Aby ustalić podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne pracownika, wynagrodzenie wypłacone w obcej walucie należy przeliczyć zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Oznacza to, że walutę trzeba przeliczyć według kursu obowiązującego w banku, z którego korzysta pracownik, lub według średniego kursu walut ogłaszanego przez NBP.
UZASADNIENIE
Podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) pracowników są przychody uzyskiwane z tytułu umowy o pracę w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych. Ze składek na te ubezpieczenia są zwolnione:
- wynagrodzenie wypłacane za czas niezdolności do pracy,
- zasiłki z ubezpieczenia społecznego,
- kwoty wymienione w rozporządzeniu w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne ustala się podobnie, przy czym:
- przychód pomniejsza się o składki na ubezpieczenia społeczne w części finansowanej przez pracowników (czyli połowę składki emerytalnej, tj. 9,76% podstawy wymiaru, składkę rentową w wysokości 1,5% podstawy wymiaru oraz całą składkę chorobową – 2,45% podstawy wymiaru),
- w podstawie wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne uwzględnia się wynagrodzenie za czas choroby (art. 81 ust. 1, ust. 5 i 6 ustawy zdrowotnej).
Od 24 stycznia 2009 r. pracodawcy mogą ustalać z pracownikiem, że należne wynagrodzenie będzie wypłacone w obcej walucie (art. 358 Kodeksu cywilnego). Natomiast w dokumentach ubezpieczeniowych podstawa wymiaru składek powinna zostać wykazana w złotych polskich. W związku z tym, jeśli pracownik otrzymuje wynagrodzenie w obcej walucie, ustalając podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne należy w pierwszej kolejności przeliczyć to wynagrodzenie na polską walutę.
Przychody pracownika osiągane w walutach obcych, które stanowią podstawę wymiaru składek, należy przeliczać na złote w sposób przyjęty w przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych (§ 4 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe).
Przepisy podatkowe nakazują przeliczać wynagrodzenie wypłacone w obcej walucie na złotówki według kursu kupna walut z dnia otrzymania lub postawienia tego wynagrodzenia do dyspozycji pracownika, ogłoszonego przez bank, z którego usług korzysta pracownik. Jeśli bank stosuje różne kursy danej waluty i nie jest możliwe zastosowanie ww. kursu albo bank nie ogłasza kursu walut, do przeliczenia wynagrodzenia należy stosować średni kurs ogłaszany przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wypłaty wynagrodzenia. Opierając się na średnim kursie ogłaszanym przez NBP należy również przeliczać wysokość wynagrodzenia wypłaconego w obcej walucie, jeśli pracownik nie korzysta z usług banku i otrzymuje pieniądze w gotówce, np. w kasie pracodawcy (art. 11 ust. 3 i 4 updof).
PRZYKŁAD
Polak, mieszkający na stałe w Niemczech, od 1 grudnia 2009 r. został zatrudniony w Polsce. Otrzymuje wynagrodzenie miesięczne w kwocie 3000 euro, wypłacane na rachunek bankowy w banku X do 30 dnia miesiąca za ten miesiąc. Bank ten podaje codziennie kurs euro kupna i sprzedaży. Przelew wynagrodzenia za grudzień 2009 r. został postawiony do dyspozycji (wpłynął na konto) pracownika 30 grudnia 2009 r. Tego dnia kurs kupna euro wyniósł 4,12 zł. Zatem po przeliczeniu na złote przychód pracownika za grudzień 2009 r. wyniósł:
3000 euro x 4,12 zł/euro = 12 360 zł.
Tę kwotę należy wykazać jako podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Natomiast podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne będzie wynosiła 10 665,44 zł, co wynika z obliczeń:
● składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika:
– składka na ubezpieczenie emerytalne: 12 360 zł x 9,76% = 1206,34 zł,
– składka na ubezpieczenia rentowe: 12 360 zł x 1,5% = 185,40 zł,
– składka na ubezpieczenie chorobowe: 12 360 zł x 2,45% = 302,82 zł,
● podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne:
12 360 zł – (1206,34 zł + 185,40 zł + 302,82 zł) = 10 665,44 zł.
Podstawa prawna
- art. 18 ust. 1 i ust. 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585),
- art. 11 ust. 3–4 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.),
- art. 81 ust. 1, ust. 5–6 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 ze zm.),
- art. 358 Kodeksu cywilnego w zw. z art. 300 Kodeksu pracy,
- § 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. Nr 161, poz. 1106 ze zm.).