Anna C. była zatrudniona w przedsiębiorstwie PKS D. S.A. na stanowisku kierownika Wydziału Przewozów Pasażerskich, Marketingu i Koordynacji. W 2006 r. pracodawca dokonał wypowiedzenia zmieniającego, którego przyczyną miały być: niezadowalające wyniki osiągane przez wydział kierowany przez powódkę, jej rezygnacja z pełnienia funkcji prokurenta (którą wcześniej wykonywała) oraz trudna sytuacja finansowa spółki PKS. Pracodawca nie stawiał jednak powódce zarzutu niedołożenia należytej staranności w wykonywaniu funkcji kierownika wydziału. Wskazał jedynie, że straty ponoszone w okresie 1,5 roku przez ten wydział były znaczne i miały istotny wpływ na wyniki gospodarcze PKS w D. Mimo podejmowania różnych działań w półtorarocznym okresie sprawowania przez powódkę funkcji kierownika wydziału, jego wyniki finansowe nie uległy istotnym zmianom i Wydział Przewozów Pasażerskich nadal ponosił znaczne straty.
Annie C. zaproponowano stanowisko kasjera biletowego, z czym łączyło się znaczne obniżenie wynagrodzenia. Pracownica skierowała więc sprawę do sądu, żądając odszkodowania z tytułu wadliwego wypowiedzenia warunków pracy i płacy. Sąd I instancji oddalił powództwo. Jednak apelacja powódki została uwzględniona przez sąd apelacyjny, który zasądził na jej rzecz ponad 10,5 tys. zł odszkodowania. Pozwane PKS złożyło skargę kasacyjną.
Sąd Najwyższy uwzględnił skargę - uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał sądowi II instancji do ponownego rozpoznania.
Uzasadniając rozstrzygnięcie Sąd Najwyższy wskazał, że - co do zasady - przyczyną wypowiedzenia zmieniającego kierownikowi wydziału może być osiąganie przez jego wydział złych wyników ekonomicznych, mimo że kierownik dokłada należytej staranności. Zachodzi tu - zdaniem sądu - kolizja interesów majątkowych i osobistych kierownika, będącego pracownikiem, z majątkowymi interesami pracodawcy. W orzecznictwie jest zaś utrwalony pogląd, że w stosunku do pracowników na stanowiskach kierowniczych i samodzielnych należy stosować ostrzejsze kryteria oceny przyczyn uzasadniających wypowiedzenie (zob. tezę V uchwały SN z 27 czerwca 1985 r., III PZP 10/85, OSNCP 1985/11/164).
Tylko wyjątkowe okoliczności niezależne od kierownika mogą dać prymat jego interesu w postaci zachowania kierowniczego stanowiska - stwierdził sąd. Przykładowo można tu powołać strajk niesprowokowany przez kierownika, niekorzystne dla kierownika wydziału znaczne zmiany kursu walut, działanie kierownika na polecenie pracodawcy wyznaczające konkretne czynności lub wprowadzenie przez państwo cen reglamentowanych na środki produkcji lub wyroby czy usługi, niekorzystne dla wyników finansowych jednostki organizacyjnej zarządzanej przez kierownika. Powyższe uwagi - podkreślił sąd - odnoszą się do wypowiedzenia zmieniającego, ale mogą mieć częściowe zastosowanie także do wypowiedzenia definitywnego.
Michał Culepa
specjalista w zakresie spraw pracowniczych