Śmierć uczestnika PPK a oszczędności
W przypadku śmierci uczestnika PPK, zgromadzone przez niego oszczędności nie przepadają. Uczestnik ma wpływ na to, do kogo trafią. Jeżeli wskaże osoby uprawnione instytucji finansowej, to otrzymają one środki z jego rachunku PPK bez przeprowadzania postępowania spadkowego.
Śmierć uczestnika PPK a związek małżeński
W przypadku śmierci uczestnika PPK ważne jest, czy pozostawał w związku małżeńskim, a jeśli tak, to czy środki zgromadzone na jego rachunku PPK należały do majątku wspólnego małżonków.
Jeżeli w chwili śmierci uczestnik PPK pozostawał w związku małżeńskim, instytucja finansowa dokonuje wypłaty transferowej połowy środków z jego rachunku PPK na rachunek PPK, IKE lub PPE małżonka zmarłego uczestnika PPK - w zakresie, w jakim te środki stanowiły przedmiot małżeńskiej wspólności majątkowej. Możliwy jest również zwrot tych środków w formie pieniężnej. Połowa środków to liczba jednostek uczestnictwa/rozrachunkowych, a nie ich wartość.
PPK: wskazanie osób uprawnionych
Środki zgromadzone na rachunku PPK zmarłego uczestnika PPK, które nie zostały przekazane jego małżonkowi, są przekazywane wskazanym przez uczestnika PPK osobom uprawnionym.
Uczestnik PPK może wskazać - pisemnie - instytucji finansowej imiennie jedną osobę lub więcej osób, które jako osoby uprawnione mają po jego śmierci otrzymać środki zgromadzone na jego rachunku PPK. Na gruncie ustawy o PPK, uczestnik PPK może wskazać jako osobę uprawnioną tylko osobę fizyczną (nie może wskazać np. fundacji). Może to być jednak dowolna osoba fizyczna (nie musi to być np. członek rodziny uczestnika).
Uczestnik PPK, wskazując osoby uprawnione, może określić ich udział w otrzymywanych środkach. Jeżeli tego nie zrobi, a wskaże kilka osób, uważa się, że udziały tych osób są równe.
Ważne!
Wskazanie osób uprawnionych, złożone instytucji finansowej, jest związane z umową o prowadzenie PPK, zawartą na rzecz uczestnika PPK z tą instytucją finansową. Jeśli uczestnik PPK - np. w następstwie zmiany instytucji finansowej przez pracodawcę - przetransferuje środki do nowej instytucji finansowej, to wskazania złożone przez niego w poprzedniej instytucji nie obowiązują w tej nowej.
W przypadku wskazania osób uprawnionych instytucji finansowej, wypłata transferowa lub zwrot środków z rachunku PPK zmarłego uczestnika zostaną dokonywane przez tę instytucję w terminie 3 miesięcy od dnia przedłożenia przez osobę uprawnioną wniosku w tej sprawie wraz z odpisem aktu zgonu uczestnika PPK i dokumentu stwierdzającego tożsamość osoby uprawnionej - chyba że osoba uprawniona zażąda dokonania wypłaty transferowej lub zwrotu w późniejszym terminie.
Zmiana osób wskazanych przez uczestnika PPK
Uczestnik PPK może w każdym czasie zmienić dokonane przez siebie wskazanie osoby uprawnionej. Może wskazać - zamiast lub oprócz wcześniej wskazanych osób - inne osoby, które jako osoby uprawnione mają otrzymać po jego śmierci środki z jego rachunku PPK. Może także oznaczyć w inny sposób niż wcześniej udział poszczególnych osób w tych środkach albo odwołać poprzednie wskazanie, nie wskazując nowych osób.
Wskazanie przez uczestnika PPK osoby uprawnionej, która po jego śmierci ma otrzymać środki zgromadzone na jego rachunku PPK, staje się bezskuteczne, jeżeli osoba ta zmarła przed uczestnikiem PPK. W takim przypadku udział, który był przeznaczony dla tej zmarłej osoby, przypada w równych częściach pozostałym osobom wskazanym przez uczestnika PPK, chyba że uczestnik zadysponuje tym udziałem w inny sposób.
Brak wskazania osób a spadkobiercy
Uczestnik PPK może nie wskazać instytucji finansowej osób uprawnionych po jego śmierci do środków z jego rachunku PPK. W razie braku takiego wskazania:
- jeśli rachunek PPK jest prowadzony przez zakład ubezpieczeń, osobami uprawnionymi do otrzymania sumy ubezpieczenia są członkowie najbliższej rodziny ubezpieczonego - w kolejności ustalonej w ogólnych warunkach ubezpieczenia, chyba że umowa między zakładem ubezpieczeń a ubezpieczonym (czyli umowa o prowadzenie PPK) przewiduje inną kolejność, a
- w innych przypadkach osobą uprawnioną jest spadkobierca uczestnika PPK (w stosunku do środków zgromadzonych na rachunku PPK zmarłego uczestnika mają wówczas zastosowanie przepisy dotyczące dziedziczenia).
W przypadku przekazania środków z rachunku zmarłego uczestnika PPK jego spadkobiercom, wypłata transferowa lub zwrot dokonywane są przez instytucję finansową w terminie 3 miesięcy od dnia przedłożenia odpowiedniego wniosku wraz z odpisem prawomocnego postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku albo zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia, zgodnego oświadczenia wszystkich spadkobierców o sposobie podziału środków zgromadzonych przez zmarłego uczestnika PPK lub prawomocnego postanowienia sądu o dziale spadku oraz dokumentów stwierdzających tożsamość spadkobierców - chyba że spadkobierca zażąda dokonania wypłaty transferowej lub zwrotu w późniejszym terminie.
Przekazanie środków w pełnej wysokości - bez podatku
Środki zgromadzone na rachunku PPK zostają przekazane małżonkowi zmarłego uczestnika PPK lub osobom uprawnionym (zarówno wskazanym instytucji finansowej, jak i spadkobiercom) w pełnej wysokości. Kwoty otrzymane przez małżonka zmarłego uczestnika PPK lub osoby uprawnione są zwolnione z podatku dochodowego. Nabycie w drodze dziedziczenia środków z PPK nie podlega podatkowi od spadków i darowizn.
Więcej na temat PPK na mojeppk.pl i pod nr telefonu 800 775 775. Zachęcamy również do korzystania z bezpłatnych szkoleń prowadzonych przez ekspertów PFR Portal PPK. Na szkolenia można zapisać się tutaj: https://www.mojeppk.pl/szkolenia.html.
Podstawa prawna:
art. 2 ust. 1 pkt 17, art. 21, art. 85-86 ustawy z 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1342),
art. 21 ust. 1 pkt 47g ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.),
art. 3 pkt 4a ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2021 r. poz. 1043).