podstawy wymiaru nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia; w 2012 r. – 450 zł) przysługuje osobie, która:
- w okresie 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej nie prowadziła żadnego rodzaju pozarolniczej działalności (tj. innej działalności gospodarczej, działalności twórczej czy artystycznej, pracy w charakterze wspólnika spółki jawnej, partnerskiej, jednoosobowej spółki z o.o. – bez względu na to, czy z tego tytułu opłacała składki na ubezpieczenia społeczne czy tylko zdrowotne albo na ubezpieczenie społeczne rolników),
- nie wykonuje tej działalności na rzecz byłego ani obecnego pracodawcy, na rzecz którego wykonywała czynności wchodzące w zakres obecnej działalności w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy w roku rozpoczęcia działalności lub w roku poprzedzającym ten rok.
Składki w tej wysokości można opłacać nie dłużej niż przez pierwsze 24 miesiące kalendarzowe liczone od rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej. Zatem będzie Pan mógł opłacać niższe składki pod warunkiem, że nie upłynęły jeszcze 24 miesiące kalendarzowe prowadzenia działalności. Okres opłacania składek do KRUS, w którym jednocześnie była prowadzona działalność gospodarcza, wlicza się do okresu 24 miesięcy, w których przedsiębiorca może opłacać składki na preferencyjnych zasadach.
PRZYKŁAD
Jan W. rozpoczął działalność gospodarczą 1 maja 2010 r. Spełniał wówczas warunki do pozostania w ubezpieczeniu społecznym rolników. Podatek należny z działalności za 2011 r. wyniósł jednak 3500 zł, a zatem przekroczył kwotę graniczną (2929 zł). Dlatego Jan W. został wyłączony przez KRUS z ubezpieczenia rolników od 1 czerwca 2012 r. Nie ma on prawa do opłacania niższych składek na ubezpieczenia społeczne w ZUS, mimo że jest to jego pierwsza działalność, gdyż przed 1 czerwca 2012 r. był już przekroczony 2-letni okres prowadzenia działalności.
PRZYKŁAD
Marta M., od 5 lat podlegająca obowiązkowo ubezpieczeniom w KRUS, 10 grudnia 2010 r. rozpoczęła działalność gospodarczą. Wcześniej nie prowadziła żadnej działalności pozarolniczej. Nie złożyła w KRUS zaświadczenia o należnym podatku dochodowym za 2011 r. ani nie złożyła oświadczenia, że nie przekroczyła kwoty granicznej podatku dochodowego. Została jej wydana decyzja wyłączająca z ubezpieczenia społecznego rolników od 1 czerwca 2012 r. W okresie od 1 czerwca do 31 grudnia 2012 r. ma prawo opłacać niższe składki na ubezpieczenia społeczne w ZUS (od podstawy wymiaru nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia). Okres 24 miesięcy kalendarzowych – czyli pełnych miesięcy prowadzenia działalności – należy bowiem liczyć od 1 stycznia 2011 r.
Jeśli nie ma Pan prawa do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w niższej wysokości, obowiązują Pana ogólne zasady ustalania podstawy wymiaru składek dla przedsiębiorców. Składki na ubezpieczenia społeczne będzie Pan musiał opłacać od kwoty nie niższej niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego ustalonego na dany rok kalendarzowy (art. 18 ust. 8 ustawy systemowej). W 2012 r. jest to kwota 2115,60 zł.
Niezależnie od tego, od jakiej podstawy wymiaru są opłacane składki na ubezpieczenia społeczne, miesięczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne nie może być niższa od 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku, w czwartym kwartale poprzedniego roku (art. 81 ust. 2 ustawy zdrowotnej). W 2012 r. jest to kwota 2828,31 zł.
Składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne powinien Pan rozliczać w deklaracji rozliczeniowej na druku ZUS DRA. Ponieważ nikogo Pan nie zatrudnia, obowiązujący Pana termin na złożenie tej deklaracji za dany miesiąc to najpóźniej 10. dzień następnego miesiąca. W tym terminie powinien Pan również opłacać składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz – jeżeli nie będzie Pan mógł opłacać składek w kwocie nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia – również składki na Fundusz Pracy (art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy systemowej).
Jeśli będzie Pan opłacał składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne od najniższych podstaw wymiaru, to po złożeniu deklaracji za czerwiec 2012 r. będzie Pan zwolniony ze składania deklaracji za kolejne miesiące – pod warunkiem że nie nastąpi żadna zmiana w stosunku do poprzedniego miesiąca lub gdy zmiana będzie wynikała jedynie ze zmian najniższych podstaw wymiaru składek (art. 47 ust. 2a ustawy systemowej).
Podstawa prawna:
- art. 5a ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 ze zm.),
- art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 11 ust. 2, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 4, art. 18 ust. 8, art. 18a, art. 36 ust. 4, art. 47 ust. 1 pkt 1 i ust. 2a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.),
- art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c, art. 74 ust. 1, art. 81 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 ze zm.),
- obwieszczenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 30 marca 2011 r. w sprawie rocznej kwoty granicznej (M.P. Nr 28, poz. 309),
- art. 6 ust. 1–2 ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. Nr 200, poz. 1679 ze zm.),
- rozporządzenie Rady Ministrów z 13 września 2011 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2012 r. (Dz.U. Nr 192, poz. 1141),
- art. 27 ustawy budżetowej na 2012 r. z 2 marca 2012 r. (Dz.U z 2012 r. poz. 273).