RADA
Będzie Pan mógł żądać odsetek od zaległych świadczeń od ZUS, jeżeli sąd w wyroku stwierdził, że to ZUS jest odpowiedzialny za opóźnienie w przyznaniu renty.
UZASADNIENIE
Jeżeli sąd stwierdził, że ZUS ponosi odpowiedzialność za opóźnienie w przyznaniu renty, może Pan żądać wypłaty odsetek ustawowych od dnia wydania orzeczenia komisji lekarskiej ZUS, który powinien w tym przypadku zostać potraktowany jako data wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. W przeciwnym razie ewentualna wypłata odsetek będzie możliwa dopiero od dnia, w którym ZUS przekroczy termin na wydanie decyzji liczony od wpływu prawomocnego wyroku sądowego.
W przypadku świadczeń emerytalno-rentowych zasadą jest, że ZUS jest zobowiązany wydać decyzję w sprawie prawa do określonego świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Jeżeli ZUS nie dotrzyma terminu, jest zobowiązany do zapłaty odsetek ustawowych za każdy dzień zwłoki. Dlatego ważne jest ustalenie daty wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Jeszcze trudniej ustalić taką okoliczność, gdy decyzja ZUS została wydana na podstawie wyroku sądu. Za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się dzień wpływu również prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego.
Do niedawna ZUS uznawał, że ta regulacja w każdym przypadku zwalania ZUS z zapłaty odsetek za zwłokę w przyznaniu świadczenia, przypadającą na czas trwania postępowania sądowego. Odsetki za ten okres były płacone tylko wtedy, gdy ZUS został do tego wprost zobowiązany orzeczeniem sądu. Jeżeli sąd nie orzekł o odsetkach za opóźnienie w ustaleniu prawa do świadczenia lub jego wysokości, ZUS ustalał i płacił odsetki dopiero w razie niedotrzymania ustawowego terminu na wydanie decyzji, która uwzględniała wydany wyrok (a więc wspomnianych 30 dni).
Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 11 września 2007 r. (P 11/07 OTK-A 2007/8/97, DzU nr 175, poz. 1235) uznał, że za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uznaje się dzień wpływu prawomocnego orzeczenia sądu tylko w sytuacji, gdy ZUS nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie tych okoliczności. ZUS w porozumieniu z Ministerstwem Pracy i Polityki Społecznej zmienił swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie naliczania odsetek.
Decydującym kryterium o ustaleniu daty, od której ZUS ma wypłacić odsetki, jest orzeczenie sądu, że to ZUS ponosi odpowiedzialność za opóźnienie w przyznaniu lub wypłacie świadczenia. Dlatego jeśli sąd uzna w konkretnym wyroku, że opóźnienie w ustaleniu prawa do świadczenia lub jego wysokości spowodowane było okolicznościami, za które odpowiada ZUS, to termin na wydanie decyzji i podjęcie wypłaty świadczenia ZUS będzie liczył tak, jakby zainteresowany nie odwołał się do sądu. Za datę wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji ZUS będzie w takim przypadku uznawał ostatnią datę wynikającą z postępowania przed ZUS, które - gdyby było prowadzone prawidłowo - zostałoby zakończone wydaniem decyzji ustalającej prawo do świadczenia lub jego wysokości i podejmującej wypłatę świadczenia (np. dzień, w którym orzeczenie lekarza orzecznika ZUS stanowi podstawę do wydania decyzji, dzień wydania orzeczenia przez komisję lekarską ZUS).
Jeśli natomiast sąd, wydając wyrok, nie orzekł o odpowiedzialności ZUS za opóźnienie w ustaleniu lub w wypłacie świadczenia, ZUS nie zapłaci odsetek za okres postępowania sądowego. Termin, którego niedotrzymanie będzie powodowało konieczność naliczenia ustawowych odsetek za zwłokę, będzie liczony od daty wpływu prawomocnego orzeczenia sądu do ZUS (lub od jeszcze późniejszej daty, jeśli wydanie prawomocnego wyroku nie było wyjaśnieniem ostatniej okoliczności w sprawie). Dopiero w razie niedotrzymania ustawowego terminu (30 dni) na wydanie decyzji uwzględniającej orzeczenie organu odwoławczego ZUS będzie płacił odsetki za każdy dzień zwłoki.
Podstawa prawna:
• art. 118 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2004 r. nr 39, poz. 353 ze zm.).
Maria Gałecka
ekspert w zakresie ubezpieczeń społecznych