Ustawa z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (zwanej dalej ustawą zdrowotną) określa krąg osób, które podlegają lub mogą podlegać (dobrowolnie) ubezpieczeniu zdrowotnemu w Polsce.
Cudzoziemcy podlegający ubezpieczeniu
W odniesieniu do cudzoziemców ustawa zdrowotna wskazuje, że ubezpieczeniu zdrowotnemu zarówno obowiązkowemu, jak i dobrowolnemu podlegają osoby posiadające obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA, tj. strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym: Islandię, Liechtenstein i Norwegię), zamieszkujące na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA).
Cudzoziemcy nieposiadający obywatelstwa państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) podlegają w Polsce ubezpieczeniu zdrowotnemu tylko wówczas, gdy przebywają w Polsce na podstawie:
- wizy w celu wykonywania pracy,
- zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, z wyłączeniem zezwolenia udzielonego na podstawie art. 53a ust. 2 ustawy z 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach, tj. zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony wydanego cudzoziemcowi, który: ze względu na więzi o charakterze rodzinnym zamierza dołączyć do obywatela polskiego lub obywatela państwa członkowskiego Unii Europejskiej, państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, zamieszkującego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub z nim przebywać,
- zezwolenia na osiedlenie się,
- zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich,
- zgody na pobyt tolerowany.
WAŻNE!
Ubezpieczeniu podlegają również osoby posiadające status uchodźcy nadany w Rzeczypospolitej Polskiej albo korzystające z ochrony czasowej na jej terytorium.
Osobami objętymi ubezpieczeniem zdrowotnym w Polsce będą również osoby podlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego albo ubezpieczające się dobrowolnie, które nie posiadają obywatelstwa państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA), w sytuacji gdy legalnie zamieszkują na terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) i świadczą pracę na terytorium RP.
Ubezpieczeniu zdrowotnemu podlegają również osoby posiadające obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - niezamieszkujące na terytorium państwa członkowskiego UE lub państwa EFTA, jeżeli podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i są objęte:
- ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi na podstawie przepisów ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych,
- ubezpieczeniem społecznym rolników na podstawie przepisów ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników.
Przykład
Anna S. posiada obywatelstwo niemieckie, w Polsce prowadzi działalność gospodarczą. Jej miejsce zamieszkania to Nowy Jork. Z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej Anna S. podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym na podstawie przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W związku z powyższym jest objęta ubezpieczeniem zdrowotnym w Polsce.
Dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne
Status ubezpieczonego wskutek podjęcia decyzji o przystąpieniu do dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego mogą uzyskać m.in.:
- studenci i uczestnicy studiów doktoranckich, którzy studiują w Rzeczypospolitej Polskiej, oraz absolwenci, którzy odbywają w Rzeczypospolitej Polskiej obowiązkowy staż, nieposiadający obywatelstwa państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA), jeżeli nie są osobami legalnie zamieszkującymi na terytorium innego niż Polska państwa członkowskiego UE lub państwa członkowskiego EFTA,
- osoby odbywające kursy języka polskiego oraz kursy przygotowawcze do podjęcia nauki w języku polskim, o których mowa w przepisach o szkolnictwie wyższym, nieposiadający obywatelstwa państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA), jeżeli nie są osobami legalnie zamieszkującymi na terytorium innego niż Polska państwa członkowskiego UE lub państwa członkowskiego EFTA.
Członkowie rodziny
W myśl ustawy zdrowotnej ubezpieczonymi są również zamieszkujący na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego EFTA, tj. Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu - członkowie rodzin osób podlegających obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu lub ubezpieczających się dobrowolnie.
Wymienione osoby podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu na tej podstawie tylko wówczas, jeżeli same nie są osobami:
- podlegającymi obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego,
- uprawnionymi do uzyskania na terenie Polski świadczeń zdrowotnych na podstawie unijnych przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
Status członka rodziny uzyskują także zamieszkujący w Polsce i niepodlegający obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego członkowie rodzin osób nieposiadających obywatelstwa państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) i przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie:
- wizy w celu wykonywania pracy,
- zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony z wyłączeniem zezwolenia udzielonego na podstawie art. 53a ust. 2 ustawy z 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach,
- zezwolenia na osiedlenie się,
- zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich,
- zgody na pobyt tolerowany.
lub członkowie rodzin osób posiadających status uchodźcy nadany w Rzeczypospolitej Polskiej albo korzystających z ochrony czasowej na jej terytorium.
Cudzoziemcy, którzy nie spełniają żadnego z wcześniej wymienionych warunków - nie podlegają w Polsce ubezpieczeniu zdrowotnemu i nie mogą ubezpieczyć się dobrowolnie. Objęcie ich ubezpieczeniem zdrowotnym na terenie Polski jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy zostało przewidziane w umowie międzynarodowej ratyfikowanej przez Polskę.
Podstawa prawna:
- ustawa z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (DzU z 2008 r. nr 50, poz. 291),
- ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.),
- ustawa z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków oublicznych (DzU z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.),
- ustawa z 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (DzU z 2006 r. nr 234, poz. 1694 ze zm.).