Ile składek na ubezpieczenie zdrowotne płaci osoba prowadząca kilka rodzajów działalności pozarolniczej

Obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu podlegają osoby prowadzące działalność pozarolniczą, które spełniają warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi. Wyjątek stanowią osoby, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej (art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy zdrowotnej).

Składka zdrowotna od każdego rodzaju działalności

Osoba prowadząca pozarolniczą działalność ma obowiązek opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne. Jeżeli taka osoba uzyskuje przychody z więcej niż jednego rodzaju działalności, składka na ubezpieczenie zdrowotne jest opłacana odrębnie od każdego z nich (art. 82 ust. 3 ustawy zdrowotnej).

Za odrębne rodzaje działalności przepisy uznają działalność wykonywaną w formie spółki cywilnej, partnerskiej, jawnej, komandytowej, jednoosobowej sp. z o.o. (każda ze spółek jest osobnym rodzajem działalności), a także wykonywanie działalności twórczej lub artystycznej, wykonywanie wolnego zawodu oraz każdy inny rodzaj działalności gospodarczej niewymieniony wcześniej (art. 82 ust. 5 ustawy zdrowotnej).

Jadwiga Z. jest wspólnikiem w spółce komandytowej i prowadzi dodatkowo działalność gospodarczą na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. Podlega obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu zarówno z tytułu bycia wspólnikiem w spółce komandytowej, jak i z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej na podstawie przepisów o działalności gospodarczej. Zobowiązana jest do opłacania dwóch składek na ubezpieczenie zdrowotne:

• z tytułu bycia wspólnikiem w spółce komandytowej,
• z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej na podstawie przepisów o działalności gospodarczej.

W przypadku gdy prowadzący pozarolniczą działalność uzyskuje przychody z więcej niż jednej spółki w ramach tego samego rodzaju działalności, tj. spółki cywilnej, jednoosobowej spółki z o.o., spółki jawnej, spółki komandytowej, spółki partnerskiej – składkę na ubezpieczenie zdrowotne opłaca odrębnie od każdej prowadzonej spółki (art. 82 ust. 4 ustawy zdrowotnej).

Mariusz W. jest wspólnikiem w dwóch jednoosobowych spółkach z o.o. Jest zobowiązany do opłacania dwóch składek na ubezpieczenie zdrowotne, tj. z tytułu bycia wspólnikiem w pierwszej jednoosobowej spółce z o.o. oraz z tytułu bycia wspólnikiem w drugiej jednoosobowej spółce z o.o.

Składka zdrowotna przedsiębiorców

Najbardziej skomplikowana sytuacja występuje w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. Liczba opłacanych składek zdrowotnych zależy od formy i rodzaju prowadzonej działalności.

Zofia D. prowadzi działalność gospodarczą na podstawie wpisu do ewidencji działalności. Działalność tę prowadzi na własny rachunek oraz w ramach spółki cywilnej. Jest zatem zobowiązana do opłacania dwóch składek na ubezpieczenie zdrowotne, tj. zarówno z prowadzenia działalności na własny rachunek, jak również ze spółki cywilnej.

Jeśli jednak prowadzone są różne rodzaje działalności, ale wyłącznie w formie działalności gospodarczej, to zasadniczo powinna być opłacana tylko jedna składka.

Konrad P. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej w zakresie produkcji mebli i usług tapicerskich. W ramach tego wpisu prowadzi firmę produkującą meble DREWNOLUX oraz zakład tapicerski LUDWIK. Z uwagi na fakt, iż uzyskuje przychody tylko z jednego rodzaju działalności, tj. pozarolniczej działalności gospodarczej prowadzonej na podstawie przepisów o działalności gospodarczej, jest zobowiązany do opłacania jednej składki na ubezpieczenie zdrowotne.

W szczególnej sytuacji znajdują się osoby wykonujące wolny zawód, które od 21 sierpnia 2004 r. były zobowiązane do dokonania wpisu do ewidencji działalności gospodarczej (art. 1 ustawy z 2 lipca 2004 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o swobodzie działalności gospodarczej, Dz.U. Nr 173, poz. 1808). Tym samym działalność zawodowa stała się jednym z rodzajów działalności gospodarczej. Wyjątkowe uregulowania w zakresie ubezpieczenia zdrowotnego dotyczą osób, które w ramach jednego wpisu do ewidencji działalności gospodarczej prowadzą działalność gospodarczą (np. handlową czy produkcyjną) oraz wykonują wolny zawód (np. prawnika lub lekarza). Mimo że zarówno jedna, jak i druga działalność są działalnością gospodarczą, w dodatku realizowaną na podstawie jednego wpisu w organie ewidencyjnym, składka zdrowotna musi zostać opłacona od każdego z jej rodzajów.

Marcin G. prowadzi działalność gospodarczą na podstawie jednego wpisu do ewidencji – zajmuje się działalnością handlową, a także wykonuje wolny zawód jako lekarz dentysta. Ze względu na fakt, że ustawa zdrowotna wyodrębnia wykonywanie wolnego zawodu jako osobny tytuł do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego, Marcin G. opłaca pojedyncze składki na ubezpieczenia społeczne, ale podwójną składkę na ubezpieczenie zdrowotne.

Taką wykładnię potwierdza Ministerstwo Zdrowia. Zgodnie ze stanowiskiem z 21 stycznia 2005 r. (znak: MZ-UZ-P-71–263–1-AK/05), odrębną podstawę do opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi wykonywanie wolnego zawodu w ramach prowadzonej działalności oraz prowadzenie innej działalności niż wolny zawód. Oznacza to, że osoba posiadająca jeden wpis do ewidencji, z którego wynika, że jednocześnie wykonuje wolny zawód i prowadzi działalność gospodarczą w innym zakresie, jest zobowiązana do zapłacenia dwóch składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Stanowisko takie potwierdził również ZUS w piśmie z 14 maja 2012 r. w odpowiedzi na pytanie redakcji.

Wyjaśnienia ZUS z 14 maja 2012 r. w sprawie ubezpieczenia zdrowotnego przedstawicieli tzw. wolnych zawodów

Wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne

Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących pozarolniczą działalność stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku (art. 81 ust. 2 ustawy zdrowotnej). Składka w nowej wysokości obowiązuje od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku. W 2012 r. najniższa podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących pozarolniczą działalność wynosi 2828,31 zł. Od 1 stycznia 2007 r. składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% podstawy wymiaru.

Ubezpieczony prowadzący działalność pozarolniczą, po podjęciu kolejnej działalności – np. działalności zawodowej – nie ma obowiązku złożenia kolejnego zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego. W przypadku gdy dana osoba prowadzi działalność pozarolniczą jednoosobowo, podwójną składkę na ubezpieczenie zdrowotne wykazuje w składanej deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA. Natomiast w sytuacji, gdy przedsiębiorca przy prowadzeniu pozarolniczej działalności zatrudnia pracowników lub inne osoby, za które jest zobowiązany opłacać i rozliczać składki, wówczas przekazuje za siebie imienny raport miesięczny ZUS RCA (lub ZUS RZA), w którym wykazuje należną składkę na ubezpieczenie zdrowotne w podwójnej wysokości.

Zofia D., prowadząca usługową działalność gospodarczą oraz wykonująca wolny zawód (położna), jest zobowiązana do opłacania dwóch składek na ubezpieczenie zdrowotne. W deklaracji ZUS DRA za czerwiec 2012 r. w bloku X („Deklaracja dochodu”), w polu 04 dotyczącym podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne powinna wpisać kwotę 5656,62 zł (co wynika z wyliczenia: 2828,31 zł x 2) i od tej podstawy naliczyć składkę na ubezpieczenie zdrowotne.

Podstawa prawna:

• art. 82 ust. 1, ust. 2 i ust. 5 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 ze zm.).