RADA
Powinni Państwo skorygować błędne zgłoszenie do jednego z systemów ubezpieczeń społecznych. Decyzję o systemie, do którego będą opłacane składki, powinni Państwo podjąć w uzgodnieniu ze zleceniobiorcą. Po skorygowaniu zaistniałej sytuacji odzyskają Państwo nadpłacone kwoty.
UZASADNIENIE
Osoba, która pracuje w którymś z państw UE/EOG, powinna być zgłoszona do ubezpieczeń społecznych w jednym systemie zabezpieczenia społecznego - w państwie, w którym faktycznie wykonuje pracę.
Jeśli nie starali się Państwo o utrzymanie polskich ubezpieczeń społecznych wobec tego zleceniobiorcy i nie uzyskali dla niego poświadczonego przez ZUS formularza E-101, zleceniobiorca powinien być zgłoszony do ubezpieczeń społecznych w Portugalii. W takim przypadku zgłoszenie go do ubezpieczeń w Polsce było błędem.
W opisanej sytuacji powinni Państwo wyrejestrować zleceniobiorcę ze wszystkich ubezpieczeń wypełniając druk ZUS ZWUA z datą wsteczną - od momentu, kiedy zleceniobiorca świadczy pracę w Portugalii. Należy również sporządzić korekty raportów za ten okres, tzn. skorygować je do zera (wykazać w nich zerową podstawę wymiaru składek i zerowe kwoty składek). Po dokonaniu tych formalności należy zwrócić się do ZUS o zwrot nadpłaconych składek i rozliczyć się ze zleceniobiorcą.
Istnieje możliwość utrzymania polskich ubezpieczeń społecznych i wyrejestrowania zleceniobiorcy z ubezpieczeń, do których został zgłoszony w Portugalii. Na tę procedurę musiałby wyrazić zgodę zleceniobiorca. W tym celu należałoby wystąpić do ZUS o poświadczenie formularza E-101 - jeśli wyjazd zleceniobiorcy spełnia przesłanki, by uznać go za oddelegowanie do pracy za granicę (m.in. okres oddelegowania nie może przekraczać 12 miesięcy i zleceniobiorca nie może zostać oddelegowany do pracy w celu zastąpienia innego pracownika).
W przypadku gdy wyjazd nie spełnia warunków oddelegowania, można wystąpić za pośrednictwem Centrali ZUS o wyrażenie zgody przez instytucję portugalską na utrzymanie polskich ubezpieczeń społecznych.
Zarówno o poświadczenie formularza E-101, jak i o wystąpienie o utrzymanie polskich ubezpieczeń społecznych można ubiegać się z datą wsteczną. Jeżeli ZUS poświadczy Państwu formularz E-101 „od ręki” lub po uprzedniej zgodzie portugalskiej instytucji ubezpieczeniowej, można wystąpić o zwrot nadpłaconych składek na ubezpieczenia w Portugalii, zgodnie z zasadami obowiązującymi w tym państwie.
• art. 13 ust. 1 rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych i ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (DzUE L 71.149.2 ze zm.).
Kacper Pyrka
specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych