Prowadzę hurtownię artykułów elektrycznych, zatrudniam 18 pracowników. Często otrzymuję informacje o dostawie towaru popołudniu czy wieczorem, gdy już brak jest pracowników. Chciałbym w związku z tym polecić kilku pracownikom „pozostawanie w gotowości do pracy”, czyli pełnienia dyżuru w domu. Czy pracownik może odmówić wykonania tego polecenia?
Nie. Pracownik, jeżeli jest zdolny do pracy nie może odmówić wykonania takiego polecenia.
Pełnienie dyżuru jest obowiązkiem pracownika wynikającym ze stosunku pracy chyba, że polecenie to dotyczy osób, których zatrudnianie w godzinach nadliczbowych jest zakazane.
Każda z osób związanych z pracodawcą stosunkiem pracy zobowiązana jest na podstawie art. 100 k.p. do stosowania się do poleceń przełożonych, jeżeli:
- dotyczą one pracy,
- nie są sprzeczne z przepisami prawa,
- nie są sprzeczne z zawartą umową o pracę.
Pracodawca może wydane pracownikowi polecenie pełnienia dyżuru poza normalnymi godzinami pracy. Natomiast pracownik ma obowiązek wykonać to polecenie, które powinno dotyczyć obowiązków wynikającej z jego umowy o pracę. Dyżur pracowniczy polega na pozostawaniu pracownika poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do wykonywania pracy przy założeniu, że faktyczne jej wykonywanie może wcale nie nastąpić. Zadaniem pracownika jest samo oczekiwanie na pracę. Musi być on przy tym zdolny i gotowy do jej podjęcia w razie zaistnienia takiej konieczności.
Odmowa pełnienia dyżuru czy też faktyczne jego niewykonywanie, gdy pracownik został do tego zobowiązany jest naruszeniem obowiązków wynikających ze stosunku pracy i może nawet być podstawą do zwolnienia dyscyplinarnego.
Należy pamiętać, że każda praca wykonywana podczas dyżuru wliczana jest w całości do czasu pracy. Konsekwencją tego jest konieczność wypłaty wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych lub udzielenie czasu wolnego. Wynika to z faktu, że dyżur pełniony jest poza normalnymi godzinami pracy, czyli po przepracowaniu przez pracownika dobowego wymiaru czasu pracy zgodnego z jego rozkładem czasu pracy.
Niedopuszczalne jest polecenie pełnienia dyżuru pracownikom, którzy nie mogą być zatrudniani w godzinach nadliczbowych (kobiety w ciąży, pracownicy młodociani, pracownicy niepełnosprawni, pracownicy opiekujący się dzieckiem do lat 4 bez ich zgody).
Przepisy prawa pracy nie wskazują, ile godzin na dobę lub w tygodniu może pracownik pełnić dyżur domowy. Jednak pełnienie dyżuru nie może naruszać prawa do wypoczynku pracownika, czyli do:
- minimum 11 godzin nieprzerwanego wypoczynku w każdej dobie i
- minimum 35 godzin nieprzerwanego wypoczynku tygodniowego w każdym tygodniu, obejmujący 11 godzin wypoczynku dobowego. W związku z przejściem na inną zmianę roboczą może on zostać skrócony, jednak nie więcej niż do 24 godzin.
Jedynie pracownicy zarządzający w imieniu pracodawcy zakładem pracy nie muszą mieć zagwarantowanego prawa do takiego wypoczynku.
Podstawa prawna:
Art.1515 k.p.