Przepisy nie określają, w jaki sposób udokumentować, że zleceniobiorca posiada status ucznia lub studenta albo czy posiada inny tytuł do ubezpieczeń (np. umowę o pracę). W praktyce przyjmuje się, że pisemne oświadczenie zleceniobiorcy jest wystarczające do ustalenia obowiązku ubezpieczeń. Jednak biorąc po uwagę, że to firma jest odpowiedzialna za pobranie i odprowadzenie należnych składek na ubezpieczenia, dla pewności mogą Państwo zażądać przedstawienia np. zaświadczenia z uczelni.
UZASADNIENIE
Umowa zlecenia stanowi jeden z tytułów do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego, chyba że wykonuje ją uczeń bądź student, który jeszcze nie ukończył 26 lat – wówczas praca na zlecenie nie jest objęta ubezpieczeniami. Istnieją również inne sytuacje, gdy od umowy zlecenia nie trzeba opłacać składek na ubezpieczenia (ale tylko społeczne) – gdy zleceniobiorca ma inny tytuł do ubezpieczeń, np. jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę, prowadzi działalność gospodarczą albo dodatkowo wykonuje pracę na podstawie innej umowy zlecenia. Również uprawnienia zleceniobiorcy do emerytury lub renty mogą wpływać na zwolnienie z obowiązku opłacania tych składek.
Ustalenie obowiązku ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego ciąży na płatniku składek – w tym przypadku na zleceniodawcy. W tym celu płatnik powinien uzyskać od zleceniobiorcy, najlepiej na piśmie, informacje dotyczące m.in. innych tytułów do ubezpieczeń, uprawnień do emerytury lub renty bądź kontynuowania nauki w szkole lub na studiach.
Zleceniobiorca składa oświadczenie pod rygorem odpowiedzialności karnej przewidzianej w art. 271 Kodeksu karnego. Jest więc odpowiedzialny za prawdziwość informacji zawartych w tym oświadczeniu. Ponadto, gdy zmienią się te dane (np. zleceniobiorca utraci status studenta, podejmie pracę itp.), ma obowiązek poinformować o tym zleceniodawcę.
Zleceniodawca jako płatnik składek odpowiada za zgłoszenie zleceniobiorcy do ubezpieczeń (art. 36 ust. 2 ustawy systemowej). Ponadto spoczywa na nim obowiązek pobrania i odprowadzenia należnych składek oraz wykazania ich w dokumentach rozliczeniowych. Zleceniodawca jest odpowiedzialny za prawidłowe sporządzenie tych dokumentów. Jeśli tego nie zrobi mimo istnienia takiego obowiązku (np. po podpisaniu umowy zlecenia ze studentem, który ukończył 26 lat), poniesie tego konsekwencje. Za niedopełnienie obowiązków dotyczących ubezpieczeń ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych przewiduje wiele sankcji. ZUS może np. wymierzyć płatnikowi opłatę dodatkową (art. 24 ust. 1 ustawy systemowej). Te okoliczności uzasadniają żądanie od zleceniobiorcy, by dostarczył również zaświadczenie szkoły/uczelni o podjęciu nauki.
Podstawa prawna
- art. 6 ust. 4, art. 24 ust. 1, art. 36 ust. 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.).