Oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią (art. 61 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p.). Oświadczeniem woli jest w tym przypadku wypowiedzenie umowy o pracę dokonane przez pracodawcę (art. 30 § 1 pkt 2 k.p.). Podstawowym sposobem doręczenia wypowiedzenia umowy o pracę jest jego bezpośrednie - osobiste wręczenie pracownikowi. Takie doręczenie może być jednak niemożliwe w sytuacji, gdy pracownik odmawia przyjęcia wypowiedzenia albo gdy nie odbiera przesłanego do niego pocztą wypowiedzenia. W takim przypadku pracodawca może skorzystać z pomocy świadków albo z domniemania faktycznego doręczenia pracownikowi wypowiedzenia.
Wystarczy umożliwić zapoznanie się z wypowiedzeniem
Oczywiście najkorzystniejsza z punku widzenia pracodawcy jest sytuacja, gdy pracownik zapozna się z wręczonym mu osobiście wypowiedzeniem i pokwituje jego odbiór na egzemplarzu przeznaczonym do akt osobowych pracownika. Prawo cywilne nie wymaga jednak, aby wypowiedzenie umowy o pracę zostało bezpośrednio doręczone pracownikowi. Wystarczy, że pracodawca skieruje do pracownika wypowiedzenie w taki sposób, aby pracownik miał możliwość się z nim zapoznać. Często może jednak nie wystarczyć samo pozostawienie wypowiedzenia w firmie.
Przykład
Pracodawca pozostawił wypowiedzenie umowy o pracę dla pracownika w recepcji głównego biura firmy, nie informując go o tym. Pracownik z uwagi na wykonywaną w firmie pracę kierowcy w ogóle nie musiał stawiać się w głównym biurze firmy. W takim przypadku pracodawca nie zapewnił pracownikowi możliwości zapoznania się z treścią wypowiedzenia. Nie może zatem uznać, że wypowiedzenie zostało skutecznie doręczone pracownikowi.
Doręczenie w obecności świadków
Może mieć miejsce również sytuacja, gdy przy bezpośrednim wręczeniu wypowiedzenia pracownik odmówi jego przyjęcia. Wypowiedzenie umowy o pracę jest czynnością jednostronną i nie wymaga zgody drugiej strony, w tym przypadku pracownika. Pracownik nie musi też złożyć swojego podpisu na wypowiedzeniu. Jeśli pracownik odmawia zapoznania się z treścią wypowiedzenia albo odmawia przyjęcia wypowiedzenia, pracodawca powinien przedstawić pracownikowi wypowiedzenie w obecności świadków. Z przebiegu wręczenia wypowiedzenia pracodawca może sporządzić notatkę służbową, którą podpiszą osoby obecne przy doręczeniu wypowiedzenia pracownikowi. Będzie ona stanowiła dowód w razie kwestionowania przez pracownika przed sądem pracy doręczenia mu wypowiedzenia.
Przykład
Pracodawca wezwał pracownika do swojego biura w celu wręczenia mu wypowiedzenia umowy o pracę. W biurze była obecna sekretarka i kierownik kadr. Pracownik nie zapoznał się z treścią wypowiedzenia i oświadczył, że nie zgadza się na wypowiedzenie mu umowy o pracę. W takim przypadku wypowiedzenie zostało skutecznie doręczone pracownikowi. Pracodawca zapewnił bowiem pracownikowi możliwość zapoznania się z wypowiedzeniem.
Doręczanie wypowiedzenia za pomocą faksu lub e-maila
Oświadczenie każdej ze stron stosunku pracy o wypowiedzeniu umowy o pracę musi nastąpić na piśmie (art. 30 § 3 k.p.). Pracodawca może wysłać pracownikowi wypowiedzenie umowy o pracę również faksem lub e--mailem. Wypowiedzenie takie jest skuteczne i powoduje rozpoczęcie biegu terminu wypowiedzenia. Jednak doręczenie w taki sposób powoduje naruszenie pisemnej formy wypowiedzenia. Przesłanie wypowiedzenia faksem lub e-mailem nie zawiera bowiem autentycznego podpisu pracodawcy (uchwała SN z 2 października 2000 r., III PZP 17/02). Pracownik może zatem skutecznie przed sądem pracy podważać takie wypowiedzenie. Jedynie w przypadku, gdy sporządzenie na piśmie i wysłanie przez pracodawcę identycznej treści oświadczenia woli o wypowiedzeniu umowy o pracę, które dotarło do pracownika wcześniej w postaci elektronicznej i później przesyłką pocztową, nie narusza wymagania wypowiedzenia na piśmie (wyrok SN z 18 stycznia 2007 r., II PK 178/06).
Doręczanie wypowiedzenia pocztą lub przesyłką kurierską
Podpisane przez pracodawcę (albo osobę upoważnioną do składania oświadczeń woli w imieniu pracodawcy) wypowiedzenie może zostać pracownikowi doręczone pocztą albo przesyłką kurierską. W takim przypadku, wobec zachowania autentycznego podpisu na wypowiedzeniu, będzie ono skuteczne oraz złożone we właściwej formie wymaganej przez Kodeks pracy. Wypowiedzenie dla pewności powinno zostać wysłane listem poleconym za zwrotnym potwierdzeniem odbioru. Jeśli pracownik odbierze list z poczty, będzie musiał pokwitować potwierdzenie odbioru, które zwrotnie zostanie przesłane do pracodawcy. Nie będzie wtedy wątpliwości, że pracownik odebrał wypowiedzenie i kiedy doręczenie miało miejsce. Podobnie będzie w przypadku przesyłki kurierskiej, gdy kurier doręczając przesyłkę, odbierze od pracownika pokwitowanie jej odbioru. Pracownik może jednak odmówić odbioru listu doręczanego przez listonosza albo przez kuriera. W takim przypadku listonosz bądź kurier zanotuje, że pracownik odmówił odbioru listu i poda przyczynę odmowy. Doręczenie będzie jednak skuteczne, gdyż pracownik miał możliwość zapoznania się z wypowiedzeniem, a tylko z własnej woli z tej możliwości nie skorzystał (wyrok SN z 13 grudnia 1996 r., I PKN 41/96).
Domniemanie doręczenia wypowiedzenia
Pracownik może również nie podjąć awizowanej dwukrotnie przesyłki poleconej zawierającej oświadczenie pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę. W takim przypadku pracodawca może skorzystać z domniemania faktycznego doręczenia pracownikowi wypowiedzenia za pośrednictwem poczty (wyrok SN z 5 października 2005 r., I PK 37/05).
Przykład
Pracownik pracował poza siedzibą firmy. Pracodawca nie miał możliwości wręczenia pracownikowi wypowiedzenia osobiście. Skierował wypowiedzenie listem poleconym, które było awizowane 13 listopada. Pracownik spodziewając się, że pracodawca chce go zwolnić z pracy, postanowił nie odebrać listu. Po upływie 14 dni od awizowania przesyłki poleconej, tj. 27 listopada, pracodawca może uznać, że umowa o pracę została wypowiedziana.
Pracownik ma prawo kwestionować przed sądem pracy skuteczność doręczenia mu wypowiedzenia umowy o pracę. Jeśli jednak to pracownik z własnej woli nie zapoznał się z pismem wysłanym mu pocztą, to na pracowniku będzie ciążyć dowód braku możliwości zapoznania się z oświadczeniem pracodawcy o rozwiązaniu umowy o pracę za wypowiedzeniem.
Podstawa prawna:
• art. 30 § 1 pkt 2, § 3 Kodeksu pracy,
• art. 61 § 1 Kodeksu cywilnego,
• orzeczenia Sądu Najwyższego:
- z 2 października 2000 r. (III PZP 17/02, OSNP 2003/20/481),
- z 13 grudnia 1996 r. (I PKN 41/96, OSNP 1997/15/268),
- z 5 października 2005 r. (I PK 37/05, OSNP 2006/17-18/263),
- z 18 stycznia 2007 r. (II PK 178/06, OSNP 2008/5-6/59).