Utworem w rozumieniu prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (art. 1 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych). Utwór powstaje z mocy samego prawa, bez konieczności dokonywania aktów rejestracji lub zgłaszania do odpowiednich organów. Co jest niezmiernie istotnie, utwór powstanie bez względu na przedstawianą wartość artystyczną czy naukową lub możliwości zastosowania utworu w praktyce. Ważne jest tylko, żeby był w jakikolwiek sposób ustalony i posiadał pewien walor oryginalności. W orzecznictwie Sądu Najwyższego za utwory uznawano nawet takie dzieła jak instrukcje bhp, projekty dokumentacji technicznej, plany, szkice czy rysunki.
Polecamy książkę: Umowy zlecenia i inne umowy cywilnoprawne w 2017 r.
Kwestie twórczości pracowniczej reguluje art. 12 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych ustalający autonomiczne zasady nabywania praw autorskich powstałych w trakcie trwania stosunku pracy. Co, do zasady bowiem prawa autorskie przysługują twórcy. W przypadku twórczości pracowniczej uprawnienia wynikające ze stworzenia utworu przysługują zarówno twórcy jak i pracodawcy. W jaki sposób odbywa się ten podział?
Zgodnie z art. 12 jeśli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej, pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron.
Pracodawcy od momentu przyjęcia utworu będą więc przysługiwać wszelkie prawa majątkowe wynikające z utworu, w szczególności zaś prawo do utrwalania, zwielokrotniania i rozpowszechniania utworu. Należy jednak pamiętać, iż prawo to będzie przysługiwać pracodawcy wyłącznie jeśli pracownik stworzy dzieło wykonując swoje obowiązki pracownicze. Jeśli zaś utwór powstanie „przy okazji” świadczenia pracy bądź też z wykorzystaniem środków dostarczonych przez pracodawcę autorskie prawa majątkowe będą przysługiwać twórcy.
Pracownik jednak w każdym przypadku zachowa autorskie prawa osobiste, mające charakter niezbywalny. W skład tych praw wchodzi m.in. prawo do autorstwa, oznaczenia utworu swoim nazwiskiem, zachowania jego integralności, decydowania o pierwszym publicznym udostępnieniu oraz prawo do nadzoru nad sposobem korzystania z utworu. Prawa te przysługują bowiem twórcy niezależnie od łączących twórcę więzi pracowniczych.
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. 1974 nr 24 poz. 141).