Powinni Państwo zwrócić byłemu zleceniobiorcy nadpłacone składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu umowy zlecenia, w części finansowanej przez zleceniobiorcę, po pomniejszeniu o niedopłatę składki zdrowotnej. Zwrot nadpłaty składek emerytalnej i rentowej będzie stanowił przychód z działalności wykonywanej osobiście w 2011 r. Nie należy opłacać od niego składek na ubezpieczenia społeczne ani zdrowotne, ale podlega on opodatkowaniu na zasadach ogólnych, tj. tak, jak dochód ze zlecenia, z zastosowaniem 50% kosztów uzyskania.
UZASADNIENIE
Umowa zlecenia stanowi tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, zdrowotnego oraz wypadkowego (od 1 stycznia 2010 r. obowiązek ubezpieczenia wypadkowego nie zależy od miejsca wykonywania pracy). Ubezpieczenie chorobowe jest dla zleceniobiorcy dobrowolne. Takie zasady obejmowania ubezpieczeniami obowiązują jednak w czasie, gdy umowa zlecenia jest jedynym tytułem do ubezpieczeń.
W razie gdy zleceniobiorca równocześnie jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę, a podstawą wymiaru składek na jego ubezpieczenia społeczne z tytułu tego zatrudnienia jest kwota nie niższa od minimalnego wynagrodzenia, umowa zlecenia jest objęta tylko obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, a ubezpieczenia społeczne są dobrowolne. Natomiast jeśli taki zleceniobiorca jest uprawniony do emerytury, to umowa zlecenia nie stanowi dla niego tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych również wtedy, gdy podstawa wymiaru składek ze stosunku pracy jest niższa od minimalnego wynagrodzenia.
WAŻNE!
Emeryt, który równocześnie pracuje na umowę o pracę i umowę zlecenia, zawsze obowiązkowo podlega ubezpieczeniom społecznym tylko z umowy o pracę, bez konieczności spełniania dodatkowych warunków.
W związku z tym, po uzyskaniu informacji od zleceniobiorcy – emeryta, że zawarte z nim umowy zlecenia nie były tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych ze względu na trwające zatrudnienie w ramach umowy o pracę, muszą Państwo skorygować dokumenty rozliczeniowe, tj. imienne raporty miesięczne oraz zbiorcze deklaracje, a także rozliczyć kwoty nadpłaty składek powstałych w wyniku tych korekt.
W opisanym przypadku, w związku z błędnym zgłoszeniem zleceniobiorcy do ubezpieczeń powstała nadpłata składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zarówno w części finansowanej przez płatnika, jak i ubezpieczonego, a także składek na ubezpieczenie wypadkowe, FP i FGŚP, finansowanych przez płatnika. Z kolei na koncie ubezpieczenia zdrowotnego powstała niedopłata. Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne ustala się pomniejszając podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne o kwoty składek na te ubezpieczenia w części finansowanej przez ubezpieczonego. Zatem podstawa wymiaru składki zdrowotnej została pomniejszona o niesłusznie potrącone z dochodu zleceniobiorcy składki: emerytalną i rentową.
Niedopłatę składki zdrowotnej muszą Państwo wpłacić na konto ZUS wraz z należnymi odsetkami za zwłokę, które finansuje płatnik. Natomiast nadpłatę składek na ubezpieczenia społeczne należy zwrócić zleceniobiorcy w tej części, którą on sfinansował i która została mu wcześniej potrącona z wynagrodzenia. Kwota nadpłaty do zwrotu powinna być jednak pomniejszona o niedopłatę składki zdrowotnej (bez odsetek). Składkę tę w całości finansuje bowiem ubezpieczony, a nie płatnik.
Od zwrotu nadpłaty składek nie należy pobierać składek na ubezpieczenia społeczne ani zdrowotne. Należy natomiast odprowadzić zaliczkę na podatek dochodowy. Wynika to z tego, że w 2009 r. i w 2010 r. zleceniodawca odliczył od przychodu wykonawcy zlecenia nienależne składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, zaniżając tym samym podstawę opodatkowania oraz kwotę zaliczki na podatek. Stąd wystąpiła również niedopłata podatku dochodowego. Jednak wyrównanie podatku nie wiąże się z korygowaniem imiennej informacji PIT-11 za 2009 r. ani 2010 r. (jeśli już została sporządzona). Zleceniobiorca nie musi również poprawiać swojego zeznania podatkowego za te lata. Kwota nadpłaty składek emerytalnej i rentowej (przed odliczeniem niedopłaty składki zdrowotnej) stanowi przychód zleceniobiorcy w roku, w którym nastąpi faktyczny jej zwrot. Zaliczkę na podatek, według stawki podatku z roku otrzymania przychodu (zwrotu nadpłaty) zleceniodawca musi obliczyć i potrącić na ogólnych zasadach, tak jak przy przychodzie z działalności wykonywanej osobiście. Źródło przychodu nie uległo bowiem zmianie. Taka wypłata pozostaje w bezpośrednim związku z łączącym strony stosunkiem cywilnoprawnym.
Koszty uzyskania przychodów z wykonywania umowy zlecenia przysługują podatnikowi w normie procentowej wynoszącej 20% przychodu pomniejszonego o pobrane przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia społeczne. Jednak w przypadku korzystania przez podatnika – twórcę z praw autorskich lub rozporządzania przez niego tymi prawami koszty te stanowią 50% uzyskanego przychodu pomniejszonego o składki na ubezpieczenia społeczne. Koszty we właściwej wysokości (20% lub 50%) należy również stosować przy rozliczaniu zwrotu nadpłaty składek z podatku dochodowego. Oznacza to, że mogą Państwo zastosować wyższe koszty autorskie (50%), mimo że zwrot składek jest rozliczany po ustaniu umowy zlecenia, z tytułu której przysługują koszty w tej wysokości. Gdyby bowiem uprzednio składki do ZUS były prawidłowo naliczone, to zleceniodawca również zastosowałby koszty w wysokości 50%. W tej sytuacji chodzi tylko o skorygowanie podatku, natomiast nie zmienił się przedmiot umowy i efekt prac w postaci utworu.
Zaliczka na podatek od przychodów z umowy zlecenia jest pomniejszana o część składki na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 7,75% podstawy jej wymiaru. W sytuacji gdy podatek jest naliczany od zwrotu nadpłaty składek na ubezpieczenia społeczne, podatek ten należy obniżyć o różnicę między składką zdrowotną odliczoną od zaliczki przed korektą a składką podlegającą odliczeniu po korekcie (podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne po korekcie została podwyższona, dlatego również wyższa jest kwota składki podlegająca odliczeniu od zaliczki). Do wypłaty pozostanie zleceniobiorcy kwota nadpłaty składek emerytalnej i rentowej pomniejszona o zaliczkę na podatek oraz o niedopłatę składki zdrowotnej.
Jeśli dokonają Państwo zwrotu nadpłaty składek w 2011 r., na początku 2012 r. należy sporządzić informację PIT-11 o wysokości przychodu i pobranej zaliczce i przekazać ją do końca lutego 2012 r. zleceniobiorcy oraz urzędowi skarbowemu.
Z pytania wynika, że nadpłata składki emerytalnej i rentowej (chorobowej nie było) w stosunku miesięcznym wynosi 123,86 zł (1100 zł x 11,26%). Za 11 miesięcy (5 miesięcy 2009 r. i 6 miesięcy 2010 r.) nadpłata wynosi 1362,46 zł (123,86 zł x 11 miesięcy). Z kolei niedopłata składki zdrowotnej to 11,16 zł miesięcznie, a za cały okres – 122,76 zł. Różnica między składkami zdrowotnymi podlegającymi odliczeniu od podatku przed i po korekcie to kwota 105,59 zł (inaczej: 1362,46 zł x 7,75%). Załóżmy, że zwrot tych należności nastąpi w 2011 r. Rozliczenia powinny przebiegać następująco:
- koszty uzyskania przychodów: 1362,46 zł x 50% = 681,23 zł,
- podstawa opodatkowania: 1362,46 zł – 681,23 zł = 681,23 zł; po zaokrągleniu 681 zł,
- zaliczka do urzędu skarbowego: 681 zł x 18% = 122,58 zł; 122,58 zł – 105,59 zł = 16,99 zł; po zaokrągleniu 17 zł,
- do wypłaty dla zleceniobiorcy: 1362,46 zł – 17 zł – 122,76 zł (niedopłata składki zdrowotnej) = 1222,70 zł.
Podstawa prawna
- art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 11 ust. 2, art. 12 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.),
- art. 81 ust. 6 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 ze zm.),
- art. 11 ust. 1, art. 22 ust. 9 pkt 3, pkt 4, art. 41 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.).