Zbigniew Gomułka
dyrektor Krajowego Biura Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, specjalizuje się w ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy
Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych działa od kilkunastu lat, ale wciąż wielu pracowników nie wie, w jaki sposób można skorzystać z jego pomocy. Jakie są podstawowe zadania FGŚP?
Podstawowym celem FGŚP jest wypłata świadczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy po spełnieniu warunków określonych w ustawie o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy. Drugim z najistotniejszych zadań jest dochodzenie zwrotu wypłaconych świadczeń od pracodawcy. Składki płacone przez pracodawców wraz z odzyskanymi świadczeniami są głównymi dochodami pozwalającymi na realizację obowiązkowych wypłat z Funduszu.
Powołanie FGŚP było i jest dla pracowników upadłych przedsiębiorstw gwarancją otrzymania wynagrodzeń oraz innych dodatkowych świadczeń na warunkach określonych w ustawie z 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy.
Pracownik po umorzeniu postępowania egzekucyjnego przez komornika złożył wniosek o wypłatę zaległych wynagrodzeń do FGŚP. Czy jeśli jego były pracodawca nadal figuruje w ewidencji działalności gospodarczej, mimo że faktycznie już jej nie prowadzi, będzie mu przysługiwało prawo do wypłaty świadczenia z Funduszu?
Nie. Zgodnie z przepisami ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych niewypłacalność pracodawcy zachodzi, gdy organ ewidencyjny wykreśli pracodawcę będącego osobą fizyczną z Ewidencji Działalności Gospodarczej w wyniku zawiadomienia o zaprzestaniu wykonywania działalności gospodarczej lub w przypadku stwierdzenia trwałego zaprzestania wykonywania tej działalności.
Pracownikowi zlikwidowanego przedsiębiorstwa nie wypłacono wynagrodzenia za okres sześciu miesięcy. Syndyk złożył wykaz zbiorczy należności pracowniczych do FGŚP, a ten wypłacił pracownikom świadczenia za okres trzech miesięcy. Czy pracownik może złożyć wniosek indywidualny o wypłatę pozostałej części należności?
Nie. Ze środków FGŚP wypłacane są świadczenia z tytułu niezaspokojonych roszczeń pracowniczych za okres nie dłuższy niż trzy miesiące poprzedzające datę wystąpienia niewypłacalności pracodawcy albo za okres nie dłuższy niż trzy miesiące poprzedzające ustanie stosunku pracy, jeżeli przypada ono w czasie nie dłuższym niż dziewięć miesięcy poprzedzających datę wystąpienia niewypłacalności pracodawcy. Jeżeli Fundusz wypłacił już wcześniej pracownikom świadczenia czy to na podstawie wykazu zbiorczego złożonego przez syndyka, likwidatora lub byłego pracodawcę, czy na podstawie wniosku indywidualnego złożonego przez pracownika, ponowna wypłata nie jest możliwa.
Decyzję w sprawie wypłaty świadczeń z FGŚP podejmuje kierownik Biura Terenowego Funduszu. W jakim terminie od wydania takiej decyzji fundusz musi przelać środki finansowe na rachunek bankowy pracownika? Gdzie pracownik może otrzymać informację o tym, w jaki sposób został rozstrzygnięty jego wniosek? Czy może się od takiej decyzji odwołać?
Po stwierdzeniu, że wniosek obejmuje roszczenia podlegające zaspokojeniu ze środków Funduszu kierownik biura terenowego FGŚP dokonuje niezwłocznie wypłaty na wskazany przez pracownika rachunek bankowy. O sposobie rozstrzygnięcia wniosku pracownik uzyskuje informacje we właściwym Biurze Terenowym Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. W razie odmowy wypłaty świadczenia w całości lub w części, kierownik Biura Terenowego FGŚP zawiadamia o tym niezwłocznie na piśmie zainteresowaną osobę, podając uzasadnienie tej odmowy. Od stanowiska Funduszu można się odwołać bezpośrednio do sądu pracy, kierując pozew przeciwko FGŚP.
Fundusz ma prawo żądać od pracodawcy, aby ten zwrócił mu świadczenia wypłacone jego byłym pracownikom. Od którego momentu FGŚP przysługuje takie uprawnienie? Czy może on umorzyć takie należności?
Funduszowi przysługuje prawo żądania zwrotu wypłaconych świadczeń z chwilą dokonania wypłaty. Fundusz może odstąpić w całości lub w części od dochodzenia zwrotu wypłaconych świadczeń i naliczonych, a niespłaconych odsetek od nieterminowych płatności, gdy dochodzi zwrotu lub prowadzi postępowanie egzekucyjne w stosunku do osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej lub pracodawców, którzy trwale zaprzestali prowadzenia działalności gospodarczej z uwagi na pozostawanie w stanie likwidacji lub upadłości. Podjęcie takiej decyzji jest możliwe, gdy:
• prowadzi do odzyskania zwrotu wyższej kwoty, niż gdyby takiej decyzji nie podjęto lub
• dochodzenie zwrotu jest związane z poniesieniem kosztów znacznie przewyższających wysokość dochodzonej kwoty lub
• w przypadku osób fizycznych - gdy osoba ta wykaże, że ze względu na stan majątkowy i sytuację rodzinną, w tym uzyskiwanie dochodu uniemożliwiającego spłacenie należności Funduszowi, nie jest w stanie spłacić należności jednorazowo lub w całości, ponieważ spowodowałoby to zbyt dotkliwe skutki dla niej i jej rodziny, w szczególności pozbawiłoby tę osobę i jej rodzinę możliwości zaspokojenia niezbędnych potrzeb życiowych.
Fundusz może umorzyć należność w całości lub w części w przypadku całkowitej jej nieściągalności, m.in. gdy:
• zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty wyższej od kosztów dochodzenia i egzekucji należności,
• osoba fizyczna zmarła, nie pozostawiając żadnego majątku, lub pozostawiła ruchomości niepodlegające egzekucji na podstawie odrębnych przepisów i jednocześnie brak jest spadkobierców innych niż Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego.
Z ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy wynika, ze Fundusz umarza należność w całości, gdy postępowanie egzekucyjne zostało umorzone w całości z urzędu.
Pracownik, któremu szef nie wypłacił trzech pensji, rozwiązał z nim umowę o pracę bez wypowiedzenia. W jaki sposób rozwiązanie stosunku pracy w trybie art. 55 par. 11 kodeksu pracy wpływa na dochodzenie przez pracowników świadczeń z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych?
Rozwiązanie stosunku pracy w trybie art. 55 par. 11 k.p., czyli bez wypowiedzenia, w żaden sposób nie wpływa na uprawnienie do dochodzenia przez pracowników wypłaty wynagrodzeń z FGŚP. Mogą więc oni starać się o wypłatę świadczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy. Nie jest natomiast możliwa wypłata ze środków funduszu odszkodowania przysługującego w przypadku takiego rozwiązania stosunku pracy.
Czy prawo do wypłat świadczeń z FGŚP mają osoby zatrudnione na podstawie umowy zlecenia? Czy uprawnienie to przysługuje osobom pracującym w fundacjach i stowarzyszeniach?
Osoby zatrudnione na podstawie umów zlecenia, agencyjnych albo innych niż stosunek pracy na rzecz pracodawcy będącego rolniczą spółdzielnią produkcyjną, spółdzielnią kółek rolniczych lub inną spółdzielnią zajmującą się produkcją rolną mają prawo do wypłat świadczeń z FGŚP, jeżeli z tytułu takiego zatrudnienia podlegają obowiązkowi ubezpieczenia emerytalnego i rentowego. Uprawnienie to nie przysługuje fundacjom i stowarzyszeniom, gdyż są to osoby prawne, co do których zgodnie z ustawą o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, nie zachodzi niewypłacalność pracodawcy.
Notował ŁUKASZ GUZA
PODSTAWA PRAWNA
• Art. 12, 15, 19, 20, 23, 25 ustawy z 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz.U. nr 158, poz. 1121).