Stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe jest jedyną spośród stóp procentowych składek na ubezpieczenia społeczne, która podlega zróżnicowaniu dla poszczególnych płatników składek. 1 kwietnia 2012 r. rozpoczął się nowy rok składkowy, który będzie trwał do 31 marca 2013 r. W tym samym dniu weszło również w życie rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 14 marca 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków (DzU poz. 285), które przewiduje wzrost stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe dla niektórych płatników składek.
Ustalenie liczby ubezpieczonych
Liczbę ubezpieczonych ustala się jako iloraz sumy ubezpieczonych podlegających ubezpieczeniu wypadkowemu w ciągu poszczególnych miesięcy poprzedniego roku kalendarzowego i liczby miesięcy, przez które płatnik składek był w poprzednim roku kalendarzowym zgłoszony w ZUS co najmniej 1 dzień. Ustalając liczbę ubezpieczonych w ciągu poszczególnych miesięcy poprzedniego roku kalendarzowego, należy uwzględniać wszystkich ubezpieczonych, którzy w danym miesiącu podlegali przynajmniej 1 dzień ubezpieczeniu wypadkowemu. Daną osobę liczy się tylko raz nawet, jeżeli w danym miesiącu podlegała ubezpieczeniu wypadkowemu z dwóch lub więcej tytułów.
Do celów różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe płatników składek dzieli się na:
- płatników składek zgłaszających do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 ubezpieczonych lub niepodlegających wpisowi do rejestru podmiotów gospodarki narodowej REGON,
- płatników składek zgłaszających do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych, podlegających wpisowi do rejestru podmiotów gospodarki narodowej REGON (obowiązek uzyskania wpisu do rejestru REGON dotyczy osób prawnych, jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej oraz osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą.
Mechanizmem różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe objęci są tylko płatnicy składek zgłaszający do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych, podlegających wpisowi do rejestru podmiotów gospodarki narodowej REGON. Pozostali płatnicy składek składkę na ubezpieczenie wypadkowe opłacają według zryczałtowanej stopy procentowej.
Gdy płatnik zgłasza się do ZUS w okresie od 1 stycznia danego roku do 31 marca następnego roku, liczbę ubezpieczonych ustala się na podstawie liczby ubezpieczonych podlegających zgłoszeniu do ubezpieczenia wypadkowego w miesiącu kalendarzowym, od którego płatnik składek został zgłoszony w ZUS.
Obliczanie stopy procentowej składki przez ZUS
Stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe dla płatnika składek zgłaszającego do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych, który za 3 ostatnie lata kalendarzowe przekazywał do ZUS formularz ZUS IWA, ustala ZUS i stanowi ona iloczyn stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe określonej dla grupy działalności, do której należy płatnik składek, i wskaźnika korygującego ustalonego dla płatnika składek.
O wysokości stopy procentowej obowiązującej takiego płatnika w danym roku składkowym ZUS zawiadamia go na piśmie nie później niż do 20 kwietnia danego roku. Płatnik, który do 30 kwietnia danego roku nie otrzyma takiego zawiadomienia, powinien zwrócić się do ZUS o podanie obowiązującej go wysokości stopy procentowej składki.
Obliczanie stopy procentowej składki przez płatnika
Płatnicy, którzy zgłaszają do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych, ale za 3 ostatnie lata kalendarzowe nie składali, z uwagi na brak takiego obowiązku, formularza ZUS IWA, opłacają składkę na ubezpieczenie wypadkowe według stopy procentowej ustalonej dla grupy działalności, do której należą. Stopę tę są zobowiązani ustalić samodzielnie. Stopy procentowe składki na ubezpieczenie wypadkowe dla grup działalności określa załącznik nr 2 do rozporządzenia w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków, zwanego dalej rozporządzeniem. Należy przy tym zauważyć, że 1 kwietnia 2012 r. uległ zmianie załącznik do rozporządzenia, a zmiana polega na tym, że dla niektórych grup działalności stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe wzrosła, a dla niektórych uległa obniżeniu. Grupy działalności zostały określone na podstawie działów (sekcji) wskazanych w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD). Przypisanie płatnika do właściwej grupy działalności następuje na podstawie dwóch pierwszych cyfr z kodu PKD 2007, aktualnego na dzień 31 grudnia roku poprzedniego albo na dzień zgłoszenia w ZUS.
Przykład
Spółka komandytowa prowadzi działalność w zakresie produkcji gotowych parkietów podłogowych. Aktualny na dzień 31 grudnia 2011 r. kod PKD 2007 dla tej spółki to kod 16.22.Z. Zgodnie z dwoma pierwszymi cyframi kodu PKD 2007 spółka należy do działu „Produkcja wyrobów z drewna oraz korka z wyłączeniem mebli; produkcja wyrobów ze słomy i materiałów do wyplatania”. Dla tej grupy działalności stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe wynosi 2,53%.
ZUS nie wyliczy stopy procentowej składki także tym płatnikom, którzy zgłaszają do ubezpieczenia wypadkowego poniżej 10 osób bądź nie mają obowiązku uzyskania wpisu do rejestru REGON. Płatnicy ci składkę na ubezpieczenie wypadkowe obliczają według stopy procentowej stanowiącej 50% najwyższej stopy procentowej dla wszystkich grup działalności. Dla tych płatników składek od 1 kwietnia 2012 r. stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe wzrosła z 1,67% na 1,93%.
Ustalona w powyższy sposób stopa procentowa obowiązuje płatnika przez cały rok składkowy. Niedopuszczalna jest zmiana przez płatnika stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe w trakcie roku składkowego.
Podstawa prawna:
- art. 27–33 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (DzU z 2009 r. nr 167, poz. 1322 ze zm.),
- rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 listopada 2002 r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków (DzU nr 200, poz. 1692 ze zm.),
- rozporządzenie Rady Ministrów z 24 grudnia 2007 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) (DzU nr 251, poz. 1885 ze zm.).