Jakie oszczędności może przynieść zatrudnienie na umowę zlecenia pracującego emeryta

W celu ustalenia obowiązku ubezpieczeniowego za emeryta uważa się osobę, która nabyła prawo do świadczenia na podstawie polskich przepisów, oraz osobę, której prawo do emerytury (również renty) przysługuje z tytułu zagranicznych ubezpieczeń społecznych albo zagranicznego zaopatrzenia emerytalnego.

Zawierając umowę zlecenia z emerytem płatnik musi pamiętać, że – co do zasady – składki ubezpieczeniowe od takiej umowy są obowiązkowe. Aby taka umowa była wyłączona z obowiązku opłacenia składek na ubezpieczenia społeczne z jej tytułu, wymagany jest jeden dodatkowy warunek – emeryt musi być zatrudniony na podstawie umowy o pracę i to u innego płatnika niż ten, z którym zawiera zlecenie.

Po spełnieniu tego warunku nie będzie już miało znaczenia, w jakim wymiarze czasu pracy jest zatrudniony zleceniobiorca-emeryt. Bez wpływu na ustalenie obowiązku ubezpieczeniowego pozostaje również wysokość przychodu uzyskiwanego z tytułu umowy zlecenia. Płatnik nie opłaca za takiego zleceniobiorcę obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne, lecz jedynie składkę na ubezpieczenie zdrowotne – nawet jeśli wynagrodzenie z umowy o pracę zostało ustalone poniżej kwoty minimalnego wynagrodzenia (art. 9 ust. 4a ustawy systemowej).

Omówione zasady nie mają jednak zastosowania, jeśli firma podpisze umowę o dzieło lub umowę zlecenia z emerytem/rencistą, który jest w tej firmie zatrudniony na podstawie umowy o pracę. W takiej sytuacji przychód z umowy zlecenia (także z umowy o dzieło) jest traktowany jak przychód uzyskany ze stosunku pracy i muszą zostać od niego naliczone składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne jak za pracownika (art. 9 ust. 4b ustawy systemowej).

WAŻNE!

Zleceniobiorca zawierający umowę zlecenia z własnym pracodawcą (lub wykonujący zlecenie na rzecz własnego pracodawcy) pod względem obowiązku ubezpieczeniowego jest traktowany jak pracownik.

Osoba mająca ustalone prawo do emerytury, od 1 czerwca 2012 r. podjęła zatrudnienie na podstawie umowy zlecenia. Z tytułu tej umowy uzyskuje przychód w wysokości 3700 zł miesięcznie.

Wariant 1. Emeryt oprócz zatrudnienia na podstawie umowy zlecenia nie wykonuje żadnej innej pracy zarobkowej

Zleceniodawca ma obowiązek zgłosić go do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, wypadkowego oraz do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego (zleceniobiorca ma prawo przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego). Płatnik musi opłacać za ubezpieczonego również składki na FP i FGŚP – chyba że zleceniobiorca osiągnął już wiek, w którym obowiązuje powszechne zwolnienie ze składek na te fundusze (55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn).

Wariant 2. Emeryt oprócz wykonywania umowy zlecenia jest zatrudniony w innej firmie w ramach stosunku pracy

Emeryt jest zatrudniony na 1/8 etatu i uzyskuje miesięczne wynagrodzenie w wysokości 200 zł. Pracodawca rozlicza za niego składki na ubezpieczenia społeczne oraz na ubezpieczenie zdrowotne. Zleceniodawca obowiązkowo zgłasza go tylko do ubezpieczenia zdrowotnego. Zleceniobiorca ma prawo przystąpić do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych (wówczas obowiązkowa będzie za niego również składka wypadkowa). Płatnik nie opłaca również składek na FP i FGŚP.

Wariant 3. Emeryt oprócz wykonywania umowy zlecenia jest zatrudniony w firmie zleceniodawcy w ramach stosunku pracy

Z tytułu zatrudnienia na 1/8 etatu emeryt uzyskuje miesięczne wynagrodzenie w wysokości 200 zł. Do celów ubezpieczeniowych osoba ta nie jest traktowana jak zleceniobiorca, lecz jak pracownik. Pracodawca rozlicza za niego składki na ubezpieczenia społeczne oraz na ubezpieczenie zdrowotne, zgodnie z zasadami obowiązującymi w odniesieniu do osób zatrudnionych na umowę o pracę. W podstawie wymiaru składek płatnik uwzględnia zarówno przychód z zatrudnienia etatowego, jak i z tytułu umowy zlecenia. Od tak ustalonej podstawy opłaca również składki na FP i FGŚP, chyba że zachodzą ustawowe warunki zwolnienia z opłacania tych składek.

Porównanie obciążeń składkowych ponoszonych przez płatnika i ubezpieczonego w trzech przedstawionych wyżej wariantach podlegania ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu

* przykładowa wysokość składki

Zatrudniając emeryta na podstawie umowy zlecenia trzeba pamiętać, że umowa cywilnoprawna nie może spełniać przesłanek umowy o pracę. Jeśli ZUS uzna, że praca wykonywana na podstawie umowy cywilnoprawnej faktycznie ma cechy zatrudnienia w ramach stosunku pracy, wówczas płatnik będzie musiał opłacić za ubezpieczonego wszystkie składki, ustalone od podstawy wymiaru obowiązującej pracowników, wraz z odsetkami za zwłokę. Takie działanie może też zostać uznane za wykroczenie, za które pracodawca może zostać ukarany grzywną od 1 tys. zł do 30 tys. zł (art. 281 Kodeksu pracy).

Zagrożenia (–)

Kto będąc pracodawcą lub działając w jego imieniu zawiera umowę cywilnoprawną w warunkach, w których powinna być zawarta umowa o pracę, podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.

Podstawa prawna:

• art. 6 ust. 1 pkt 1 i pkt 4, art. 9 ust. 4a i ust. 4b ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.),
• art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e, art. 82 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 ze zm.),
• art. 281 Kodeksu pracy,
• załącznik nr 18 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 23 października 2009 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz innych dokumentów (Dz.U. Nr 186, poz. 1444 ze zm.).