ZUS będzie mógł przyznać Państwa pracownikowi rentę z tytułu niezdolności do pracy dopiero po zaprzestaniu pobierania przez niego świadczenia rehabilitacyjnego. Aby ZUS przyznał pracownikowi rentę z tytułu niezdolności do pracy, lekarz orzecznik ZUS musi stwierdzić u niego niezdolność do pracy oraz że niezdolność ta powstała w określonym terminie. Ponadto pracownik musi wykazać odpowiedni staż ubezpieczeniowy. Do wniosku o rentę należy dołączyć dokumentację medyczną, a także dokumenty potwierdzające przebyty staż oraz uzyskiwane zarobki. Szczegóły w uzasadnieniu.
Pracownik przebywający na zwolnieniu lekarskim ma prawo w pierwszej kolejności do wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, a następnie do zasiłku chorobowego (nie dłużej niż przez 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży – nie dłużej niż przez 270 dni). Jeśli po wyczerpaniu zasiłku chorobowego pracownik jest nadal niezdolny do pracy, a lekarz orzecznik lub komisja lekarska ZUS stwierdzi, że jego dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokuje odzyskanie tej zdolności, może uzyskać świadczenie rehabilitacyjne. Świadczenie to przysługuje przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy.
Jeżeli ubezpieczony pobiera zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne lub wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wypłacane na podstawie przepisów Kodeksu pracy, prawo do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy lub renty szkoleniowej powstaje z dniem zaprzestania pobierania tego zasiłku, świadczenia lub wynagrodzenia (art. 100 ust. 2 ustawy emerytalnej). Oznacza to, że renta z tytułu niezdolności do pracy może przysługiwać dopiero po upływie okresu, na który zostało przyznane świadczenie rehabilitacyjne.
WAŻNE!
Ubezpieczony, który pobiera wynagrodzenie/zasiłek chorobowy lub świadczenie rehabilitacyjne, prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy albo renty szkoleniowej uzyska od dnia zaprzestania pobierania świadczenia chorobowego.
PRZYKŁAD
Ubezpieczony w połowie 2010 r. poważnie zachorował i od dłuższego czasu przebywa na zwolnieniach lekarskich. Po wyczerpaniu okresu pobierania zasiłku chorobowego wystąpił z wnioskiem o świadczenie rehabilitacyjne. Lekarz orzecznik ZUS stwierdził, że ubezpieczony rokuje odzyskanie zdolności do pracy po odbyciu 12-miesięcznej rehabilitacji leczniczej. W związku z tym przyznano mu to świadczenie na okres 12 miesięcy, do 31 stycznia 2012 r. Ponieważ rehabilitacja nie przyniosła oczekiwanych rezultatów, na początku stycznia 2012 r. ubezpieczony zgłosił wniosek o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy. Jeśli lekarz orzecznik ZUS stwierdzi, że jest on niezdolny do pracy (częściowo lub całkowicie) i spełni pozostałe warunki wymagane do uzyskania tego świadczenia, ZUS przyzna mu rentę na okres wskazany w orzeczeniu lekarza orzecznika. Prawo do tego świadczenia będzie mogło zostać ustalone najwcześniej od dnia zaprzestania pobierania świadczenia rehabilitacyjnego, tj. od 1 lutego 2012 r.
Renta z tytułu niezdolności do pracy może być przyznana osobie, która spełnia łącznie następujące warunki:
- jest niezdolna do pracy,
- ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,
- stała się niezdolna do pracy w okresach składkowych i nieskładkowych wymienionych w przepisach ustawy emerytalnej lub nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów (warunku tego nie stosuje się do osoby, która udowodniła okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolna do pracy).
Ustawa emerytalna uzależnia długość stażu składkowego i nieskładkowego wymaganego do przyznania renty od wieku, w jakim wnioskodawca stał się niezdolny do pracy. Wymagany okres składkowy i nieskładkowy wynosi:
- 1 rok – jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat,
- 2 lata – jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 lat do 22 lat,
- 3 lata – jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 lat do 25 lat,
- 4 lata – jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 lat do 30 lat,
- 5 lat – jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.
Osoby, które stały się niezdolne do pracy w wieku powyżej 30 lat, aby nabyć prawo do renty, muszą spełnić dodatkowy warunek. Wymagany minimalny 5-letni staż składkowy i nieskładkowy musi przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed dniem zgłoszenia wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy. Warunku posiadania co najmniej 5-letniego stażu w ostatnim 10-leciu nie wymaga się od osób, które udowodniły staż składkowy wynoszący co najmniej 25 lat – kobiety i 30 lat – mężczyźni oraz są całkowicie niezdolne do pracy (art. 58 ust. 4 ustawy emerytalnej).
Uzyskanie renty z tytułu niezdolności do pracy jest uzależnione od zgłoszenia wniosku o to świadczenie (najlepiej na formularzu ZUS Rp-1) we właściwej jednostce ZUS. Pracownik może to zrobić sam (składając wniosek bezpośrednio w ZUS lub wysyłając go pocztą), ale może to zrobić też za pośrednictwem pracodawcy. Przepisy ustawy emerytalnej nakładają bowiem na pracodawców obowiązek przygotowania, za zgodą pracownika, wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy i przedłożenia go do ZUS na 30 dni przed ustaniem prawa do zasiłku chorobowego (ewentualnie świadczenia rehabilitacyjnego). Pracodawcy są również zobowiązani do współdziałania z pracownikiem w gromadzeniu dokumentacji niezbędnej do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy.
Do wniosku o przyznanie tego świadczenia należy dołączyć następujące dokumenty:
- kwestionariusz przebytych okresów składkowych i nieskładkowych na formularzu ZUS Rp-6 lub na formularzu unijnym E-207 PL (w przypadku posiadania okresów ubezpieczenia w państwach członkowskich Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Szwajcarii),
- dokumenty potwierdzające okresy składkowe i nieskładkowe (np. świadectwa pracy, legitymacje ubezpieczeniowe),
- dokumenty potwierdzające wysokość wynagrodzeń (najlepiej zaświadczenie płatnika składek wystawione według wzoru ustalonego przez ZUS na formularzu ZUS Rp-7 lub legitymację ubezpieczeniową zawierającą odpowiednie wpisy),
- dokument stwierdzający datę urodzenia,
- zaświadczenie o stanie zdrowia wystawione przez lekarza prowadzącego leczenie, posiadaną dokumentację leczniczą wraz z podaniem nazwy i adresu zakładu opieki zdrowotnej (lub prywatnego gabinetu lekarskiego), w którym osoba ubiegająca się o rentę jest lub była leczona,
- wywiad zawodowy wystawiony przez pracodawcę (na formularzu N-10),
- dokumenty potwierdzające ewentualne okresy ubezpieczenia za granicą – w państwach, z którymi Polskę łączą umowy międzynarodowe w dziedzinie ubezpieczeń społecznych,
- kartę wypadku w drodze do pracy lub z pracy (w przypadku zgłoszenia wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy).
Po otrzymaniu dokumentacji niezbędnej do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy ZUS sprawdzi, czy wnioskodawca spełnia warunek stażowy wymagany do uzyskania tego świadczenia. W przypadku gdy wymóg ten zostanie spełniony, skieruje go na badanie przez lekarza orzecznika ZUS. Jeśli orzeczenie to stwierdzi całkowitą lub częściową niezdolność do pracy i niezdolność ta powstanie w wymaganym okresie, ZUS przyzna z tego tytułu rentę na okres wskazany w orzeczeniu lekarza orzecznika.
Podstawa prawna:
- art. 8 i art. 18 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512 ze zm.),
- art. 57–58, art. 100 ust. 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.).