Pracownik posiadający co najmniej 10-letni staż urlopowy ma prawo do 26 dni urlopu wypoczynkowego w roku kalendarzowym. Jeżeli staż urlopowy pracownika jest krótszy, przysługuje mu prawo do 20 dni urlopu wypoczynkowego (art. 154 § 1 Kodeksu pracy). Do stażu urlopowego poza okresami wykonywania pracy wlicza się również inne okresy, np. nauki w szkołach stopnia ponadgimnazjalnego, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, odbywania stażu absolwenckiego, pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym. Okresy te wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależy wymiar urlopu wypoczynkowego, a nie prawo do jego nabycia.
Nawet pracownik, posiadający co najmniej 10-letnie okresy zaliczane do stażu urlopowego, będzie jednak musiał w pierwszym roku zatrudnienia, na podstawie stosunku pracy, nabywać urlop cząstkowy po każdym miesiącu pracy.
WAŻNE!
Pracownik, który posiada co najmniej 10-letni staż urlopowy, w pierwszym roku kalendarzowym swojej pracy będzie miał naliczany urlop wypoczynkowy w wymiarze 2,16 dnia za każdy miesiąc pracy.
Nie ma wątpliwości, że w przypadku gdy pracownik w dniu podejmowania pracy po raz pierwszy legitymuje się już 10-letnim stażem urlopowym, będzie nabywał po każdym miesiącu pracy urlop w wymiarze 1/12 z 26 dni, tj. 2,16 dnia. Bezsprzeczne jest również, że pracownikowi posiadającemu 8-letni staż urlopowy wymiar należnego mu cząstkowego urlopu wypoczynkowego będziemy obliczać z 20 dni.
Sytuacja nieco się komplikuje, gdy pracownik podejmując pierwszą pracę posiada staż urlopowy między 9 a 10 lat.
Naliczanie urlopu z wymiaru 26 dni
Zgodnie z poglądem części specjalistów, pracownikowi posiadającemu w dniu podejmowania pierwszej pracy 9-letni lub dłuższy, ale nieprzekraczający 10 lat staż urlopowy, po każdym miesiącu pracy będzie przysługiwał urlop cząstkowy w wymiarze 2,16 dnia. Wynika to wprost z literalnego brzmienia art. 153 § 1 Kodeksu pracy, który określa, że pracownik podejmujący pracę po raz pierwszy, w roku kalendarzowym, w którym podjął pracę, uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku. Zatem pracownik, który posiada 9-letni staż urlopowy, po przepracowaniu roku, w związku z uzyskaniem 10-letniego stażu urlopowego, nabędzie prawo do 26 dni urlopu wypoczynkowego. Dlatego pracownikowi posiadającemu w dniu podjęcia pierwszej pracy 9-letni staż urlopowy, ale krótszy niż 10 lat, należy obliczać cząstkową 1/12 urlopu z wymiaru, jaki będzie mu przysługiwał po przepracowaniu pełnego roku, tj. z 26 dni.
PRZYKŁAD
Absolwent szkoły wyższej posiada jeszcze inny okres zaliczany do stażu urlopowego (roczny okres pracy na roli), dający mu ogółem 9-letni staż urlopowy. W roku podjęcia pierwszej pracy z każdym przepracowanym miesiącem nabywa on prawo do 2,16 dnia urlopu (1/12 z 26 dni).
Naliczanie urlopu z wymiaru 20 dni
Zgodnie z odmiennym poglądem, pracownikowi legitymującemu się 9-letnim stażem urlopowym, który nie przekracza 10 lat, należy w pierwszym roku pracy udzielać urlopu w wymiarze 1,66 dnia po każdym przepracowanym miesiącu. Tak samo bowiem pracownikowi zatrudnianemu po raz pierwszy w życiu, jak i temu, który podejmuje zatrudnienie po raz kolejny, należy udzielać urlopu biorąc pod uwagę wymiar 20 dni w związku z nieposiadaniem 10-letniego stażu urlopowego.
Inne rozstrzygnięcie tego zagadnienia powoduje stworzenie sytuacji nierównego traktowania pracowników legitymujących się takim samym zaliczanym stażem pracy. Pracownik podejmujący pracę po raz pierwszy w życiu miałby kompleksowo w roku kalendarzowym wyższy wymiar urlopu od pracownika z takim samym stażem, dla którego byłaby to kolejna praca.
PRZYKŁAD
Pracownik A posiadający 9-letni staż urlopowy podjął kolejną pracę od 1 stycznia 2009 r. Przez cały 2009 r. będzie mu przysługiwał urlop wypoczynkowy w wymiarze 20 dni. Pracownik B, również posiadający 9-letni staż urlopowy, 1 stycznia 2009 r. podjął pracę po raz pierwszy w życiu. Gdyby przyjąć pierwszy z prezentowanych poglądów, pracownik ten, nabywając po 2,16 dnia urlopu po każdym przepracowanym miesiącu, nabyłby łącznie w 2009 r. prawo do 26 dni urlopu wypoczynkowego.
Wnioski
Rozważając praktyczne zastosowanie przepisów Kodeksu pracy dotyczących nabywania przez pracowników prawa do urlopu wypoczynkowego w pierwszym roku pracy należy przychylić się do drugiego z zaprezentowanych stanowisk. W przypadku przyjęcia wyłącznie literalnego brzmienia przepisu prowadziłoby to do stworzenia sytuacji nierównego traktowania pracowników w zatrudnieniu. Dlatego w większym stopniu należy kierować się zdroworozsądkowym podejściem do tego zagadania i przyjąć interpretację uwzględniającą zamierzony cel takiego, a nie innego rozstrzygnięcia ustawodawcy. Wydaje się logiczne, że ustawodawca zawierający w akcie prawnym, jakim jest Kodeks pracy, przepisy zabraniające nierównego traktowania w zatrudnieniu, jednocześnie tworzyłby przepisy regulujące taką sytuację wprost. Przykład podany na poparcie tego poglądu wskazuje jednoznacznie na konieczność przyjęcia za słuszne właśnie tego rozwiązania, które tak samo traktuje pracowników posiadających identyczny staż urlopowy.
WAŻNE!
Udzielenie pracownikowi posiadającemu 9-letni staż urlopowy w pierwszym roku pracy urlopu wypoczynkowego w wymiarze 26 dni powoduje naruszenie zasady równego traktowania w zatrudnieniu.
Dodatkowo o słuszności poglądu, zgodnie z którym pracownikowi posiadającemu 9-letni staż urlopowy należy naliczać urlop w pierwszym roku pracy z wymiaru 20 dni, przekonuje sytuacja takiego pracownika podejmującego zatrudnienie po raz pierwszy już w trakcie danego roku kalendarzowego. Moim zdaniem, w takim przypadku do końca roku, w którym podjął on pierwszą pracę, należy mu liczyć urlop cząstkowy z wymiaru 20 dni. Od 1 stycznia kolejnego roku natomiast pracownik nabędzie prawo również do 20 dni urlopu, a dopiero w trakcie tego roku będzie mu przysługiwał urlop uzupełniający w związku z osiągnięciem 10-letniego stażu urlopowego. Trudno byłoby bowiem uzasadnić w takim przypadku obliczanie pracownikowi w pierwszym roku pracy urlopu z wymiaru 26 dni (2,16 za każdy przepracowany miesiąc), a następnie przyznać temu pracownikowi od 1 stycznia kolejnego roku urlop w wymiarze 20 dni.
PRZYKŁAD
Pracownik posiadający 9-letni staż urlopowy podejmuje pracę po raz pierwszy w życiu 1 czerwca 2008 r. Prawo do urlopu w wymiarze 26 dni pracownik ten nabędzie zatem od 1 czerwca 2009 r. Ustalając urlop za każdy przepracowany miesiąc w 2008 r. należy przyjąć do obliczenia 20-dniowy wymiar i przyznawać pracownikowi po 1,66 dnia urlopu za każdy przepracowany miesiąc w tym roku. Od 1 stycznia 2009 r. pracownik ten będzie miał wciąż prawo do 20 dni urlopu wypoczynkowego. W tym przypadku naliczanie urlopu z 26 dni w 2008 r. powodowałoby, że pracownik od 1 stycznia 2009 r. miałby zmniejszony urlop do wymiaru 20 dni.
Najbardziej logiczne wydaje się zatem rozwiązanie, w którym obliczenia pierwszego urlopu z wymiaru 26-dniowego dokonuje się jedynie dla pracowników, którzy w trakcie pierwszego roku zatrudnienia osiągną już łączny 10-letni staż urlopowy bądź którzy podejmując zatrudnienie taki staż już posiadają.
PRZYKŁAD
Pracownik podejmując zatrudnienie 1 kwietnia 2008 r. posiadał na ten dzień 9 lat i 6 miesięcy okresów zaliczanych do stażu urlopowego. Jeszcze w trakcie pierwszego roku pracy, tj. do 31 grudnia 2008 r., pracownik uzyskał łącznie 10-letni staż urlopowy. Zatem z każdym miesiącem zatrudnienia w 2008 r. nabywał on prawo do 2,16 dni urlopu wypoczynkowego (1/12 z 26 dni).
Pracownik, który do końca pierwszego roku kalendarzowego, w którym podjął pierwszą w życiu pracę, nie osiągnie 10-letniego stażu pracy zaliczanego do wymiaru urlopu wypoczynkowego, powinien mieć w tym roku urlop cząstkowy obliczany z wymiaru 20 dni. Pierwszego stycznia kolejnego roku pracownik nabędzie na ogólnych zasadach prawo do urlopu w wymiarze zależnym od urlopowego stażu pracy, jaki będzie na ten dzień posiadał.
Podstawa prawna
- art. 153, art. 154 § 1 Kodeksu pracy.