Dla części pracowników ukończenie kursu językowego jest niezbędne do wykonywania obowiązków na danym stanowisku. W takim przypadku koszt kursu nie będzie stanowił przychodu ze stosunku pracy, który należałoby wliczyć do podstawy wymiaru składek czy podatku pracownika. Jeśli z kursu językowego będą korzystać pracownicy (np. informatycy), którym to szkolenie nie jest niezbędne w pracy, wówczas wartość kursu należy uznać za ich przychód ze stosunku pracy. Taki przychód podlega jednak zwolnieniu ze składek i podatku.
UZASADNIENIE
Aby ustalić, czy koszt udziału pracownika w kursie poniesiony przez pracodawcę stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia tego pracownika, w pierwszej kolejności należy sprawdzić, czy jest to dla pracownika przychód ze stosunku pracy. Podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne pracowników jest bowiem przychód osiągnięty z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę (art. 4 pkt 9 i art. 18 ust. 1 ustawy systemowej w związku z art. 12 ust. 1 updof).
Kierowanie pracowników na szkolenia związane z bieżącym wykonywaniem pracy, których skutkiem jest zwiększenie efektywności danej firmy, leży przede wszystkim w interesie pracodawcy. Ponadto udział pracownika w kursie na polecenie pracodawcy stanowi charakterystyczny dla stosunku pracy wyraz pracowniczego podporządkowania. Pracownik nie powinien odmówić udziału w kursie, na który został skierowany przez pracodawcę, i w efekcie udział w kursie nie powinien pociągać negatywnych konsekwencji finansowych dla pracownika.
Zatem powinni Państwo ustalić, czy istnieje związek między umiejętnościami, jakie zdobył pracownik w trakcie kursu, a jego obowiązkami wykonywanymi w ramach stosunku pracy. Jeśli taki związek istnieje, koszt kursu poniesiony przez pracodawcę nie jest dla pracownika przychodem ze stosunku pracy. W związku z tym nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne pracownika ani przychodu podlegającego opodatkowaniu.
WAŻNE!
Jeśli w czasie kursu pracownik zdobywa wiedzę/umiejętności niezbędne do wykonywania pracy, koszt kursu nie jest dla niego przychodem ze stosunku pracy.
Potwierdza to m.in. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 12 lutego 2008 r. (I SA/Po 1597/07). W tym wyroku sąd odniósł się do treści art. 12 updof, w którym wyliczono składniki przychodu ze stosunku pracy. Zaznaczył, że poniesiony przez pracodawcę koszt udziału pracownika w kursie stanowi wydatek „na pracownika”, a nie – jak mowa w przepisie – „za pracownika”. Zatem sfinansowanie pracownikowi udziału w kursie jako wydatek „na pracownika” nie skutkuje powstaniem przychodu ze stosunku pracy, który stanowi podstawę wymiaru składek i podatku.
Inaczej jest w przypadku, gdy nie ma związku między przedmiotem kursu a obowiązkami wykonywanymi w ramach stosunku pracy lub jeżeli pracownik uczestniczy w kursie z własnej wyłącznej inicjatywy (bez skierowania pracodawcy). Wówczas koszt udziału w kursie jest dla pracownika przychodem ze stosunku pracy.
Przychód ze stosunku pracy jest podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne pracownika, poza ściśle określonymi wyjątkami. Zwolnienie ze składek i podatku obejmuje m.in. wartość świadczeń poniesionych przez pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego pracownika, przyznanych zgodnie z odrębnymi przepisami, z wyłączeniem wynagrodzenia za czas urlopu szkoleniowego oraz za czas zwolnień z części dnia pracy (§ 2 ust. 1 pkt 29 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz art. 21 ust. 1 pkt 90 updof).
Przez „odrębne przepisy” należy rozumieć m.in.:
- rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych,
- rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki w sprawie uzyskiwania i uzupełniania przez osoby dorosłe wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych w formach pozaszkolnych.
Na podstawie tych przepisów wyodrębnia się dwie formy podnoszenia kwalifikacji: szkolne i pozaszkolne. Ze składek i podatku są zwolnione tylko te świadczenia, do których pracownik ma prawo w związku z odbywaniem nauki na podstawie przepisów, poza wynagrodzeniem za czas urlopu szkoleniowego oraz za czas zwolnień z części dnia pracy. Od innych świadczeń, przyznanych przez pracodawcę dobrowolnie, należy naliczyć składki na ubezpieczenia pracownika.
WAŻNE!
Wynagrodzenie za czas urlopu szkoleniowego oraz za czas zwolnień z części dnia pracy nie jest zwolnione ze składek.
Kursy językowe stanowią pozaszkolną formę kształcenia. Z tytułu uczestnictwa w kursie pracownik ma prawo do świadczeń od pracodawcy, jeśli został na ten kurs skierowany. Ma wówczas prawo do:
- zwrotu kosztów uczestnictwa, w tym zakwaterowania, wyżywienia i przejazdu,
- płatnego urlopu szkoleniowego na udział w obowiązkowych zajęciach oraz płatnego zwolnienia z części dnia pracy w związku z nauką (§ 9 ust. 1 rozporządzenia w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych...).
Oznacza to, że jeśli skierowali Państwo na kurs również pracowników, których praca nie jest związana z wiedzą/umiejętnościami zdobywanymi na tym kursie, koszt tego szkolenia będzie dla nich przychodem ze stosunku pracy zwolnionym ze składek i podatku. Zwolnienie nie obejmie jednak wynagrodzenia za czas urlopu szkoleniowego ani za czas zwolnień z części dnia pracy w celu udziału w kursie.
Należy pamiętać, że ZUS lub urząd skarbowy w trakcie kontroli mogą badać, czy dane szkolenie sfinansowane przez pracodawcę, w którym brał udział pracownik, było związane z prawidłowym funkcjonowaniem firmy.
11 kwietnia 2010 r. rozporządzenie dotyczące zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych przestanie obowiązywać w związku z uznaniem art. 103 Kodeksu pracy, zawierającego delegację do jego wydania, za niezgodny z konstytucją przez Trybunał Konstytucyjny (sygn. akt K 28/08, Dz.U. z 2009 r. Nr 58, poz. 485).
Podstawa prawna
- art. 12, art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.),
- art. 4 pkt 9, art. 18 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.),
- § 1, § 2 pkt 29 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. Nr 161, poz. 1106 ze zm.),
- rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 12 października 1993 r. w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych (Dz.U. Nr 103, poz. 472 ze zm.) – utraci moc obowiązującą 11 kwietnia 2010 r.,
- rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z 3 lutego 2006 r. w sprawie uzyskiwania i uzupełnienia przez osoby dorosłe wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych w formach pozaszkolnych (Dz.U. z 2006 r. Nr 31, poz. 216).