Muszą Państwo wypłacić odprawę pośmiertną w kwocie jednomiesięcznego wynagrodzenia. Świadczenie to jest zwolnione z podatku dochodowego i nie należy od niego pobierać składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.
UZASADNIENIE
W razie śmierci pracownika w czasie trwania stosunku pracy lub w czasie pobierania po jego rozwiązaniu zasiłku z tytułu niezdolności do pracy wskutek choroby, rodzinie zmarłego przysługuje od pracodawcy odprawa pośmiertna (art. 93 § 1 Kodeksu pracy).
Odprawa pośmiertna przysługuje (art. 93 § 4 Kodeksu pracy):
- małżonkowi,
- innym członkom rodziny spełniającym warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, m.in. rodzicom, dzieciom własnym, dzieciom drugiego małżonka, dzieciom przysposobionym.
Wysokość odprawy
Wysokość odprawy jest uzależniona od okresu zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy (art. 93 § 2 Kodeksu pracy) i wynosi:
Do okresu zatrudnienia, od którego zależy wysokość odprawy pośmiertnej, wlicza się okres zatrudnienia zmarłego pracownika u poprzedniego pracodawcy, jeżeli zmiana pracodawcy nastąpiła na zasadach określonych w art. 231 Kodeksu pracy. Chodzi o przejęcie firmy pracodawcy przez innego pracodawcę, co nie powoduje rozwiązania umowy o pracę. Zasadę kontynuacji stosuje się zawsze, gdy nowy pracodawca jest następcą prawnym w stosunkach pracy nawiązanych przez pracodawcę poprzednio zatrudniającego pracownika mającego prawo do odprawy. Jest to możliwe także w innych przypadkach, gdy pracodawca z mocy odrębnych przepisów jest następcą prawnym w stosunkach pracy nawiązanych przez firmę poprzednio zatrudniającą pracownika, np. w sytuacji, gdy umiera pracodawca, a jego pracownicy i firma zostaną przejęci przez innego pracodawcę (art. 632 § 3 Kodeksu pracy).
W sytuacji gdy jest kilku członków rodziny uprawnionych do odprawy pośmiertnej, odprawa jest dzielona w równych częściach między wszystkich uprawnionych członków rodziny (art. 93 § 5 Kodeksu pracy). Jeżeli do odprawy pośmiertnej jest uprawniony tylko jeden członek rodziny zmarłego pracownika, ma on prawo do odprawy w połowie wysokości (art. 93 § 6 Kodeksu pracy).
Jeśli pracownik był zatrudniony w kilku zakładach pracy, jego rodzina ma prawo do kilku odpraw pośmiertnych.
PRZYKŁAD
Pracownik pracował na podstawie dwóch umów o pracę (1/4 etatu i 3/4 etatu). Po jego śmierci członkowie rodziny otrzymali odprawę pieniężną w wysokości 1-miesięcznego wynagrodzenia zmarłego od pierwszego pracodawcy (u którego pracownik był zatrudniony 8 lat) i 6-miesięcznego wynagrodzenia u drugiego pracodawcy (pracownik był u niego zatrudniony 18 lat).
Odprawy pośmiertne a podatek i składki
Odprawy pośmiertne wypłacone zgodnie z przepisami Kodeksu pracy są zwolnione z podatku dochodowego (art. 21 ust. 1 pkt 7 updof). Od kwoty wypłaconej odprawy nie pobiera się również składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Nie stanowi ona przychodu ze stosunku pracy ani żadnego tytułu objętego obowiązkiem ubezpieczeń.
Odprawa a ubezpieczenie pracownika
Odprawa pośmiertna nie przysługuje członkom rodziny zmarłego pracownika, jeżeli pracodawca ubezpieczył pracownika na życie, a odszkodowanie wypłacone przez instytucję ubezpieczeniową nie jest niższe niż odprawa pośmiertna przysługująca zgodnie z przepisami Kodeksu pracy. Jeżeli odszkodowanie jest niższe od odprawy pośmiertnej, pracodawca ma obowiązek wypłacić rodzinie kwotę stanowiącą różnicę między tymi świadczeniami (art. 93 § 7 Kodeksu pracy).
W praktyce zwolnienie się pracodawcy z obowiązku wypłaty odprawy lub zmniejszenia jej wysokości w związku z ubezpieczeniem pracownika na życie budzi wiele wątpliwości. Zwrot użyty w Kodeksie pracy „jeżeli pracodawca ubezpieczył pracownika na życie” jest niejasny. Ustawodawca nie zróżnicował w Kodeksie pracy dwóch sytuacji. Pierwsza to ubezpieczenie pracownika na życie polegające na tym, że stroną umowy ubezpieczenia jest pracodawca, który opłaca – niezależnie od przekazywania pracownikowi pensji – składkę ubezpieczeniową, a beneficjentem odszkodowania jest pracownik. Druga sytuacja charakteryzuje się tym, że rola pracodawcy ogranicza się do zawarcia umowy ramowej z ubezpieczycielem. Pracownik opłaca wówczas składkę ubezpieczeniową ze swoich środków. Często jest ona potrącana przez pracodawcę z jego pensji. Część ekspertów uznaje, że pracodawcy zmniejszają wysokość odprawy lub jej nie wypłacają także wtedy, gdy członkowie rodziny zmarłego pracownika otrzymują odszkodowanie z tytułu ubezpieczenia na życie, na które składki ubezpieczeniowe opłacał pracownik.
Rodzina zmarłego pracownika, która uważa, że otrzymanie odszkodowania od instytucji ubezpieczeniowej w sytuacji, gdy składki na ubezpieczenie opłacał pracownik, nie odbiera jej prawa do otrzymania odprawy od byłego pracodawcy, może wystąpić o rozstrzygnięcie tego sporu do sądu.
Podstawa prawna
- art. 231, art. 631, art. 93 Kodeksu pracy,
- art. 21 ust. 1 pkt 7 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.).