Źródło: Wynagrodzenia w praktyce, Biblioteka Dziennik Gazeta Prawna, INFOR Biznes Sp. z o.o., Warszawa 2012 r.
Z umów uregulowanych w kodeksie cywilnym najczęściej stosowane są umowy zlecenia. Co do zasady należności z nich nie są objęte żadną ochroną. Jednak pod pewnymi warunkami wynagrodzenie ze zlecenia będzie podlegało egzekucji w zakresie określonym w przepisach kodeksu pracy. Kodeks postępowania cywilnego pozwala bowiem stosować ochronę wynikającą z k.p. do wszystkich świadczeń powtarzających się, których celem jest zapewnienie utrzymania (art. 833 par. 2 k.p.c.). Do tych świadczeń może należeć przychód z umowy cywilnej, jeśli:
- ma charakter świadczenia powtarzającego się tzn. jest wypłacany regularnie, choć niekoniecznie w tych samych odstępach czasu,
- przysługuje z tytułu umowy zawartej na czas nieokreślony lub umowa jest odnawiana przez strony (stała współpraca między stronami),
- zapewnia utrzymanie, co należy rozumieć jako dawanie korzyści majątkowej pozwalającej na nabywanie codziennych dóbr i usług (zaspokojenie minimum egzystencji).
Potrącenia z wynagrodzenia ze zlecenia dokonywane są na podstawie zajęcia innych wierzytelności. Organ egzekucyjny powinien podać zleceniodawcy: zakres egzekucji, konkretną wierzytelność oraz ograniczenie egzekucji (w przypadku świadczeń powtarzających się i zapewniających utrzymanie będzie ona polegała na obowiązku stosowania przepisów kodeksu pracy). W takich przypadkach zleceniodawca ustala dopuszczalną kwotę potrącenia, czyli stosuje kwotę graniczną do wynagrodzenia netto, tak jak w przypadku wynagrodzenia za pracę. Nie ma tu natomiast racji bytu kwota wolna od potrącenia określona w kodeksie pracy. Jest to bowiem wyłącznie domena stosunku pracy. Zleceniobiorcy – dłużnikowi pobierającemu periodyczną stałą płacę trzeba jednak pozostawić tzw. minimum egzystencji, czyli pieniądze w kwocie, która odpowiada niepodlegającej egzekucji części płacy za czas do najbliższego terminu wypłaty (art. 829 pkt 5 k.p.c.).
Jeżeli w zajęciu nie ma klauzuli stwierdzającej, że egzekucja jest ograniczona według zasad obowiązujących w kodeksie pracy, na poczet długu są przekazywane płatności w pełnej wysokości (chyba że np. rata zobowiązania jest niższa od wynagrodzenia; wówczas resztę otrzymuje zleceniobiorca), pozostawiając zleceniobiorcy jednorazowo tylko pieniądze niezbędne dla niego i jego rodziny na utrzymanie przez dwa tygodnie.
Potrąceń z wynagrodzenia za wykonywanie zlecenia dokonuje się od wartości netto, czyli po odjęciu składek na ZUS oraz zaliczki na podatek.
Przykład:
Zatrudniony wykonuje bezterminową umowę zlecenia na kwotę 1889,43 zł netto miesięcznie, płatną ostatniego dnia miesiąca. 18 lipca 2012 r. do zleceniobiorcy trafiło zajęcie niealimentacyjne wynagrodzenia ze zlecenia na kwotę 8000 zł łącznie. Komornik stwierdził w zajęciu, że jeśli świadczenie służy utrzymaniu się i ma charakter ciągły, podlega ochronie na zasadach wynikających z kodeksu pracy.
Granica potrącenia to 1/2 kwoty 1889,43 zł, czyli 944,72 zł.
Ustalamy minimum egzystencji:
liczba dni między zajęciem, a datą kolejnej wypłaty – 13 dni, 1889,43 zł : 30 x 13 dni = 818,75 zł.
Maksymalna kwota do potrącenia: 1889,43 zł – 818,75 zł = 1070,68 zł.
Dopuszczalna kwota do potrącenia: 944,72 zł (nie można potrącić więcej niż wynosi kwota graniczna).
Kwota do wypłaty dla zleceniobiorcy: 944,72 zł.
Nieco inaczej wygląda sytuacja zleceniobiorcy zatrudnionego jednocześnie w tej samej firmie na podstawie stosunku pracy (podpisał dodatkowo umowę zlecenia ze swoim pracodawcą). Organ egzekucyjny, który wysłał zajęcie, żąda od pracodawcy przedstawienia zestawienia periodycznego wynagrodzenia dłużnika za pracę oraz oddzielnie jego dochodu z wszystkich innych tytułów, w tym z prac zleconych. Chodzi tu rozpoznanie sytuacji finansowej dłużnika i wysokości jego łącznych dochodów. W zasadzie zajęcie powinno być wówczas rozszerzone również o inne wierzytelności, jeśli egzekutor chce przejąć zarobek ze zlecenia. Jednak niektórzy eksperci uważają, że wystarczy zajęcie wynagrodzenia za pracę, które obejmuje również wynagrodzenie za prace zlecone (art. 881 par. 2 k.p.c.).
Artykuł jest częścią e-Poradnika Wynagrodzenia w praktyce dostępnego w naszym SKLEPIE