Państwa pracownica powinna wystąpić o urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego niezwłocznie po spełnieniu warunków do przyznania urlopu, tj. niezwłocznie po podjęciu faktycznej opieki nad dzieckiem i wystąpieniu do sądu z wnioskiem o przysposobienie dziecka.
Zasiłek macierzyński przysługuje pracownicy, która przyjęła na wychowanie dziecko i wystąpiła do sądu opiekuńczego w sprawie jego przysposobienia, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia lub 10. roku życia w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego.
Zasiłek macierzyński z tytułu przyjęcia dziecka na wychowanie przysługuje przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. Kodeks pracy nie określa, w jakim terminie urlop ten powinien być wykorzystany. Należy jednak przyjąć, że celem tego urlopu jest umożliwienie dziecku przyjętemu na wychowanie zaaklimatyzowania się w nowej rodzinie oraz stworzenie pracownicy możliwości sprawowania stałej opieki nad dzieckiem w okresie pierwszych trudnych miesięcy życia w nowym środowisku. Biorąc pod uwagę cel tego urlopu, powinien on być wykorzystany niezwłocznie po spełnieniu przez pracownicę przesłanek do jego nabycia. Od 1 stycznia 2010 r. zasiłek macierzyński przysługuje także przez okres dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.
Urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego i zasiłek macierzyński z tytułu przyjęcia na wychowanie dziecka przysługują przez okres:
- 20 tygodni (140 dni) w przypadku przyjęcia jednego dziecka,
- 31 tygodni (217 dni) w przypadku jednoczesnego przyjęcia dwojga dzieci,
- 33 tygodni (231 dni) w przypadku jednoczesnego przyjęcia trojga dzieci,
- 35 tygodni (245 dni) w przypadku jednoczesnego przyjęcia czworga dzieci,
- 37 tygodni (259 dni) w przypadku jednoczesnego przyjęcia pięciorga i więcej dzieci.
Państwa pracownica, która przyjęła dziecko na wychowanie, powinna wystąpić o zasiłek macierzyński niezwłocznie po łącznym spełnieniu dwóch warunków do jego nabycia:
- przyjęcia dziecka na wychowanie (chodzi o faktyczne sprawowanie opieki nad dzieckiem) i
- wystąpienia do sądu z wnioskiem o przysposobienie przyjętego na wychowanie dziecka.
W niektórych sytuacjach wiek dziecka może ograniczać czas trwania urlopu, a nawet uniemożliwiać skorzystanie z tego przywileju. W przypadku przysposobienia dziecka zasiłek macierzyński przysługuje bowiem tylko do ukończenia przez dziecko 7. roku życia (lub 10. roku życia, gdy wobec dziecka odroczono obowiązek szkolny). Przy obliczaniu wieku osoby fizycznej należy stosować art. 112 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem, przy obliczaniu wieku osoby fizycznej termin upływa z początkiem ostatniego dnia okresu. Zatem w przypadku przyjęcia dziecka na wychowanie zasiłek macierzyński przysługuje nie dłużej niż do dnia poprzedzającego siódme lub odpowiednio dziesiąte urodziny dziecka.
W liczbie dzieci przyjętych równocześnie na wychowanie, od której zależy okres wypłaty zasiłku macierzyńskiego, uwzględnia się dzieci w wieku do ukończenia 7. lub odpowiednio 10. roku życia. Jeśli pracownica przyjmie na wychowanie więcej niż jedno dziecko, ale nie wszystkie dzieci spełniają warunek wieku, który uprawnia do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, okres wypłaty zasiłku macierzyńskiego należy ustalić w wymiarze stosownym do liczby dzieci przyjętych na wychowanie, które nie ukończyły 7. lub odpowiednio 10. roku życia.
PRZYKŁAD
Pracownica przyjęła na wychowanie dziecko urodzone 25 czerwca 2010 r. 11 lipca 2011 r. wystąpiła do sądu z wnioskiem o jego przysposobienie. Zwróciła się do pracodawcy o udzielenie jej urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego od 12 lipca 2011 r. Zasiłek macierzyński przysługuje jej przez okres 20 tygodni, tj. od 12 lipca do 28 listopada 2011 r.
Minimalny okres wypłaty zasiłku macierzyńskiego z tytułu przysposobienia dziecka wynosi 9 tygodni (tj. 63 dni). Zasiłek macierzyński w tym wymiarze przysługuje nawet wtedy, gdy dziecko ukończy w tym okresie odpowiednio 7 lub 10 lat.
WAŻNE!
Urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego przysługuje przez 9 tygodni nawet wtedy, gdy dziecko ukończyło 7 lat (lub odpowiednio 10 lat).
PRZYKŁAD
Pracownica 16 września 2011 r. przyjęła na wychowanie dziecko, które nie ukończyło 7. roku życia, oraz wystąpiła do sądu z wnioskiem o jego przysposobienie. Z wnioskiem o urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego wystąpiła od 19 września 2011 r. Siódme urodziny dziecka przypadają 30 grudnia 2011 r. Wobec dziecka nie podjęto decyzji o odroczeniu obowiązku szkolnego. Zasiłek macierzyński przysługuje pracownicy nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia, tj. od 19 września do 29 grudnia 2011 r. (102 dni). Pracownica nie ma prawa do dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.
Pracownica po wykorzystaniu urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego ma prawo wystąpić z wnioskiem o dodatkowy urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego, który od 1 stycznia 2012 r. w przypadku przyjęcia na wychowanie 1 dziecka wynosi do 4 tygodni, natomiast w przypadku przyjęcia większej liczby dzieci – do 6 tygodni.
WAŻNE!
Od 1 stycznia 2012 r. pracownica po wykorzystaniu urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego ma prawo do dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w wymiarze do 4 tygodni – w przypadku przyjęcia na wychowanie 1 dziecka lub do 6 tygodni w przypadku przyjęcia większej liczby dzieci.
Dowodem do wypłaty zasiłku macierzyńskiego z tytułu przysposobienia dziecka jest zaświadczenie sądu opiekuńczego o wystąpieniu z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka lub przyjęcia dziecka w ramach rodziny zastępczej. W zaświadczeniu tym powinna być wskazana data urodzenia dziecka oraz oświadczenie ubezpieczonego o dacie przyjęcia dziecka na wychowanie.
Jeżeli płatnikiem zasiłku macierzyńskiego jest ZUS, dodatkowo są wymagane:
- zaświadczenie pracodawcy o okresie udzielonego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego,
- zaświadczenie płatnika składek ZUS Z-3 (a w przypadku osób niebędących pracownikami ZUS Z-3a).
Podstawa prawna:
- art. 183 Kodeksu pracy,
- art. 29 ust. 1 pkt 2, ust. 5 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512 ze zm.).