Czy można pobierać rentę wypadkową w razie nabycia prawa do emerytury

Jeśli nie osiąga Pani żadnego przychodu, powodującego obowiązek ubezpieczeń społecznych, może Pani pobierać rentę wypadkową i połowę emerytury lub emeryturę i połowę renty (w zależności od tego, co jest dla Pani korzystniejsze). Gdy natomiast osiąga Pani przychód, który powoduje obowiązek ubezpieczeń społecznych, będzie Pani miała prawo tylko do jednego świadczenia – wybranego lub korzystniejszego. Szczegóły w uzasadnieniu.

Osoba uprawniona do emerytury i renty z tytułu niezdolności do pracy wskutek wypadku przy pracy (choroby zawodowej) ma prawo do wypłaty emerytury zwiększonej o połowę renty albo renty zwiększonej o połowę emerytury (art. 26 ust. 1 ustawy wypadkowej).

Osoba osiągająca przychód skutkujący obowiązkiem ubezpieczeń społecznych – bez względu na jego wysokość – może pobierać tylko jedno, wskazane przez siebie świadczenie, a więc:

• rentę z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową albo
• emeryturę.

WAŻNE!

Osobie mającej prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy (powstałej na skutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej) oraz emerytury i osiągającej przychód (niezależnie od jego wysokości) przysługuje prawo do jednego, wybranego świadczenia.

Od 2009 r. pracownik pobiera wcześniejszą emeryturę (ukończył 55 lat i udokumentował 30 lat pracy). Od 2012 r. emerytura została zawieszona z powodu przekroczenia kwoty granicznej przychodu. W 2013 r. pracownik uległ wypadkowi przy pracy i nabył prawo do renty wypadkowej. Pracownik będzie miał prawo do renty wypadkowej powiększonej o połowę emerytury albo emerytury powiększonej o połowę renty. Gdyby natomiast kontynuował zatrudnienie lub osiągnął przychód (z tytułu zatrudnienia, pracy zarobkowej lub pozarolniczej działalności), który podlega obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, pracownik będzie miał prawo do jednego świadczenia (wybranego lub korzystniejszego).

Wybrane świadczenie (emerytura lub renta) będzie podlegało zmniejszeniu lub zawieszeniu na ogólnych zasadach wskazanych w art. 103 ustawy emerytalnej. Jeżeli emeryt lub rencista osiągnie przychód powodujący obowiązek ubezpieczenia społecznego w kwocie:

• nieprzekraczającej 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, ZUS będzie wypłacał świadczenie w pełnej wysokości,
• przekraczającej 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, nie wyższej niż 130% tego wynagrodzenia, ZUS zmniejszy wysokość świadczenia,
• powyżej 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, ZUS zawiesi świadczenie.

Powyższa zasada nie dotyczy osób, które osiągnęły powszechny wiek emerytalny.

Okresowa emerytura kapitałowa a zbieg prawa do świadczeń

W przedstawionym pytaniu nie określiła Pani, według jakiego systemu zostanie wyliczona emerytura. Ze względu na datę urodzenia (1953 r.) może Pani nabyć prawo do emerytury z nowego systemu emerytalnego (wysokość emerytury jest uzależniona od kwoty składek wpłaconych przez ubezpieczonego). Będzie Pani miała wówczas prawo również do okresowej emerytury kapitałowej (jeśli zapewni to stan środków zgromadzonych w OFE). Nowy system emerytalny nie objął wszystkich ubezpieczonych. Osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r., a przed 1 stycznia 1969 r. zostały, z pewnymi wyjątkami, objęte zasadami nowego systemu emerytalnego. W związku z tym może mieć Pani prawo do okresowej emerytury kapitałowej.

Okresowa emerytura kapitałowa jest wypłacana wraz z emeryturą lub rentą przyznaną na podstawie ustawy emerytalnej. Okresowa emerytura kapitałowa jest wypłacana z rentą w przypadku, gdy występuje zbieg prawa do emerytury z FUS z prawem do renty:

• z tytułu niezdolności do pracy,
• rodzinnej,

oraz gdy renta jest świadczeniem korzystniejszym kwotowo niż emerytura albo wybranym przez osobę uprawnioną.

Pracownica (urodzona 25 stycznia 1952 r.), która odprowadza składki do OFE, od 4 lat pobiera rentę rodzinną. 28 stycznia 2013 r. wystąpiła z wnioskiem o emeryturę. ZUS ustalił prawo do emerytury z FUS i do okresowej emerytury kapitałowej. Po ustaleniu prawa do emerytury z FUS i obliczeniu jej wysokości okazało się, iż pobierana przez zainteresowaną renta rodzinna jest wyższym świadczeniem niż emerytura. ZUS wyda decyzję ustalającą prawo do emerytury z FUS i do okresowej emerytury kapitałowej, lecz nie podejmie wypłaty emerytury z FUS. Podejmie natomiast wypłatę okresowej emerytury kapitałowej wraz z rentą rodzinną.

Pracownica (urodzona 1 stycznia 1952 r.), będąca członkiem OFE, pobiera od 10 lat rentę z tytułu niezdolności do pracy. 2 lutego 2013 r. wystąpiła z wnioskiem o ustalenie prawa do emerytury. ZUS ustalił, na wniosek zainteresowanej, prawo do emerytury z FUS, co oznacza, że zainteresowana nie utraciła prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, która – jak się okazało – jest korzystniejsza niż emerytura z FUS. ZUS wyda decyzję ustalającą prawo do emerytury z FUS i do okresowej emerytury kapitałowej, lecz nie podejmie wypłaty emerytury z FUS. W tym przypadku ZUS podejmie wypłatę okresowej emerytury kapitałowej wraz z rentą z tytułu niezdolności do pracy.

Jeśli osoba uprawniona do okresowej emerytury kapitałowej i do emerytury z ustawy emerytalnej jest równocześnie uprawniona do renty (z tytułu niezdolności do pracy, spowodowanej wypadkiem lub chorobą zawodową albo do renty inwalidy wojskowego z tytułu niezdolności do pracy pozostającej w związku ze służbą wojskową), to:

• rentę inwalidy wojskowego lub wypadkową wypłaca się w pełnej wysokości, a emeryturę w połowie albo
• okresową emeryturę kapitałową i emeryturę z FUS wypłaca się w pełnej wysokości, a rentę inwalidy wojskowego lub wypadkową w połowie.

Świadczenie emerytalne nie może być niższe niż okresowa emerytura kapitałowa. Jeżeli jest niższe, okresowa emerytura kapitałowa będzie wypłacana w pełnej wysokości.

W przypadku zbiegu prawa do wypłaty emerytury z ustawy emerytalnej i okresowej emerytury kapitałowej oraz renty wypłacanej przez inny organ emerytalny niż ZUS, to w zależności od tego, które świadczenie jest korzystniejsze lub zostało wybrane przez świadczeniobiorcę, przysługuje:

• prawo do wypłaty okresowej emerytury kapitałowej,
• emerytura z ustawy emerytalnej albo renta wypłacana przez inny organ rentowy.

Jeśli renta jest wypłacana przez inny organ jako świadczenie korzystniejsze kwotowo lub wybrane przez emeryta, ZUS wypłaca okresową emeryturę kapitałową (art. 95 ustawy emerytalnej oraz art. 30 ustawy o emeryturach kapitałowych).

Niezależnie od powyższych zasad osoba, która ma prawo do emerytury na nowych zasadach, będzie miała również prawo do okresowej emerytury kapitałowej, jeśli środki zgromadzone na indywidualnym koncie są równe lub wyższe od dwudziestokrotności kwoty dodatku pielęgnacyjnego (ustalone na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego zostanie przyznana emerytura).

Prawo do okresowej emerytury kapitałowej mają:

• członkowie otwartego funduszu emerytalnego, jeśli zapewnia to stan konta,
• osoby, które ukończyły 60 lat, a nie ukończyły 65 lat,
• emeryci, którym prawo do emerytury ustalono na nowych zasadach.

Aby nabyć prawo do okresowej emerytury kapitałowej, powyższe warunki muszą być spełnione łącznie.

Zbieg prawa do kilku rent

W razie zbiegu u jednej osoby prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (w związku z wypadkiem przy pracy czy chorobą zawodową) z inną rentą (np. rodzinną, z ogólnego stanu zdrowia, z systemu mundurowego) wypłaca się tylko jedno świadczenie – wyższe lub wybrane. Tak więc osoby uprawnione do więcej niż jednego świadczenia muszą wybrać, które z nich chcą pobierać. Jeżeli nie dokonają wyboru, ZUS będzie wypłacał świadczenie obliczone w wyższej wysokości (art. 95 ustawy emerytalnej).

WAŻNE!

Przy zbiegu prawa do kilku świadczeń rentowych wypłacane jest jedno – wyższe lub wybrane przez zainteresowanego.

Renciście pobierającemu rentę z powodu choroby zawodowej, na skutek śmiertelnego wypadku w pracy jego żony przyznano prawo do renty rodzinnej. ZUS będzie wypłacał ubezpieczonemu świadczenie wyższe lub wskazane przez zainteresowanego.

Podstaw prawna:

• art. 95 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.),
• art. 4 ustawy z 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz.U. Nr 120, poz. 1252 ze zm.),
• art. 26 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322 ze zm.),
• art. 9 ustawy z 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz.U. Nr 135, poz. 1268 ze zm.),
• art. 54 ustawy z 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (Dz.U. z 2002 r. Nr 9, poz. 87 ze zm.),
• art. 8–9, art. 13–14, art. 30 ustawy z 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych (Dz.U. Nr 228, poz. 1507 ze zm.).