Od 21 lipca 2008 r. płatnicy składek na ubezpieczenia społeczne mają obowiązek posługiwać się w elektronicznych kontaktach z ZUS certyfikatami kwalifikowanymi. Certyfikaty kwalifikowane są wydawane przez centra certyfikacji, które są wpisane do rejestru podmiotów kwalifikowanych, świadczące usługi związane z podpisem elektronicznym. Rejestr ten jest prowadzony w imieniu Ministra Gospodarki przez Narodowe Centrum Certyfikacji (Narodowy Bank Polski).
Obecnie w Polsce sprzedażą certyfikatów kwalifikowanych zajmuje się 5 centrów certyfikacji. Każde z nich ustaliło własny sposób dystrybucji oraz ceny usług związanych z wydaniem i odnowieniem certyfikatu kwalifikowanego.
Ewentualna zmiana centrum certyfikacji to oczywiście indywidualna decyzja osoby dokonującej odnowienia swojego certyfikatu. Zazwyczaj podejmowana jest na podstawie doświadczeń, własnych odczuć i oczekiwań – jak np. miła i fachowa obsługa, brak nadmiernych formalności, zapewnione wsparcie techniczne – bliskość przedstawicielstwa, możliwość dokonania odnowienia drogą elektroniczną bez dodatkowych kosztów oraz przywiązanie do marki. Zmiana centrum certyfikacji może, ale nie musi, wiązać się z koniecznością poniesienia większego kosztu. Przed podjęciem decyzji zawsze warto sprawdzić, co zyskamy i ile nas to będzie kosztowało.
Zestawienie orientacyjnych cen i sposobu zakupu/odnowienia certyfikatów kwalifikowanych
Zestawiono na podstawie informacji zawartych na dostępnych stronach www poszczególnych centrów certyfikacji.
* dotyczy wydania kolejnego certyfikatu na posiadaną kartę
Sposób ubiegania się o certyfikat
Odnowienie certyfikatu kwalifikowanego jest możliwe wyłącznie na wniosek jego właściciela. Certyfikat można odnowić tylko na podstawie danych, na podstawie których dotychczas używany certyfikat był wydany. Oznacza to konieczność wydania nowego certyfikatu także w przypadku zmiany danych, które mają być wpisane do certyfikatu. Może to być zmiana reprezentowanej firmy, np. w wyniku zmiany miejsca pracy lub zajmowanego stanowiska. Tego typu okoliczności nie występują w certyfikatach uniwersalnych – tj. w certyfikatach zawierających wyłącznie dane właściciela certyfikatu bez wpisanej nazwy firmy (instytucji) i zajmowanego stanowiska.
Aby odnowić posiadany certyfikat kwalifikowany, należy złożyć stosowne zamówienie osobiście we wskazanych punktach rejestracji lub za pośrednictwem Internetu. Jeżeli w trakcie odnowienia zmianie ulegną dane zawarte w certyfikacie (np. zmiana nazwy firmy wynikająca z jej przekształcenia), to może być wymagane dostarczenie dodatkowych dokumentów potwierdzających wprowadzane zmiany. Jeżeli dane w certyfikacie nie ulegają zmianie, to w celu odnowienia wymagane jest jedynie prawidłowe przejście przez ścieżkę odnowienia on-line samodzielnie lub z pomocą operatora.
WAŻNE!
Wniosek o odnowienie certyfikatu złożony przez Internet jest załatwiany szybciej.
Wniosek wypełniony przez Internet jest automatycznie zaciągany do systemu, co przyspiesza procedurę zakupu czy odnowienia. W ten sposób eliminowana jest też znaczna część błędów, jakie mogą się wkraść przy ręcznym wypełnianiu dokumentów.
Ważna jest data złożenia wniosku
Centra certyfikacji starają się zminimalizować ryzyko przeoczenia terminu ważności posiadanego certyfikatu wysyłając informacyjne komunikaty bezpośrednio do zainteresowanych drogą elektroniczną. Niezachowanie odpowiedniego terminu złożenia wniosku, w wyniku czego certyfikat wygaśnie przed zakończeniem procedury jego odnowienia, będzie bowiem powodować konieczność poniesienia większego wydatku – na zakup nowego certyfikatu.
W związku z tym warto wziąć pod uwagę możliwość odnowienia certyfikatu z określeniem początkowego terminu jego ważności. Oznacza to, że termin ważności certyfikatu uzyskanego w procesie odnowienia będzie rozpoczynał się z chwilą wygaśnięcia ważności dotychczas używanego certyfikatu (czyli odnawianego).
Nie bez znaczenia jest też fakt zwiększenia zapotrzebowania na usługę odnawiania certyfikatów w najbliższym czasie. W 2008 r., kiedy został wprowadzony obowiązek posługiwania się w kontaktach z ZUS certyfikatami kwalifikowanymi, większość płatników zdecydowała się na zakup certyfikatów na 2 lata. Okres ważności tych certyfikatów właśnie się kończy i wszyscy ci płatnicy w jednym czasie będą się starać o ich odnowienie. Zatem proces odnowienia certyfikatu warto rozpocząć z pewnym wyprzedzeniem chociażby po to, by nie robić tego na ostatnią chwilę pod presją czasu.
Czy trzeba aktywować nowy certyfikat
Odnowiony certyfikat jest gotowy do użycia z chwilą rozpoczęcia się jego okresu ważności. Obecnie można dokonać odnowienia nawet z kilkutygodniowym wyprzedzeniem. Jest to wygodne, gdy planujemy np. wyjazd na wakacje w okresie, kiedy zbliża się koniec okresu ważności posiadanego certyfikatu.
W przypadku pobierania certyfikatu przez Internet należy postępować zgodnie z instrukcją, by zapisać nowy certyfikat na posiadanej karcie. Aby móc składać deklaracje ZUS, nowy certyfikat należy zarejestrować w programie Płatnik.
Rejestracja w Płatniku
Rejestracji certyfikatu kwalifikowanego w programie Płatnik należy dokonać za pośrednictwem menu – przekaz – rejestracja certyfikatu kwalifikowanego. Należy wówczas wybrać nowy certyfikat kwalifikowany zapisany na karcie wsuniętej do czytnika podłączonego do komputera i kliknąć w przycisk Rejestruj. Od chwili, gdy nowy certyfikat zostanie dodany do listy zarejestrowanych certyfikatów w programie Płatnik, można wykorzystywać go do przekazu elektronicznego z ZUS.
Film, który prezentuje sposób rejestracji, jest dostępny na stronie: http://www.certum.pl/certum/cert,wiedza_samouczki.xml#film3.
Zastosowanie certyfikatu
Certyfikat kwalifikowany i składany przy jego użyciu podpis elektroniczny znajduje coraz większe zastosowanie. Obecnie podpis elektroniczny umożliwia:
- kontakty drogą elektroniczną z ZUS (np. przekaz elektroniczny z programu PŁATNIK, składanie różnych wniosków przez EUP ZUS),
- podpisywanie i składanie wniosków do Krajowego Rejestru Sądowego drogą elektroniczną,
- podpisywanie i wysyłanie raportów do Generalnego Inspektora Informacji Finansowej,
- prowadzenie korespondencji z Generalnym Inspektorem Ochrony Danych Osobowych,
- podpisywanie i wysyłanie deklaracji podatkowych do urzędów skarbowych,
- podpisywanie faktur elektronicznych,
- wymianę informacji z urzędami administracji publicznej – Elektroniczne Skrzynki Podawcze,
- składanie dyspozycji, przelewów, zmian w bankowości elektronicznej,
- elektroniczne podpisywanie dokumentów w obrocie prawnym i handlowym,
- podpisywanie wielu dokumentów elektronicznych jednocześnie – np. decyzji administracyjnych, faktur elektronicznych itp.
- podpisywanie ofert na aukcjach i przetargach elektronicznych,
- zawieranie umów przez Internet,
- dokonywanie bezpiecznych transakcji elektronicznych przez Internet,
- elektroniczne podpisywanie oświadczeń woli oraz innych dokumentów w obrocie prawnym,
- składanie wniosków o dofinansowanie w ramach nowej procedury drogą elektroniczną bez konieczności składania wniosków w formie papierowej.
Certyfikat kwalifikowany jednoznacznie identyfikuje daną osobę fizyczną, dlatego może być wykorzystywany także do celów indywidualnych.
Zakupionego certyfikatu na jednego pracownika nie można „przepisać” na innego pracownika np. w razie rozwiązania umowy o pracę. Certyfikat zawiera bowiem dane konkretnej osoby i zgodnie z prawem służy do składania oświadczeń woli. Zatem odejście pracownika, któremu zakład pracy zakupił certyfikat kwalifikowany, wiąże się z koniecznością zakupu nowego certyfikatu.
Osoby zawodowo obsługujące program Płatnik mogą po zmianie pracy w dalszym ciągu posługiwać się certyfikatem kwalifikowanym, jeśli certyfikat nie zawierał danych reprezentowanego wcześniej podmiotu.
Czy można dostać duplikat certyfikatu
Nie ma możliwości wydania duplikatu certyfikatu kwalifikowanego. Utrata lub zniszczenie karty kryptograficznej z certyfikatem kwalifikowanym wiąże się z koniecznością unieważnienia certyfikatu. W praktyce uniemożliwia to wykorzystanie utraconego certyfikatu przez niepowołane osoby. Jednak wiąże się również z koniecznością zakupu nowego certyfikatu kwalifikowanego.