Jeśli uczniowie/studenci nadal się uczą, a jedynie mają wakacje, nie należy ich zgłaszać do ubezpieczeń. Uczniów, którzy ukończyli szkołę średnią i nie chcą kontynuować nauki, należy zgłosić do ubezpieczeń od września br. Uczniów, którzy idą na studia, nie należy zgłaszać do ubezpieczeń do końca września br. (zwolnienie z ubezpieczeń będzie obowiązywało ponownie od października – jeśli podejmą naukę). Studentów, którzy ukończyli naukę, należy zgłosić do ubezpieczeń od następnego dnia po ukończeniu studiów.
UZASADNIENIE
Praca na podstawie umowy zlecenia wykonywana przez uczniów i studentów nie stanowi tytułu do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, do ukończenia 26. roku życia (art. 6 ust. 4 ustawy systemowej).
Składek za ucznia/studenta nie należy opłacać przez cały okres nauki, włącznie z okresem trwania ferii zimowych i letnich. W tym czasie ucząca się osoba zachowuje status ucznia/studenta. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy uczeń/student kończy 26 lat – wówczas umowa zlecenia staje się tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego od dnia ukończenia 26 lat, mimo kontynuowania nauki.
Obowiązek ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego ucznia i studenta powstaje po zakończeniu nauki. Jednak data objęcia ubezpieczeniami jest inna w przypadku ucznia i inna w przypadku studenta. Ma to związek z okresem, przez jaki trwa status ucznia i studenta.
Uczeń zachowuje swój status do końca okresu trwania ferii letnich – tj. do końca sierpnia roku, w którym kończy szkołę (gimnazjum, szkołę ponadgimnazjalną lub ponadpodstawową). Oznacza to, że jeśli taka osoba pracuje na podstawie umowy zlecenia, nie należy jej zgłaszać do ubezpieczeń społecznych ani do ubezpieczenia zdrowotnego do końca sierpnia, nawet jeśli ostatni egzamin zda wcześniej (np. w czerwcu).
Dodatkowo, jeśli uczeń udokumentuje, że dostał się na studia wyższe od października tego roku, w którym ukończył szkołę, nie należy za niego opłacać składek ze zlecenia również za wrzesień. Natomiast zwolnienie z obowiązku ubezpieczeń od października przysługuje pod warunkiem przedłożenia zaświadczenia uczelni wyższej o podjęciu nauki.
Inaczej jest w przypadku studentów. Student zachowuje ten status wyłącznie do zakończenia nauki (ewentualnie przerwania nauki), a nie do końca roku akademickiego. Oznacza to, że składek za studenta nie należy opłacać do dnia:
- złożenia przez studenta egzaminu dyplomowego,
- złożenia przez studenta ostatniego wymaganego planem studiów egzaminu (w przypadku kierunków lekarskiego, lekarsko-dentystycznego i weterynarii),
- zaliczenia przez studenta ostatniej praktyki przewidzianej w planie studiów (w przypadku kierunku farmacja).
Od następnego dnia student musi zostać zgłoszony do ubezpieczeń społecznych (obowiązkowo podlega ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu; dobrowolnie może przystąpić do ubezpieczenia chorobowego) oraz do ubezpieczenia zdrowotnego.
PRZYKŁAD
Alicja T., studentka farmacji, pracuje na podstawie umowy zlecenia w sklepie zielarskim. Ostatnią praktykę określoną w programie studiów zaliczyła 5 lipca 2010 r. Zwolnienie z obowiązku ubezpieczeń ze zlecenia obowiązywałoby w tym przypadku do 5 lipca br., jednak przed tą datą, tj. 22 czerwca br., Alicja T. ukończyła 26 lat. W związku z tym zleceniodawca – sklep zielarski musi ją zgłosić do ubezpieczeń od dnia ukończenia 26 lat, tj. od 22 czerwca 2010 r. (w tym dniu – zgodnie z art. 112 Kodeksu cywilnego – Alicja T. jest osobą, która ukończyła 26 lat).
Powyższe zasady zwolnienia studentów z obowiązku ubezpieczeń obowiązują nie tylko osoby, które kończą naukę uzyskując tytuł magistra lub równorzędny, ale i osoby kończące naukę po uzyskaniu tytułu licencjata czy inżyniera – nawet jeśli zamierzają one kontynuować naukę na uzupełniających studiach magisterskich. Zatem często powstaje konieczność zgłoszenia tych osób do ubezpieczeń społecznych i do ubezpieczenia zdrowotnego np. na trzy miesiące.
PRZYKŁAD
Tomasz O. (23 lata) obronił pracę licencjacką 2 lipca 2010 r. Dostał się na uzupełniające studia magisterskie, które zacznie od 1 października 2010 r. Tomasz O. pracuje na zlecenie w firmie kurierskiej. Zleceniodawca musi go zgłosić do ubezpieczeń społecznych i do ubezpieczenia zdrowotnego od 3 lipca 2010 r. Będzie mógł go wyrejestrować z tych ubezpieczeń od 1 października br., jeśli Tomasz O. podejmie naukę na studiach uzupełniających – umowa zlecenia znów przestanie być tytułem do ubezpieczeń od 1 października br. do dnia ukończenia tych studiów, ukończenia 26. roku życia lub przerwania nauki.
Powyższych zasad nie należy stosować do studentów studiów doktoranckich ani podyplomowych. Nie są to studenci w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 20 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym. W związku z tym nie obejmuje ich zwolnienie z obowiązku ubezpieczeń w sytuacji wykonywania zlecenia przed ukończeniem 26. roku życia.
Podstawa prawna
- art. 6 ust. 1 pkt 4 i ust. 4, art. 11 ust. 2, art. 12 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.),
- art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 ze zm.),
- art. 2 ust. 1 pkt 20, art. 167 ust. 2, art. 170 ustawy z 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. Nr 164, poz. 1365 ze zm.),
- art. 112 Kodeksu cywilnego.