Jeżeli są Państwo przedsiębiorcą, to będą Państwo mogli zawrzeć z pracownikiem umowę na czas określony. Zawierając trzecią umowę na czas określony należy jednak zwrócić uwagę, aby nie przekroczyła ona 24-miesięcznego okresu liczonego od 22 sierpnia 2009 r., czyli od dnia wejścia w życie ustawy antykryzysowej. A zatem od 1 kwietnia 2011 r. mogą Państwo zawrzeć umowę na czas określony maksymalnie do 21 sierpnia 2011 r. Pracodawca, który nie jest przedsiębiorcą, nie może natomiast zawrzeć z pracownikiem kolejnej, trzeciej umowy na czas określony.
UZASADNIENIE
Przepisy Kodeksu pracy ograniczają swobodę zawierania umów na czas określony. Zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony, jeżeli poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony na następujące po sobie okresy, a przerwa między rozwiązaniem dotychczasowej umowy a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła 1 miesiąca (art. 251 § 1 Kodeksu pracy). Regulacja ta ma zatem odniesienie do sytuacji, gdy między poprzednimi dwiema umowami zawartymi na czas określony nie było żadnych przerw, a trzecia umowa została zawarta nie później niż w ciągu 1 miesiąca od rozwiązania poprzedniej umowy. Zasada ta obejmuje wszystkie umowy o pracę zawarte po raz trzeci na czas określony niezależnie od tego, na jak długi okres zostały one zawarte z tym samym pracownikiem.
Ograniczenie liczby zawieranych umów na czas określony z tym samym pracownikiem dotyczy jednak obecnie tylko tych pracodawców, którzy nie są przedsiębiorcami. Jeżeli nie są więc Państwo przedsiębiorcą, nie będą Państwo mogli zawrzeć z pracownikiem trzeciej umowy na czas określony od 1 kwietnia 2011 r.
Odmienne od przedstawionego uregulowanie dotyczące umów na czas określony wprowadziły przepisy tzw. ustawy antykryzysowej. Ustawa ta określiła nowe zasady zatrudniania pracowników na podstawie umów na czas określony. Dotyczy to zarówno nowo zawieranych umów o pracę na czas określony, jak też niektórych umów już obowiązujących. Ustawa antykryzysowa obwiązuje od 22 sierpnia 2009 r. do 31 grudnia 2011 r. i w tym czasie należy stosować jej regulacje dotyczące zawierania umów na czas określony. Odnosi się to nie tylko do pracodawców dotkniętych kryzysem ekonomicznym, ale również do pozostałych. Jednak przepisy ustawy antykryzysowej mają zastosowanie jedynie do przedsiębiorców w rozumieniu przepisu art. 4 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. Nie stosujemy ich więc do pracodawców, którzy nie są przedsiębiorcami, np. do jednostek samorządowych, urzędów państwowych.
Zgodnie z ustawą antykryzysową, okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę zawartej na czas określony między tymi samymi stronami stosunku pracy nie może przekraczać 24 miesięcy (art. 13 ust. 1 ustawy antykryzysowej). Za kolejną umowę na czas określony uważa się umowę zawartą przed upływem 3 miesięcy od rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniej umowy zawartej na czas określony. Natomiast do umów o pracę zawartych na czas określony trwających w dniu wejścia w życie ustawy antykryzysowej nie stosuje się dotychczasowych przepisów Kodeksu pracy, tylko przepisy ustawy antykryzysowej (art. 35 ustawy antykryzysowej). Moment, od którego należy liczyć 24-miesięczny okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony, a także łączny okres zatrudnienia na podstawie kolejnych takich umów (czyli okres zatrudnienia na podstawie umów o pracę na czas określony zawieranych w okresie obowiązywania ustawy antykryzysowej, tj. począwszy od 22 sierpnia 2009 r.), jest liczony od dnia nawiązania stosunku pracy na podstawie pierwszej umowy o pracę na czas określony. Natomiast w odniesieniu do umów o pracę na czas określony, które zostały zawarte przed wejściem w życie ustawy antykryzysowej i trwających w czasie wejścia w życie tej ustawy, okres 24 miesięcy liczy się od 22 sierpnia 2009 r., tj. od dnia wejścia w życie ustawy antykryzysowej. A zatem umowa o pracę na czas określony zawarta przed tą datą, która miałaby się rozwiązać 21 sierpnia 2011 r. (kiedy mijają 24 miesiące), nie narusza przepisów ustawy antykryzysowej.
WAŻNE!
W przypadku umów na czas określony, trwających w dniu wejścia w życie ustawy antykryzysowej, okres 24 miesięcy, przez jaki mogą maksymalnie trwać te umowy w czasie obowiązywania ustawy antykryzysowej, liczymy od 22 sierpnia 2009 r.
Przepisy ustawy antykryzysowej nie regulują sposobu postępowania w stosunku do umów na czas określony zawartych przed dniem jej wejścia w życie, których czas trwania przekracza 24 miesiące licząc od 22 sierpnia 2009 r. Obecnie prezentowane są więc różne poglądy dotyczące sytuacji, gdy umowa o pracę na czas określony zawarta przed dniem wejścia ustawy w życie trwa dłużej niż 24 miesiące. A mianowicie, że umowa taka rozwiąże się automatycznie z upływem 24 miesięcy albo umowa o pracę zawarta na czas określony przekształci się w umowę o pracę na czas nieokreślony.
Nie można jednak przyjąć, że takie umowy rozwiązywałyby się automatycznie z upływem 24 miesięcy lub przekształcałyby się w umowy na czas nieokreślony. Takiemu poglądowi można zarzucić brak poszanowania woli stron, które zawarły takie umowy zgodnie z obowiązującym w tym czasie prawem. Jednak od stron takich umów należy oczekiwać właściwego wypełniania obowiązujących przepisów.
Zaleca się więc, aby pracodawca i pracownik dostosowali zawarte przed wejściem w życie ustawy antykryzysowej umowy na czas określony do obowiązujących obecnie przepisów. W tym celu mogą rozwiązać dotychczasowe umowy zawarte na czas określony i zawrzeć kolejne na czas nieokreślony.
Przepisy prawa pracy, w przypadku umowy o pracę na czas określony zawartej na okres dłuższy niż 6 miesięcy, umożliwiają wcześniejsze jej rozwiązanie. Zarówno pracodawca, jak i pracownik mają prawo do jej wypowiedzenia z zachowaniem 2-tygodniowego okresu wypowiedzenia, jeżeli taką możliwość zawarto w umowie o pracę (art. 33 Kodeksu pracy). Natomiast zawsze zmiana terminu rozwiązania umowy o pracę może nastąpić za porozumieniem stron.
PRZYKŁAD
Pracodawca zawarł umowę o pracę na czas określony 1 czerwca 2009 r. Ma ona trwać do 30 listopada 2011 r. Taka umowa narusza przepisy ustawy antykryzysowej, ponieważ licząc od 22 sierpnia 2009 r. trwa dłużej niż 24 miesiące. Dlatego powinna ona zostać zmieniona przez jej strony na umowę na czas nieokreślony lub rozwiązana do 21 sierpnia 2011 r.
Przekroczenie ustawowego 24-miesięcznego okresu zatrudnienia na podstawie umowy lub umów o pracę na czas określony zawartych przez strony stosunku pracy (tj. pracodawcę będącego przedsiębiorcą i pracownika) narusza przepisy ustawy antykryzysowej, a zatem jest sprzeczne z prawem. Sama ustawa antykryzysowa nie nakłada sankcji za naruszenie maksymalnego 24-miesięcznego okresu zatrudnienia pracownika na podstawie umowy o pracę na czas określony.
Nie oznacza to jednak, że pracodawca nie poniesie konsekwencji w sytuacji, gdy pracownik będzie się domagał przed sądem pracy uznania takiej umowy o pracę za umowę zawartą na czas nieokreślony. Zgodnie bowiem z art. 300 Kodeksu pracy, w sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy. Natomiast zgodnie z art. 94 Kodeksu cywilnego termin końcowy umowy przeciwny ustawie lub zasadom współżycia społecznego uważa się za niezastrzeżony. Niewykluczone więc, że sąd pracy uzna umowy zawarte na czas określony powyżej 24 miesięcy w czasie obowiązywania ustawy antykryzysowej za zawarte na czas nieokreślony.
Podstawa prawna
- art. 25, art. 251 § 1 i § 2, art. 33, art. 300 Kodeksu pracy,
- art. 94 Kodeksu cywilnego,
- art. 13 ust. 1, art. 35 ustawy z 1 lipca 2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorstw (Dz.U. Nr 125, poz. 1035 ze zm.),
- art. 4 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 ze zm.).