Dotychczasowe uregulowania nie gwarantowały osobom niepełnosprawnym odpowiedniego dostępu do podjęcia zatrudnienia w służbie cywilnej, co zapewnia im art. 60 Konstytucji RP. Nowelizacja przepisów zmienia dotychczasowy system zatrudniania, w tym przyjmowania do pracy osób niepełnosprawnych.
WAŻNE!
Obecnie kandydatom na stanowiska urzędnicze z orzeczoną niepełnosprawnością łatwiej będzie otrzymać zatrudnienie w administracji publicznej. Wprowadzone ułatwienia dla pracowników niepełnosprawnych są wynikiem zmian w zasadach naboru pracowników do urzędów i będą one dotyczyć przyjmowanych do pracy w służbie cywilnej, w urzędach państwowych i jednostkach samorządowych.
Służba cywilna
Nowe przepisy gwarantują niepełnosprawnym pierwszeństwo zatrudnienia w służbie cywilnej, jeżeli niepełnosprawny kandydat znalazł się wśród:
- 5 najlepszych osób – wyłonionych w wyniku naboru,
- 2 najlepszych kandydatów – w przypadku naboru na wyższe stanowisko w służbie cywilnej.
Warunkiem pierwszeństwa jest, aby wskaźnik zatrudnienia niepełnosprawnych w danej jednostce w miesiącu poprzedzającym datę upublicznienia ogłoszenia o naborze był niższy niż 6% (art. 1 pkt 3 i 7 ustawy zmieniającej).
Wprowadzone zmiany w naborze pracowników przewidują, że ogłoszenie o naborze powinno zawierać obok nazwy i adresu urzędu określenie stanowiska pracy, a także wymagania związane ze stanowiskiem pracy zgodnie z opisem danego stanowiska. Należy wskazać, które z wymagań są niezbędne, a które dodatkowe, jak również określić zakres zadań wykonywanych na stanowisku pracy, a także wskazać wymagane dokumenty oraz termin i miejsce ich składania.
W wyniku nowelizacji przepisów w ogłoszeniu o naborze na wolne stanowisko będzie konieczne podanie dodatkowo:
- informacji o warunkach pracy na danym stanowisku pracy,
- informacji o tym, czy w miesiącu poprzedzającym datę upublicznienia ogłoszenia wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w urzędzie, w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, wynosi co najmniej 6%.
Każda osoba niepełnosprawna, która chce skorzystać z pierwszeństwa w zatrudnieniu, powinna przedłożyć kopie dokumentu potwierdzającego niepełnosprawność. Szczegółowe zasady realizacji pierwszeństwa w zatrudnieniu niepełnosprawnych określają kierownicy danego urzędu.
Znowelizowane zasady naboru dotyczą również naboru na wyższe stanowisko w służbie cywilnej. Ogłoszenie o takim naborze publikuje się w miejscu powszechnie dostępnym w siedzibie urzędu, w Biuletynie Informacji Publicznej urzędu oraz w Biuletynie Kancelarii (np. Prezesa Rady Ministrów)
Przykład
W urzędzie wojewódzkim w S. zwolniło się stanowisko głównego księgowego. Dotychczasowy pracownik przeszedł na emeryturę. Konieczne stało się ogłoszenie naboru na to stanowisko. W ogłoszeniu o naborze zamieszczono informację o warunkach pracy na danym stanowisku oraz możliwości zatrudnienia osoby niepełnosprawnej z uwagi na to, że wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w tym urzędzie wynosi mniej niż 6%. Aplikację złożyło 10 osób, w tym 2 osoby niepełnosprawne.
Po przeprowadzonej rekrutacji wybrano osobę niepełnosprawną, mimo że uzyskała dopiero 3 pozycję z liczbą punktów 97. Stało się tak, gdyż znowelizowane przepisy ustawy umożliwiają wybór pracownika niepełnosprawnego na stanowisko urzędnicze, mimo zdobycia przez niego niższej liczby punktów od innych uczestników rekrutacji.
Urzędy państwowe
Pierwszeństwo zatrudnienia w urzędach państwowych, takich jak kancelaria: Sejmu, Senatu, Prezydenta czy Prezesa Rady Ministrów, w biurze: Sądu Najwyższego, Trybunału Konstytucyjnego, Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka ustawa gwarantuje osobom niepełnosprawnym, jeżeli niepełnosprawny kandydat spełnia wymagania na dane stanowisko, a ponadto wskaźnik zatrudnienia niepełnosprawnych w danym urzędzie w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym następuje upublicznienie ogłoszenia o naborze jest niższy niż 6%. Szczegółowe zasady naboru ustalają dyrektorzy tych jednostek. A zatem to oni zdecydują o sposobie ustalania pierwszeństwa w przyjmowaniu do pracy niepełnosprawnych kandydatów. Ustalone zasady naboru przez kierowników muszą preferować osoby niepełnosprawne (art. 2 ustawy zmieniającej).
Przykład
Kierownik Regionalnej Izby Obrachunkowej w P. ustalił zasady naboru na stanowisko urzędnicze. Przewidział w nich możliwość zatrudnienia osób niepełnosprawnych, które w ustalonej punktacji nie osiągną wymaganej liczby punktów. Przy wyborze pracownika do zatrudnienia będzie decydowała niepełnosprawność danej osoby; zostanie ona zatrudniona na danym stanowisku, nawet wówczas, gdy uzyska 3 punkty mniej niż kandydat z najlepszym wynikiem.
Jednostki samorządowe
W jednostkach administracji samorządowej pierwszeństwo zatrudnienia ma niepełnosprawny, jeżeli znajdzie się w gronie 5 najlepszych osób wyłonionych w wyniku naboru na stanowisko urzędnicze (z wyłączeniem stanowisk kierowniczych). Tak jak w służbie cywilnej i urzędach państwowych w jednostkach samorządowych wskaźnik zatrudnienia niepełnosprawnych w miesiącu poprzedzającym datę upublicznienia ogłoszenia o naborze musi być niższy niż 6% (art. 3 ustawy zmieniającej).
W sytuacji gdy w ciągu 3 miesięcy od dnia nawiązania stosunku pracy z osobą wyłonioną w drodze naboru zachodzi potrzeba ponownego zatrudnienia na tym samym stanowisku, ustawa dopuszcza możliwość zatrudnienia na tym samym stanowisku innej osoby spośród pozostałych najlepszych kandydatów spełniających wymagania niezbędne oraz w największym stopniu spełniających wymagania dodatkowe. Pierwszeństwo w zatrudnieniu na stanowiskach urzędniczych (z wyłączeniem kierowniczych stanowisk urzędniczych) przysługuje osobie niepełnosprawnej.
Jeżeli jednak przy naborze nie wprowadzono preferencyjnych zasad dotyczących osób niepełnosprawnych, gdyż wskaźnik był wyższy niż 6%, wówczas należy przeprowadzić dodatkowy nabór. Zasada ta znajdzie zastosowanie wtedy, gdy wprawdzie wskaźnik zatrudnienia niepełnosprawnych był niższy niż 6%, jednak przepisy obowiązujące w dniu upublicznienia ogłoszenia o naborze nie przewidywały preferencji dla niepełnosprawnych.
Ustawa o zmianie ustawy o służbie cywilnej oraz niektórych innch ustaw wejdzie w życie po upływie 60 dni od dnia ogłoszenia, czyli 26 listopada 2011 r.
Podstawa prawna:
- ustawa z 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o służbie cywilnej oraz niektórych innych ustaw (DzU nr 201, poz. 1183).