Czy praca może być wykonywana na podstawie nieważnej umowy o pracę

Michał Culepa
rozwiń więcej
Umowa o pracę może być zawarta przez wykonanie czynności faktycznych – np. przez podjęcie pracy i wypłacanie za nią wynagrodzenia. Praca ta może być wykonywana także na warunkach określonych w pierwotnej, nieważnej umowie o pracę, jeśli faktyczne wykonywanie pracy będzie się odbywało na warunkach akceptowanych przez obie strony stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z 7 kwietnia 2009 r., I PK 215/08).

Mirosław G. w listopadzie 2005 r. został powołany na stanowisko prezesa zarządu spółki O. Została z nim zawarta umowa o pracę, zgodnie z którą obowiązki prezesa miał objąć 1 stycznia 2006 r. Umowę o pracę sporządzono według wytycznych funkcjonującego w spółce Komitetu Wynagrodzeń – ciała doradczego, w którego skład wchodzili m.in. członkowie rady nadzorczej spółki. Komitet ten ustalił wynagrodzenie prezesa Mirosława G. i nakazał zawarcie z nim umowy o pracę na warunkach określonych we wspomnianych wytycznych. Umowę podpisał za spółkę jeden z członków rady nadzorczej, Ryszard W. Ustalił on – niezależnie od decyzji organów spółki – że wynagrodzenie będzie wyższe od pierwotnie ustalonego o ok. 10%. Umowa została zawarta na czas określony (na okres kadencji), bez możliwości wcześniejszego wypowiedzenia, przy czym jako przyczyny rozwiązujące umowę wskazano przepisy art. 52 i 53 Kodeksu pracy (rozwiązanie umowy z winy pracownika i z przyczyn niezawinionych przez pracownika), oraz podjęcie działalności konkurencyjnej. Prezes Mirosław G. objął stanowisko zgodnie z umową w styczniu 2006 r. i wykonywał swoje obowiązki, za które otrzymywał ustalone wynagrodzenie w wysokości ok. 80 tys. zł miesięcznie.

Autopromocja

W połowie 2006 r. spółka O. została przejęta przez większe przedsiębiorstwo z tej samej branży – spółkę C. W związku ze zmianami organizacyjnymi i likwidacją spółki O. (która stała się już tylko jednym z zakładów spółki C.), po kilku miesiącach negocjacji rada nadzorcza spółki C. odwołała prezesa Mirosława G. ze stanowiska, zatwierdzając zarazem porozumienie w sprawie wcześniejszego rozwiązania umowy o pracę. Umowa miała się rozwiązać z dniem odwołania (które ostatecznie miało miejsce 8 stycznia 2007 r.), a Mirosławowi G. przyznano odszkodowanie z tytułu wcześniejszego rozwiązania umowy o pracę za okres do końca kadencji, która (zgodnie ze statutem zlikwidowanej spółki O.) miała zakończyć się w grudniu 2008 r. Jednak spółka – mimo zawartego porozumienia – odmówiła wypłaty tego świadczenia, twierdząc, że umowa o pracę z 2005 r. była nieważna, a ponadto wypłata tak wysokiego odszkodowania (kwota wynosząca około 950 tys. zł) byłaby sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Sprawa trafiła do sądu, który w I instancji wydał wyrok zasądzający roszczenia byłego prezesa. Apelację złożyła pozwana spółka C., argumentując, że odwołanie miało przyczyny merytoryczne – prezes Mirosław G. nie wykazał się bowiem odpowiednimi kwalifikacjami do wykonywania swoich obowiązków, a spółka w okresie jego zarządu przynosiła straty. Ponadto – jak twierdził przedstawiciel pozwanej spółki – prezes nie może żądać świadczeń wynikających z nieważnej umowy o pracę. Apelacja została jednak oddalona. Spółka złożyła więc skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego. Tam skarga kasacyjna została w całości oddalona.

Sąd Najwyższy uzasadniając wyrok wskazał, że prawidłowe były ustalenia co do nieważności umowy o pracę z 2005 r., gdyż jej warunki ustalał organ, który nie miał kompetencji do wykonania takich czynności. Należy bowiem pamiętać, że zasadniczo tylko rada nadzorcza spółki ma prawo ustalenia wynagrodzenia członków zarządu zatrudnionych na podstawie umowy o pracę lub innej umowy (art. 378 § 1 Kodeksu spółek handlowych). Statut spółki nie oddawał zaś tej kompetencji w ręce Komitetu Wynagrodzeń. Ponadto w umowie między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników (art. 210 § 1 Kodeksu spółek handlowych). Nieprawidłowa była więc reprezentacja spółki przy zawieraniu umowy z prezesem, co skutkuje jej nieważnością. Ale mimo nieważności pierwotnej umowy prezes G. został dopuszczony do pracy. Wykonywał swoje obowiązki i pobierał wynagrodzenie. Umowa o pracę została więc zawarta w sposób dorozumiany i to na warunkach określonych w nieważnej umowie z 2005 r. Może bowiem wystąpić sytuacja, w której umowa o pracę jest nieważna, a mimo to stosunek pracy zostaje nawiązany na warunkach określonych w tej umowie, przez czynności dorozumiane – przede wszystkim przez podjęcie pracy przez pracownika i wypłacanie wynagrodzenia przez pracodawcę. Ponadto w porozumieniu ze stycznia 2007 r., które ustalało warunki odwołania, spółka zaaprobowała ustalenia dotyczące wynagradzania zawarte w nieważnej umowie z 2005 r., ale wykonywane po objęciu stanowiska przez Mirosława G.

Sąd Najwyższy wskazał też na nietrafność zarzutu naruszenia zasad współżycia społecznego. Mirosław G. prezentował swoje kwalifikacje i osiągnięcia na posiedzeniu rady nadzorczej w listopadzie 2005 r. Wówczas nikt ich nie kwestionował. Ponadto rada nigdy w czasie pełnienia jego obowiązków nie stawiała mu jakichkolwiek zarzutów ani nie podważała zasadności jego decyzji i działań. Normę art. 8 Kodeksu pracy – uchylenie się od czynności prawnej wskutek naruszenia zasad współżycia społecznego – należy stosować z dużą ostrożnością i rozwagą. Naruszenie wspomnianych zasad musi być należycie udowodnione. Inaczej naruszałoby to bezpieczeństwo obrotu.

Kadry
Czy 19 maja 2024 to niedziela handlowa?
03 maja 2024

Czy 19 maja 2024 to niedziela handlowa? Czy w maju jest niedziela handlowa? Poniżej wykaz niedziel handlowych na 2024 r.

5 maja: Dzień Walki z Dyskryminacją Osób Niepełnosprawnych
03 maja 2024

W dniu 5 maja przypada: Dzień Walki z Dyskryminacją Osób Niepełnosprawnych, a w Polsce to także Dzień Godności Osoby z Niepełnosprawnością Intelektualną. Trzeba zwrócić uwagę na sytuację tych osób, szczególnie w kontekście społecznym, zawodowym ale i ekonomicznym. Przecież już zgodnie z Konstytucją RP: Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne. Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny”. Musimy zatem wiedzieć, że uznając i popierając godność i prawa osób z niepełnosprawnościami, uznajemy własną godność i prawa.

4 maja to Dzień Św. Floriana - Święto Strażaków
03 maja 2024

Świętowaliśmy 1, 2, 3 maja teraz przyszedł czas na 4 maja -  Dzień Św. Floriana. To Wielkie Święto Strażaków. Zostało ustanowione w dniu imienia patrona tej grupy zawodowej czyli właśnie św. Floriana. W ten szczególny dzień warto wyrazić wdzięczność zarówno strażakom z Ochotniczych Straży Pożarnych jak i z Państwowej Straży Pożarnej za ich trud, ciężką i niebezpieczną służbę, gdzie często narażają swoje życie i zdrowie dla niesienia pomocy innym. 

Emerytura z ZUS: by zapewnić sobie nawet najniższą nie można zbyt często korzystać z zasiłków chorobowych, dlaczego
03 maja 2024

Częste przebywanie na zwolnieniu lekarskim, zwłaszcza tuż przed emeryturą ma wpływ na negatywny wpływ jej wysokość. A często na tym etapie życia bywa i tak, że dla poratowania zdrowia trzeba okresowo skorzystać z renty. Czy więc chorobowe wlicza się do emerytury? Nie tylko więc zbyt krótki staż pracy, ale i duży staż pracy, ale poprzerywany zwolnieniami lekarskimi może obniżyć emeryturę i pozbawić prawa do minimalnej gwarantowanej emerytury, bo formalnie takie okresy zwolnień, choć stażu pracy nie obniżają, w stażu ubezpieczeniowym uznawane są za okresy nieskładkowe.

Od 300 zł do 1200 zł - tyle wyniesie bon energetyczny w zależności od dochodu. Rząd rozpatrzy projekt ustawy o bonie energetycznym
02 maja 2024

Rada Ministrów na najbliższym posiedzeniu w dniu 7 maja 2024 r. zajmie się projektem ustawy o bonie energetycznym. Ustawa przewiduje dalsze zamrożenie cen energii elektrycznej i wprowadzenie jednorazowego bonu energetycznego. Świadczenie to będzie uzależnione od kryterium dochodowego.

Matura 2024: We wtorek, 7 maja, zaczyna się egzamin maturalny
02 maja 2024

W 2024 r. sesja główna egzaminu maturalnego potrwa od 7 maja do 24 maja. Część pisemna zacznie się 7 maja i skończy 24 maja, a część ustna potrwa od 11 maja do 16 maja (z wyjątkiem 12 maja) oraz od 20 maja do 25 maja. Wyniki matury będą znane 9 lipca.

ZUS przyznał pierwsze świadczenia wspierające dla osób z niepełnosprawnościami
02 maja 2024

1,5 tys. osób z niepełnosprawnościami otrzymało już świadczenia wspierające. Do ZUS wpłynęło ponad 8,4 tys. wniosków o to świadczenie.

To już koniec wypłat trzynastej emerytury
02 maja 2024

To już koniec wypłat trzynastej emerytury w 2024 roku. Ile osób otrzymało trzynastkę z ZUS?

Rada Ministrów: Zwiększą się wynagrodzenia pracowników samorządowych. Trwają prace nad projektem rozporządzenia
02 maja 2024

Rząd pracuje nad zmianą przepisów rozporządzenia w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych. Zwiększy się poziom wynagrodzenia zasadniczego pracowników samorządowych.

MRPiPS bada 4-dniowy tydzień pracy i chce skrócenia tygodnia pracy w tej kadencji Sejmu
30 kwi 2024

Dwie wypowiedzi członków rządu wskazujące, że skrócenie tygodnia pracy z 5 do 4 dni (albo z 8 godzin dziennie do 7 godzin) może stać się obowiązującym prawem. 

pokaż więcej
Proszę czekać...