Sąd Okręgowy w G. potwierdził brak zobowiązania spadkobierczyni za składki sprzed 1999 r. Jednak co do reszty zaległości zasądził na rzecz ZUS łącznie 34,5 tys. zł z odsetkami.
Apelację od tego wyroku złożyła Katarzyna W. Jednak Sąd Apelacyjny w G. powziął wątpliwość co do możliwości zastosowania w tym wypadku odpowiedzialności spadkobierczyni w zakresie dotyczącym składek na Fundusz Pracy (FP) i ubezpieczenie zdrowotne. O ile bowiem w myśl art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych do składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) stosuje się odpowiednio art. 97 § 1 i art. 98 § 1 oraz § 2 pkt 1, 2, 5, 7 Ordynacji podatkowej, o tyle w przypadku pozostałych składek nie ma tak wyraźnych odesłań do przepisów podatkowych. Znajdują się tylko ogólne odesłania do ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
W związku z tym sąd apelacyjny skierował do Sądu Najwyższego pytanie prawne o zastosowanie wskazanych wyżej przepisów Ordynacji podatkowej do składek zdrowotnych i na FP.
Sąd Najwyższy udzielił odpowiedzi twierdzącej. Uzasadniając orzeczenie wskazał, że charakter tych ciężarów publicznoprawnych (składek) jest podobny do składek na ubezpieczenia społeczne, zwłaszcza, że pobór składek jest dokonywany przez organy rentowe. Artykuł 32 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wyraźnie stanowi, że do składek na FP i FGŚP, na ubezpieczenie zdrowotne w zakresie: ich poboru, egzekucji, wymierzania odsetek za zwłokę i dodatkowej opłaty, przepisów karnych, dokonywania zabezpieczeń na wszystkich nieruchomościach, ruchomościach i prawach zbywalnych dłużnika oraz stosowania ulg i umorzeń stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne. Z kolei przepisy o ubezpieczeniu zdrowotnym wprost odsyłają do ustawy systemowej. Tym samym należy przyjąć, że również spadkobierca jest zobowiązany do uregulowania należności z tytułu zaległych składek spadkodawcy. Gdyby było inaczej, to ustawodawca wyraźnie wyłączyłby dziedziczenie tego rodzaju długów publicznych.
Jednak - co wyraźnie podkreślił Sąd Najwyższy - egzekucja z majątku spadkobiercy nie może nastąpić bez wydania stosownej decyzji wobec spadkobiercy. To zaś jest dopuszczalne tylko po przeprowadzeniu postępowania spadkowego - stwierdził Sąd zamykając rozprawę.
Michał Culepa