W przypadku pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy, przy ustalaniu wymiaru urlopu wypoczynkowego przysługującego mu w danym roku kalendarzowym zawsze wymiar tego urlopu należy zaokrąglać w górę do pełnego dnia. Jeżeli dla danego pracownika jest to pierwszy kalendarzowy rok pracy, to proporcję 1/12 z upływem każdego miesiąca pracy należy liczyć z takiego zaokrąglonego wymiaru. Nie ma jednak podstaw prawnych, aby zaokrąglać wynik tego działania. Szczegóły w uzasadnieniu.
Wymiar urlopu dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się zawsze proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika, biorąc za podstawę wymiar urlopu obowiązujący przy pełnym wymiarze czasu pracy. W takiej sytuacji niepełny dzień urlopu należy zaokrąglać w górę do pełnego dnia (art. 154 § 2 Kodeksu pracy). Od tej zasady nie ma żadnych wyjątków. Taki sposób ustalania wymiaru urlopu wypoczynkowego dotyczy zatem także pracownika, który podjął pierwszą w swoim życiu pracę w ramach stosunku pracy.
PRZYKŁAD
Pracownik podjął pracę na 3/4 etatu na podstawie umowy o pracę. Wymiar przysługującego mu urlopu wypoczynkowego na cały rok kalendarzowy wynosi:
- 15 dni – jeżeli jest zatrudniony krócej niż 10 lat (3/4 z 20 dni) albo
- 20 dni – jeżeli jest zatrudniony co najmniej 10 lat (3/4 z 26 dni = 19,5 dnia; wynik ten należy zaokrąglić w górę do pełnego dnia).
Taki wymiar urlopu przysługuje pracownikowi – w skali roku kalendarzowego – niezależnie od tego, czy:
- jest to dla niego pierwsza w życiu praca w ramach stosunku pracy czy jest to jego kolejny rok zatrudnienia,
- będzie pozostawał w stosunku pracy cały rok kalendarzowy czy tylko przez część roku (w tym drugim przypadku będzie mu jednak przysługiwała tylko część urlopu w określonym wyżej wymiarze, tj. stosownie do liczby miesięcy pozostawania w zatrudnieniu).
W przypadku pracownika, który pierwszy raz w życiu podjął pracę w ramach stosunku pracy, po ustaleniu wymiaru urlopu wypoczynkowego, przysługującego mu z tytułu pracy na część etatu w skali roku kalendarzowego, należy jeszcze obliczyć wymiar urlopu przysługującego mu z upływem każdego miesiąca pracy. Z art. 153 § 1 Kodeksu pracy wynika bowiem, że taki pracownik uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku. Jednak przy dokonywaniu tych obliczeń nie ma podstaw prawnych, aby wynik zaokrąglać w górę do pełnego dnia. Nie wynika to bowiem z żadnego przepisu.
PRZYKŁAD
Pracownik podjął pierwszą w życiu pracę na podstawie umowy o pracę na 3/4 etatu. Z upływem każdego miesiąca pracy nabywa on prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze:
- 1 i 1/4 dnia – jeżeli jest zatrudniony krócej niż 10 lat (1/12 z przysługujących mu przy 3/4 etatu 15 dni na cały rok kalendarzowy) albo
- 1 i 2/3 dnia – jeżeli jest zatrudniony co najmniej 10 lat (1/12 z przysługujących mu przy 3/4 etatu 20 dni na cały rok kalendarzowy); 10-letni staż pracy przy pierwszej pracy może wynikać z tzw. okresów wliczalnych do urlopowego stażu pracy (np. okresów nauki w szkołach ponadpodstawowych, pobierania zasiłku dla bezrobotnych lub pracy w gospodarstwie rolnym).
W celu udzielenia pracownikowi urlopu pracodawca powinien przeliczyć go na godziny zgodnie z zasadą, że przy udzielaniu urlopu 1 dzień urlopu odpowiada 8 godzinom pracy (art. 1542 § 2 Kodeksu pracy). Nie ma żadnych przeszkód prawnych, aby pracownik wykorzystywał urlop po każdym miesiącu pracy, co będzie oznaczać jego wykorzystywanie także w częściach dnia. Jeżeli jednak nie odpowiada to interesom pracownika lub pracodawcy, pracownik może kumulować urlop aż do momentu, gdy będzie mógł wykorzystać kilka (kilkanaście) pełnych dni wypoczynku. Pracodawca, udzielając pracownikowi urlopu wypoczynkowego, powinien bowiem brać pod uwagę zarówno wnioski pracowników, jak i konieczność zapewnienia normalnego toku pracy.
PRZYKŁAD
Pracownik zatrudniony na 3/4 etatu nabył z upływem pierwszego miesiąca pracy prawo do 1 i 1/4 dnia urlopu. Wymiar tego urlopu wynosi 10 godzin (1 i 1/4 dnia x 8 godzin). Jeżeli pracownik pracuje po 8 godzin na dobę, może wykorzystać ten urlop przez jeden cały dzień pracy i przez 2 godziny w innym dniu pracy. Jeżeli natomiast pracuje po 6 godzin na dobę, może go wykorzystać przez jeden cały dzień pracy i 4 godziny w innym dniu. Nie ma natomiast możliwości, aby pracownik wykorzystywał ten urlop przez kilka dni, w których pracuje, tylko przez część godzin pracy – np. 5 razy po 2 godziny. Urlop powinien być wykorzystany maksymalnie przez 2 dni: jeden cały dzień pracy i drugi – przez część dnia pracy. Jeżeli jednak taki sposób wykorzystywania urlopu nie odpowiada pracownikowi albo pracodawcy, to urlop może być wykorzystywany tylko w pełnych dniach, gdy pracownik stopniowo (w kolejnych miesiącach) będzie nabywał prawo do kolejnych urlopów.
Wprawdzie niektórzy pracodawcy praktykują zaokrąglanie wymiaru urlopu pracowników zatrudnionych w pierwszym kalendarzowym roku pracy w ramach stosunku pracy w górę do pełnego dnia, ale jest to ryzykowna praktyka. Z przepisu wynika bowiem, że z upływem każdego kolejnego miesiąca pracy pracownik nabywa prawo do 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku. Zaokrąglanie urlopu w górę do pełnego dnia po każdym miesiącu pracy powoduje, że przed końcem roku pracownik wyczerpie wymiar urlopu przysługującego mu w skali roku, jednak na podstawie art. 153 Kodeksu pracy i tak z upływem każdego kolejnego miesiąca pracy będzie nabywał prawo do kolejnej 1/12 części urlopu.
Podstawa prawna:
- art. 153 § 1, art. 154 § 1 i § 2, art. 1542 § 1 i § 2, art. 163 § 1 zd. 2 Kodeksu pracy.