Roczne ograniczenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym roku kalendarzowym określa art. 19 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.).
Kogo dotyczy ograniczenie
Ograniczenie rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dotyczy tych osób, które:
• podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (np. pracownicy, żołnierze, duchowni),
• mają prawo do dobrowolnego objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi,
• kontynuują dobrowolnie ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Z powyższego wynika, że ograniczenie rocznej podstawy wymiaru składek dotyczy wszystkich ubezpieczonych podlegających ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, bez względu na to, czy podstawę wymiaru składek stanowi dla nich przychód (wynagrodzenie), deklarowana kwota czy też wskazany przez przepisy odpowiedni parametr.
W 2008 r. kwota rocznego ograniczenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wynosi 85 290 zł. Po osiągnięciu tej kwoty płatnik składek jest zobowiązany zaprzestać obliczania i przekazywania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Przerwanie wpłat na te ubezpieczenia nie przerywa okresu ubezpieczenia.
Do czasu osiągnięcia rocznej kwoty podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe płatnik zobowiązany jest obliczać i przekazywać do jednostki terytorialnej ZUS od podstawy ustalonej zgodnie z zasadami określonymi w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych. Należy przy tym uwzględniać łączną podstawę wymiaru składek ze wszystkich tytułów, z których dany ubezpieczony odprowadza składki.
Ważne!
Po przekroczeniu ustalonej granicy podstawy wymiaru składek płatnik w dalszym ciągu nalicza i opłaca składki na ubezpieczenie chorobowe, wypadkowe i zdrowotne oraz na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
W przypadku gdy ubezpieczony jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, ZUS przekazuje do OFE składki w wysokości 7,3% podstawy wymiaru na ubezpieczenie emerytalne. Należy pamiętać, że przekazanie składek do OFE następuje tylko wówczas, gdy płatnik faktycznie opłaci składki. Samo złożenie dokumentów rozliczeniowych w ZUS (bez wniesienia konkretnej kwoty składek) nie wystarczy, aby ubezpieczony miał zasilone konto w OFE. Jeżeli na koncie ubezpieczonego nastąpi przekroczenie rocznej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, to składki na te ubezpieczenia są nienależne do końca roku kalendarzowego (w którym nastąpiło przekroczenie) i w związku z tym ZUS nie przekazuje składek do OFE również do końca danego roku.
Przykład
Elżbieta Kowalska 1 marca 2008 r. przekroczyła roczną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, czyli kwotę 85 290 zł. Oznacza to, że płatnik składek od 2 marca 2008 r. nie nalicza i nie opłaca składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za ww., czyli nie są odprowadzane składki do OFE do końca 2008 r. Mimo nieopłacenia składek na te ubezpieczenia do 31 grudnia 2008 r. Elżbieta Kowalska pozostaje w ubezpieczeniach.
Informacje o przekroczeniu rocznej podstawy wymiaru składek przez danego ubezpieczonego płatnik zobowiązany jest - począwszy od miesiąca, w którym nastąpiło przekroczenie do końca danego roku kalendarzowego - wykazywać w polu 02 bloku IV, imiennego raportu miesięcznego ZUS RCA (raport składkowy). Ubezpieczony, który jest równocześnie płatnikiem składek na swoje ubezpieczenia (np. osoba prowadząca działalność gospodarczą), składa wyłącznie deklarację rozliczeniową ZUS DRA, a informację taką wykazuje w polu 05 bloku XI tego dokumentu.
Zaprzestanie przekazywania składek
Jeżeli z dokumentacji płacowej płatnika wynika, że w danym miesiącu następuje przekroczenie kwoty, wówczas płatnik oblicza i przekazuje składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tylko od takiej części podstawy wymiaru składek, jaka nie spowoduje przekroczenia kwoty ograniczenia.
Często jest tak, że do opłacania składek za danego ubezpieczonego zobowiązany jest więcej niż jeden płatnik. Ubezpieczony po przekroczeniu rocznej podstawy wymiaru składek przekazuje wszystkim płatnikom oświadczenie o zaprzestaniu ich potrącania.
Dla ubezpieczonego otrzymującego przychód od więcej niż jednego płatnika składek płatnik może na bieżąco ustalić prawidłową podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za miesiąc, w którym następuje przekroczenie kwoty ograniczenia, wykorzystując własną dokumentację płacową oraz oświadczenie ubezpieczonego. Przekroczenie kwoty ustalonego limitu podstawy wymiaru następuje u wszystkich płatników tego ubezpieczonego, proporcjonalnie do osiągniętych u nich przychodów. Płatnik ma obowiązek zaprzestać obliczania i przekazywania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe po przekroczeniu przez pracownika rocznej kwoty ograniczenia podstawy wymiaru.
Barbara Zabieglińska
specjalista ds. ubezpieczeń społecznych