Podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne tych osób jest kwota przychodu w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, otrzymywana z tytułu członkostwa w radzie nadzorczej. Przy ustalaniu tego przychodu istnieją wątpliwości, czy przychodem, a równocześnie podstawą wymiaru składek są również świadczenia związane z dojazdem i zakwaterowaniem członków rady nadzorczej w czasie posiedzenia rady, które spółka pokrywa bezpośrednio lub które zwraca członkowi rady.
Przychody otrzymywane przez osoby należące do składów rad nadzorczych to przychody z działalności wykonywanej osobiście. Do przychodów tych należą otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Członkom rady nadzorczej może zostać przyznane wynagrodzenie określone przez przepisy wewnętrzne spółki, np. statut, uchwałę walnego zgromadzenia lub umowę zawartą przez spółkę z członkami rady. Może to być wynagrodzenie okresowe (np. miesięczne, kwartalne lub uznaniowe) albo za udział w posiedzeniu (tzw. dieta) lub też w formie prawa do udziału w zysku spółki za dany rok obrotowy, który jest przeznaczony do podziału między akcjonariuszy. W przypadku przyznania wynagrodzenia nie ma wątpliwości, że stanowi ono podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Oprócz wynagrodzenia członkom rady nadzorczej przysługuje zwrot kosztów związanych z udziałem w pracach rady, zwrot kosztów za dojazd i zakwaterowanie. Celem wypłaty tych świadczeń jest zrekompensowanie członkowi rady nadzorczej kosztów poniesionych w związku z pełnieniem przez niego funkcji. Wobec tego powstaje wątpliwość, czy świadczenia te są przychodem, a zatem czy powinny podlegać składce na ubezpieczenie zdrowotne członka rady nadzorczej, skoro nie powoduje to po jego stronie przysporzenia majątkowego.
Zdarza się ponadto, że spółka zamiast zwracać członkowi rady nadzorczej koszty dojazdu i zakwaterowania, sama zajmuje się ich zapewnieniem. Powstaje wówczas kolejna wątpliwość dotycząca uwzględniania tych świadczeń na rzecz członka rady nadzorczej w podstawie wymiaru składek na jego ubezpieczenie zdrowotne.
ZUS każe płacić składki
Zgodnie ze stanowiskiem ZUS podstawą wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne członków rad nadzorczych są wszelkie wypłaty na ich rzecz - zarówno świadczenia pieniężne, jak i rzeczowe, w tym świadczenia związane z podróżą służbową. Świadczenia te podlegają składce na ubezpieczenie zdrowotne, nawet jeśli zostały zwolnione z podatku dochodowego.
WAŻNE!
Składkę na ubezpieczenie zdrowotne należy odprowadzić również od tych przychodów, które są zwolnione z podatku.
Nie ma znaczenia, na kogo został wystawiony rachunek za świadczenia związane z dojazdem i zakwaterowaniem członka rady nadzorczej, zakupione w związku ze sprawowaniem przez niego funkcji. Nie jest istotne, czy członek rady nadzorczej samodzielnie kupił usługi, a później uzyskał od spółki zwrot poniesionych kosztów, czy nabywcą była spółka i to na nią zostały wystawione rachunki.
Koszty udziału w posiedzeniu nie są przychodem
Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z 2 grudnia 2004 r. (sygn. akt III SA/Wa 116/04) orzekł, że zwrot kosztów z art. 392 § 3 Kodeksu spółek handlowych nie stanowi elementu wynagrodzenia członka rady nadzorczej. Tym samym nie stanowi on przysporzenia majątkowego po stronie członka rady nadzorczej. Zdaniem sądu kwota pieniężna, otrzymana jako zwrot kosztów dojazdu na posiedzenie rady nadzorczej, nie stanowi przychodu z działalności wykonywanej osobiście.
Ponadto, w myśl odmiennego od ZUS stanowiska, korzystanie przez członka rady nadzorczej z pokoju hotelowego wynajętego przez spółkę nie stanowi podstawy wymiaru składki zdrowotnej. Stanowisko to należałoby również odnieść do poniesionych bezpośrednio przez spółkę kosztów dojazdu członka rady nadzorczej na posiedzenia (np. zakup biletów na środek transportu).
Przy zastosowaniu tej interpretacji podstawą wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne członka rady nadzorczej byłyby jedynie przychody (wartości pieniężne) otrzymane jako wynagrodzenie z art. 392 § 1 Kodeksu spółek handlowych.
Podstawa składki zdrowotnej a podatek VAT
Do przychodów, które są opodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych, nie zalicza się należnego podatku od towarów i usług (VAT) oraz zwróconej różnicy tego podatku. Zdaniem ZUS członkowie rad nadzorczych mogą stać się podatnikami VAT z tytułu świadczonych usług. Przychodami stanowiącymi podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne tych osób są wszelkie świadczenia (przychody) przez nie otrzymane, pomniejszone o kwotę należnego podatku VAT oraz o zwróconą różnicę tego podatku.
Zgodnie z interpretacjami organów podatkowych członkowie rad nadzorczych nie mogą być uznawani za podatników VAT. Osoby te nie wykonują bowiem samodzielnie działalności gospodarczej. To spółka odpowiada za działania i zaniechania swoich ustawowych organów (w tym rady nadzorczej) w relacji z osobami trzecimi. Stanowisko takie wyraziła m.in. Izba Skarbowa w Gdańsku w piśmie z 19 lipca 2004 r. (PI/005-766/04/CIP/03) oraz Izba Skarbowa w Warszawie w piśmie z 17 czerwca 2005 r. (VR/006-93/04/AP), która uznała, że: „wykonywanie czynności członka zarządu nie stanowi samodzielnie wykonywanej działalności gospodarczej. W związku z powyższym osoba fizyczna, wykonująca czynności członka zarządu lub członka rady nadzorczej, nie będzie uznawana za podatnika VAT”.
Przychody członków rad nadzorczych, będące przychodami z działalności wykonywanej osobiście (niesamodzielnie prowadzonej działalności gospodarczej) nie mają charakteru przychodów uzyskiwanych w ramach samodzielnie prowadzonej działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o VAT. W związku z tym nie podlegają obowiązkowi opodatkowania podatkiem VAT.
Jak ustalić podstawę składki zdrowotnej
Przychodem z tytułu pełnienia funkcji członka rady nadzorczej jest każdy rodzaj świadczenia związany z pełnioną funkcją, bez względu na formę jego przyznania, czyli m.in. zapewnione przez spółkę zakwaterowanie na czas posiedzenia rady. Zatem prawidłowe wydaje się uwzględnianie w podstawie wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne wartości wszystkich świadczeń otrzymanych przez członka rady nadzorczej, również tych, za które odpłatność bezpośrednio poniosła spółka.
Podstawa prawna:
• art. 66 ust. 1 pkt 35, art. 73 pkt 17, art. 81 ust. 8 pkt 12 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU nr 210, poz. 2135 ze zm.),
• art. 10 ust. 1 pkt 2, art. 11 ust. 1, art. 13 pkt 7 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.),
• art. 392 Kodeksu spółek handlowych,
• art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU nr 54, poz. 535 ze zm.),
Joanna Goliniewska
specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych
Orzecznictwo uzupełniające:
• 1. Ustawa z 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych w art. 13 ust. 1 wyodrębnia i różnicuje przychody z działalności wykonywanej osobiście w taki sposób, że wynagrodzenie otrzymywane przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych (pkt 7) nie może być utożsamiane z wyodrębnionym w punkcie 5 tego przepisu wynagrodzeniem otrzymywanym przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich. Zakresy pojęciowe obu tych przepisów (pkt 7 i 5) wzajemnie się wyłączają.
2. Zwolnienie przewidziane w art. 21 ust. 1 pkt 17 powołanej ustawy nie dotyczy świadczenia otrzymywanego przez skarżącego za udział w organach statutowych osoby prawnej, lecz diet oraz kwot zwrotu kosztów otrzymanych przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich. (Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z 7 stycznia 1998 r., SA/Sz 83/97)