Tak. Uczestnictwo w zajęciach i podchodzenie do egzaminów może być uznane za niezgodne z celem wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego. Sankcją za niezgodne z przeznaczeniem wykorzystanie zwolnienia jest utrata prawa do świadczenia chorobowego za cały okres objęty zwolnieniem. Stwierdzone w wyniku kontroli i wykazane w protokole pokontrolnym nieprawidłowe wykorzystanie zwolnienia lekarskiego może być również przesłanką do rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia, ze względu na ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych.
UZASADNIENIE
Zwolnienie lekarskie jest wydawane w celu rekonwalescencji oraz poprawy stanu zdrowia pracownika, który stał się niezdolny do pracy, tak aby mógł odzyskać zdolność do pracy w jak najkrótszym czasie.
Wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego niezgodnie z jego celem grozi:
- cofnięciem prawa do świadczenia chorobowego za cały okres objęty zwolnieniem,
- rozwiązaniem stosunku pracy bez wypowiedzenia, z powodu ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych.
Zapis wskazujący, że pacjent może chodzić (kod 2 w polu 16 formularza ZUS ZLA) uprawnia jedynie do wykonywania zwykłych czynności życia codziennego, np. poruszania się po mieszkaniu, udania się na zabieg czy kontrolę lekarską. Tak orzekł Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z 12 listopada 2002 r. (III AUa 3189/01, Pr. Pracy 2003/10/43). Nie będzie zatem wykorzystywaniem zwolnienia lekarskiego w sposób niezgodny z jego celem pójście do lekarza na kontrolę czy na dodatkowe zabiegi lecznicze.
Jeżeli z ustaleń kontroli dokonywanej w celu sprawdzenia prawidłowości wykorzystywania zwolnienia lekarskiego wynika, że w czasie orzeczonej niezdolności do pracy pracownik wykonywał czynności niezbędne do zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych (ponieważ nie było innych domowników, którzy mogliby te czynności za niego wykonać), np. wyszedł do pobliskiego sklepu po zakupy artykułów spożywczych albo w celu zrealizowania recepty w pobliskiej aptece, nie może być uznane za wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego niezgodnie z jego celem. Tym samym nie powinno to skutkować odebraniem mu prawa do zasiłku chorobowego. Dopuszczalne jest również wyjście na spacer przez przebywającą na zwolnieniu lekarskim pracownicę w ciąży, która nie ma w zaleceniach leżenia. Jednak uczestnictwo takiej osoby w hucznym balu sylwestrowym może już prowadzić do odebrania zasiłku chorobowego. Każda sytuacja powinna być oceniana indywidualnie. Przy dokonywaniu takiej oceny znaczenie mogą mieć m.in.:
- schorzenia ubezpieczonego, które spowodowały wystawienie zwolnienia lekarskiego,
- sytuacja osobista (np. pracownik mieszka sam) oraz
- charakter czynności wykonywanych podczas zwolnienia.
Obowiązujące przepisy nie definiują ani nie precyzują zakresu pojęcia „wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego w sposób niezgodny z jego celem”. Jednak przyjmuje się, że jest to nieprzestrzeganie zaleceń lekarskich, w szczególności dotyczących:
- zakazu wykonywania prac domowych (z wyjątkiem czynności osobistych),
- wykorzystywania zwolnienia do innych celów niż odzyskanie zdolności do pracy,
- nakazu leżenia w łóżku.
Z tego powodu udział w zajęciach i przystępowanie do egzaminów w trakcie zwolnienia powinno być rozpatrzone jako wykorzystywanie zwolnienia w sposób niezgodny z jego celem.
WAŻNE!
Zapis w zaświadczeniu lekarskim ZUS ZLA, wskazujący, że pacjent może chodzić, uprawnia go do wykonywania podstawowych czynności życia codziennego.
Uczestnictwo w zajęciach oraz podchodzenie do egzaminów nie należy do czynności życia codziennego, zatem jest to wykorzystywanie zwolnienia w innym celu niż odzyskiwanie zdolności do pracy. Wyjątek może tu stanowić sytuacja, w której np. udział w zajęciach czy podejmowanie wysiłków związanych ze zdawaniem egzaminów będzie swoistą terapią dla pacjenta (np. przy pewnych schorzeniach natury psychicznej). Takie przypadki są jednak wyjątkowo rzadkie i powinny zostać jednoznacznie potwierdzone przez lekarza.
Jeżeli mają Państwo wątpliwości, czy zwolnienie lekarskie przedstawione przez pracownika jest wykorzystywane w sposób prawidłowy, powinni Państwo:
- przeprowadzić kontrolę prawidłowości wykorzystania zwolnienia lekarskiego (jeżeli są Państwo płatnikiem zasiłków lub jeżeli kontrola dotyczy okresu wypłaty wynagrodzenia chorobowego) lub wystąpić o przeprowadzenie kontroli do ZUS (jeżeli to organ rentowy wypłaca świadczenie),
- w razie wątpliwości dotyczącej interpretacji faktów wykazanych w protokole sporządzonym w wyniku kontroli – wystąpić o rozstrzygnięcie do ZUS. ZUS wówczas zwraca się o opinię do lekarza leczącego i w razie sporu wydaje decyzję, od której przysługuje odwołanie do właściwego sądu rejonowego w terminie miesiąca od otrzymania decyzji.
Podstawa prawna
- art. 17 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512 ze zm.),
- § 1, § 5, § 10 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 27 lipca 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy oraz formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich (Dz.U. Nr 65, poz. 743).