Obie metody naliczania urlopu podstawowego i dodatkowego przysługującego pracownikom niepełnosprawnym za część miesiąca są dopuszczalne. Jednak metoda polegająca na zsumowania urlopu dodatkowego i podstawowego przy naliczaniu urlopu proporcjonalnego jest bardziej powszechna i zalecana przez PIP. Wykorzystanie dodatkowego urlopu wypoczynkowego przez pracownika o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności powinni Państwo odnotować w świadectwie pracy w części dotyczącej urlopu dodatkowego (ust. 4 pkt 9 świadectwa).
UZASADNIENIE
Pracownikom z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności obok urlopu podstawowego (20 lub 26 dni w zależności od stażu pracy) przysługuje tzw. urlop dodatkowy w wymiarze 10 dni roboczych (art. 19 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej...). Urlop wypoczynkowy pracownika niepełnoprawnego w stopniu umiarkowanym lub znacznym przeliczamy na godziny, przyjmując, że 1 dzień urlopu odpowiada 7 godzinom pracy, jeżeli pracownicy ci pracują po 7 godzin na dobę i 35 godzin na tydzień. Prawo do pierwszego dodatkowego urlopu pracownik niepełnosprawny nabywa po przepracowaniu jednego roku od dnia zaliczenia go do danego stopnia niepełnosprawności.
Ponieważ przepisy, na podstawie których pracownik niepełnosprawny nabywa prawo do dodatkowego urlopu, określają jedynie wymiar dodatkowego urlopu i zasady jego nabycia, powinni Państwo, w celu obliczenia przysługującego niepełnosprawnemu pracownikowi wymiaru urlopu, posłużyć się przepisami Kodeksu pracy. Udzielanie i obliczanie urlopu dodatkowego odbywa się więc na analogicznych zasadach, jak w przypadku zwykłych, kodeksowych urlopów wypoczynkowych, z uwzględnieniem faktu, że dodatkowy urlop powoduje zwiększenie całkowitego wymiaru urlopu. W przypadku pracowników zatrudnionych na pełny etat świadczących pracę przez cały rok nie ma problemu z ustaleniem wymiaru urlopu. Przysługuje im bowiem 36 dni urlopu (26 podstawowego i 10 dodatkowego).
Problem może powstać w sytuacji, gdy stosunek pracy zostanie z jakiejś przyczyny rozwiązany w trakcie roku kalendarzowego. W przedstawionym przez Państwa przypadku, jeżeli przyjmiemy, że umowa o pracę rozwiązała się w trakcie roku, np. po upływie 5 miesięcy, to aby obliczyć wymiar urlopu wypoczynkowego pracownika niepełnosprawnego, należy:
Krok 1. Zsumować urlop podstawowy i dodatkowy (26 dni + 10 dni = 36 dni), co daje liczbę dni urlopu przysługującą pracownikowi za cały rok pracy.
Krok 2. Obliczyć urlop proporcjonalny do okresu zatrudnienia pracownika, tj. za 5 miesięcy: 36 dni x 5/12 = 15 dni.
Takie stanowisko w tej sprawie prezentuje również Państwowa Inspekcja Pracy na swojej stronie internetowej www.pip.gov.pl w zakładce „Pytania i porady prawne”.
PRZYKŁAD
Z końcem lipca 2011 r. rozwiąże się umowa o pracę z pracownikiem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, zatrudnionym na 1/2 etatu. Pracownik jest uprawniony do urlopu podstawowego w wymiarze 20 dni oraz do 10 dni urlopu dodatkowego. Ze względu na zatrudnienie na 1/2 etatu jego wymiar urlopu obniżamy proporcjonalnie do tego etatu. Wynosi on więc odpowiednio 10 dni (urlop podstawowy) i 5 dni (urlop dodatkowy). W sumie pracownikowi będzie przysługiwać 15 dni urlopu wypoczynkowego, co przy zatrudnieniu od 1 stycznia do 31 lipca br. daje prawo do 8,75 dnia urlopu, po zaokrągleniu 9 dni (15 dni x 7/12).
Nie ma jednak bezpośrednich podstaw prawnych, aby zaprezentowaną wyżej metodę obliczania urlopu podstawowego i dodatkowego uznać jako jedyną prawidłową. Proponowana przez Państwa pierwsza metoda obliczania urlopu proporcjonalnego osobno dla urlopu podstawowego i dodatkowego w pewnych sytuacjach może prowadzić do obliczenia wymiaru urlopu w wyższym wymiarze niż w przypadku sumowania urlopów, co jest korzystniejsze z punktu widzenia pracownika. Dlatego jeżeli będą Państwo obliczać urlop wypoczynkowy pracowników niepełnoprawnych według tej metody, nikt nie powinien jej kwestionować.
Wystawiając świadectwo pracy powinni Państwo pamiętać, że w ust. 4 pkt 1 umieszcza się informację o wykorzystaniu przez pracownika podstawowego urlopu wypoczynkowego. Informacja o wykorzystaniu urlopu dodatkowego, np. przysługującego osobom z określonym stopniem niepełnosprawności, powinna być zawarta w ust. 4 pkt 9 świadectwa pracy, gdzie zamieszcza się informację o tym, czy pracownik „wykorzystał dodatkowy urlop albo inne uprawnienia lub świadczenia przewidziane przepisami prawa pracy”. Można w tym przypadku dopisać podstawę prawną wykorzystania przez pracownika urlopu dodatkowego, czyli art. 19 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej (...).
Przepisy nie regulują kolejności, w jakiej pracownicy niepełnosprawni powinni wykorzystywać przysługujący urlop podstawowy i zaległy. Określenie „dodatkowy” może nasuwać skojarzenia, że urlop ten pracownik może wykorzystać dopiero po wykorzystaniu urlopu podstawowego. Nie ma jednak przeszkód prawnych, aby Państwa pracownik ubiegając się o urlop wykorzystał w pierwszej kolejności urlop dodatkowy. W rubryce świadectwa pracy, gdzie jest mowa o dodatkowym urlopie wypoczynkowym, należy wówczas wpisać faktyczną liczbę dni i godzin wykorzystanego urlopu dodatkowego.
WAŻNE!
Pracownicy niepełnosprawni uprawnieni do urlopu dodatkowego nie muszą w pierwszej kolejności wykorzystywać podstawowego urlopu wypoczynkowego.
Od 1 czerwca 2011 r. zmienią się zasady uzyskiwania prawa do dodatkowego urlopu wypoczynkowego pracowników niepełnosprawnych. Zgodnie z nowymi przepisami, uprawnienie do dodatkowego urlopu będzie przysługiwać od dnia, od którego osoba niepełnosprawna zostanie wliczona do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych, czyli począwszy od dnia przedstawienia pracodawcy orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność. Nadal jednak osoby ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności prawo do dodatkowego wymiaru urlopu będą miały dopiero po przepracowaniu roku po dniu zaliczenia ich do jednego z tych stopni niepełnosprawności. Od 1 czerwca br. przy ustalaniu prawa do dodatkowego urlopu wypoczynkowego będzie miało zatem znaczenie to, kiedy pracownik przedstawi pracodawcy orzeczenie o niepełnosprawności, umożliwiające zaliczenie go do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych, a nie to, kiedy uzyska orzeczenie o niepełnosprawności. Jeżeli po zmianie przepisów pracownik uzyska orzeczenie o niepełnosprawności i dopiero po kilku miesiącach przedstawi je pracodawcy, nie nabędzie prawa do dodatkowego urlopu wypoczynkowego za okres przypadający przed dostarczeniem pracodawcy orzeczenia.
Prawo do kolejnych urlopów dodatkowych będzie przysługiwało pracownikowi niepełnosprawnemu od 1 stycznia każdego kolejnego roku kalendarzowego.
Podstawa prawna
- art. 19, art. 66 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz o zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U z 2010 r. Nr 214, poz. 1407 ze zm.),
- art. 154, art. 1551 Kodeksu pracy,
- art. 1 pkt 5, art. 14 pkt 2 ustawy z 29 października 2010 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 226, poz. 1475),
- § 1 ust. 1 i załącznik do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 15 maja 1996 r. w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania (Dz.U. Nr 60, poz. 282 ze zm.).