RADA
ZUS będzie mógł przeliczyć emeryturę z nową kwotą bazową (od 1 marca 2008 r. kwota bazowa wynosi 2275,37 zł), jeżeli pracownica wskaże również zarobki uzyskane - przynajmniej częściowo - po przyznaniu emerytury. Ponadto wskaźnik wysokości podstawy wymiaru musi być wyższy od poprzednio obliczonego lub musi wynosić co najmniej 130%. Pracownica może złożyć w ZUS wniosek o przeliczenie emerytury na specjalnie opracowanym w tym celu formularzu lub w formie zwykłego pisma.
UZASADNIENIE
Przeliczenie emerytury z uwzględnieniem kwoty bazowej, która obowiązuje w dniu zgłoszenia wniosku o to przeliczenie, jest możliwe, gdy łącznie są spełnione warunki:
• emeryt opłacał składki na ubezpieczenie emerytalne po ustaleniu prawa do świadczenia,
• emeryt wskaże do ponownego ustalenia podstawy wymiaru emerytury zarobki przypadające w całości lub w części po przyznaniu emerytury (stanowiące podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne - przed 1 stycznia 1999 r. lub na ubezpieczenia emerytalne i rentowe - po 31 grudnia 1998 r.),
• ponownie obliczony wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia (wypadkowa zarobków oraz przeciętnych wynagrodzeń w latach wskazanych do jej obliczenia) jest wyższy od poprzednio wyliczonego.
Wyższy wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie jest wymagany w dwóch sytuacjach:
• gdy od dnia ustalenia prawa do świadczenia do dnia zgłoszenia wniosku o przeliczenie jego podstawy wymiaru osoba uprawniona nie pobierała emerytury z powodu zawieszenia prawa do tego świadczenia albo
• emeryt wskaże zarobki osiągnięte w całości po przyznaniu emerytury, a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia wynosi co najmniej 130%.
Po spełnieniu tych warunków ZUS ponownie oblicza podstawę wymiaru emerytury na ogólnych zasadach. Do jej obliczenia można więc wskazać albo zarobki z 10 kolejnych lat kalendarzowych wybranych z ostatnich 20 lat kalendarzowych przed rokiem zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie wysokości świadczenia, albo zarobki z okresu 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem złożenia takiego wniosku, wybranych z całego okresu ubezpieczenia (nie muszą to być kolejne lata).
Po przyznaniu emerytury Państwa pracownica pracowała przez 10 lat. W związku z tym do ponownego obliczenia emerytury może wskazać wynagrodzenie uzyskane w całości po ustaleniu prawa do tego świadczenia. Nowe zarobki mogą być niższe od uwzględnionych poprzednio. Nowy wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia będzie wówczas niższy od obliczonego z uwzględnieniem „starych” zarobków. Ponieważ pracownica pobierała emeryturę po jej przyznaniu, nie może być zwolniona z warunku udowodnienia wyższego wskaźnika. W takiej sytuacji ZUS będzie mógł przeliczyć emeryturę z nową kwotą bazową pod warunkiem, że „nowy” wskaźnik będzie wynosił co najmniej 130%.
Gdyby pracownica złożyła wniosek o przeliczenie emerytury nie wskazując nowych, niższych zarobków przypadających po przyznaniu emerytury, ZUS mógłby przeliczyć emeryturę uwzględniając wynagrodzenie:
• z tej samej liczby kolejnych lat kalendarzowych i z tego samego okresu, który został wskazany do poprzedniego ustalenia podstawy wymiaru świadczenia,
• z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym został zgłoszony wniosek o przyznanie emerytury albo o ponowne ustalenie podstawy jej wymiaru,
• z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie podstawy wymiaru emerytury.
Jeżeli pracownica wskaże do przeliczenia emerytury zarobki osiągnięte w całości przed przyznaniem emerytury, ZUS ponownie ustali podstawę wymiaru świadczenia przy zastosowaniu „starej” kwoty bazowej, przyjętej ostatnio do jej obliczenia. Następnie podstawa ta zostanie podwyższona w ramach wszystkich waloryzacji, jakie miały miejsce do dnia zgłoszenia wniosku o ponowne jej ustalenie. ZUS przeliczy podstawę wymiaru w ten sposób tylko wtedy, gdy nowy wskaźnik wysokości podstawy wymiaru okaże się wyższy od wyliczonego poprzednio.
Przed przeliczeniem emerytury (zarówno od „starej” jak i od „nowej” kwoty bazowej) ZUS sprawdzi, czy tak obliczone świadczenie jest wyższe od emerytury dotychczas obliczonej. Jeżeli okaże się niższe, ZUS nie przeliczy emerytury i będzie ją wypłacał w dotychczasowej wysokości.
Wniosek o przeliczenie podstawy wymiaru emerytury pracownica może złożyć na specjalnie przygotowanym do tego formularzu dostępnym w każdej terenowej jednostce ZUS. Możliwe jest również samodzielne sporządzenie pisma, w którym należy wnosić o przeliczenie emerytury na podstawie art. 110 lub art. 111 ustawy o emeryturach i rentach z FUS według najkorzystniejszego wariantu. We wniosku pracownica powinna podać swoje imię i nazwisko, adres zamieszkania, nr świadczenia, PESEL, miejscowość i datę wypełnienia wniosku oraz nazwę oddziału ZUS, do którego kierowany jest wniosek. Następnie powinna sformułować treść żądania oraz wymienić dołączane dokumenty. Wniosek musi czytelnie podpisać.
Podstawa prawna:
• art. 110, art. 111 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2004 r. nr 39, poz. 353 ze zm.).
Dariusz Noszczak
ekspert w zakresie ubezpieczeń społecznych