Umowy-zlecenia mogą być zawierane także między osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej. Nie ma w tym zakresie żadnych wyłączeń. Również przepisy ubezpieczeniowe nie stawiają wymogu, aby zleceniodawca był przedsiębiorcą prowadzącym własną działalność gospodarczą. Płatnikiem składek w rozumieniu ustawy systemowej jest pracodawca – w stosunku do pracowników i osób odbywających służbę zastępczą – oraz jednostka organizacyjna lub osoba fizyczna pozostająca z inną osobą fizyczną w stosunku prawnym uzasadniającym objęcie tej osoby ubezpieczeniami społecznymi.
Bycie zleceniodawcą i pełnienie z tego tytułu roli płatnika składek wiąże się z określonymi obowiązkami, wśród których najważniejsze to:
- zgłoszenie się jako płatnik składek na druku ZUS ZFA, który należy złożyć w ZUS w formie papierowej w terminie 7 dni od daty zatrudnienia zleceniobiorcy,
- wyrejestrowanie się na formularzu ZUS ZWPA w terminie 7 dni od daty zakończenia trwania umowy-zlecenia,
- zgłoszenie przyjmującego zlecenie do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego na formularzu ZUS ZUA (lub na druku ZUS ZZA w przypadku podlegania przez zatrudnionego wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu) w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczeń, z kodem tytułu ubezpieczenia 04 11 xx,
- wyrejestrowanie zleceniobiorcy z ubezpieczeń w terminie 7 dni od daty rozwiązania lub wygaśnięcia umowy-zlecenia,
- comiesięczne przygotowywanie i składanie/wysyłanie deklaracji ZUS DRA oraz imiennego raportu ZUS RCA (lub RZA, jeśli zleceniobiorca jest objęty tylko ubezpieczeniem zdrowotnym) w terminie do 15. dnia następnego miesiąca za miesiąc poprzedni,
- terminowe opłacanie należnych składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne.
Płatnicy rozliczający składki za nie więcej niż 5 osób mogą przekazywać za ubezpieczonych dokumenty zgłoszeniowe i rozliczeniowe w formie papierowej lub elektronicznej.
Płatnicy składek, będący osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej, mogą opłacać należności składkowe w formie gotówkowej lub bezgotówkowej.
Za termin dokonania zapłaty składek uważa się:
- przy zapłacie gotówką – dzień wpłacenia kwoty składek na rachunek ZUS w banku, w placówce pocztowej, w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej,
- w obrocie bezgotówkowym – dzień obciążenia rachunku bankowego płatnika lub rachunku płatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej na podstawie polecenia przelewu.
Osoby fizyczne, nieprowadzące własnej działalności gospodarczej, zatrudniające wyłącznie w ramach umowy-zlecenia inną osobę fizyczną, nie mają obowiązku naliczania i opłacania składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
Jeśli przyjmujący zlecenie z tytułu zawartej umowy podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, wówczas od wypłacanego mu wynagrodzenia automatycznie należy obliczać składkę wypadkową. Zleceniobiorca może przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, ale obowiązkowo podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu.