W analizowanym przypadku badanie trzeźwości dało wynik pozytywny, a zatem należy przyjąć, że mogą Państwo obciążyć pracownika jego kosztem. Sfinansowany przez firmę koszt badania nie stanowi dla pracownika przysporzenia majątkowego. W opisanych okolicznościach powinni Państwo zapłacić pracownikowi tylko za godziny faktycznie przepracowane w dniu, w którym przeprowadzono badanie.
UZASADNIENIE
Obowiązkiem pracodawcy jest niedopuszczenie lub odsunięcie od pracy pracownika, jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że stawił się on do pracy w stanie po spożyciu alkoholu albo spożywał alkohol w czasie wykonywania przypisanych mu zadań służbowych. Okoliczności stanowiące podstawę decyzji o odsunięciu od pracy powinny być podane pracownikowi do wiadomości.
Wydanie przez pracodawcę polecenia zaprzestania pracy zatrudnionemu, który wydaje się być pod wpływem alkoholu, nie wymaga ani zachowania szczególnej formy, ani nie powoduje konieczności zbadania stanu jego trzeźwości (wyrok Sądu Najwyższego z 11 lutego 2000 r., sygn. akt II UKN 401/99), OSNP 2001/15/498.
Wystarczające może tu być zachowanie pracownika i inne objawy charakterystyczne dla stanu nietrzeźwości: wyczuwalna woń alkoholu, niewyraźna mowa czy chwiejny chód (dobrze, by mogli to potwierdzić świadkowie).
W sytuacji gdy wykonywanie pracy przez osobę, co do której zachodzi uzasadnione podejrzenie, że znajduje się w stanie nietrzeźwości i może to zagrażać jej życiu lub zdrowiu albo życiu lub zdrowiu innych osób, pracodawca ma prawo wezwać policję w celu wyegzekwowania poddania się badaniu na trzeźwość.
Od 1 lipca 2011 r. badanie stanu trzeźwości pracownika przeprowadza się nie tylko na żądanie niedopuszczonego lub odsuniętego od pracy pracownika podejrzewanego o to, że stawił się do pracy w stanie po użyciu alkoholu albo spożywał alkohol w czasie pracy, ale także na żądanie kierownika zakładu pracy bądź osoby przez niego upoważnionej (zmieniony art. 17 ust. 3 ustawy z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi).
WAŻNE!
Od 1 lipca br. pracodawca ma prawo żądać, by pracownik poddał się badaniom na zawartość alkoholu.
Badania na zawartość alkoholu mogą obejmować:
- badanie wydychanego powietrza,
- badanie krwi (zabiegu pobrania krwi powinien dokonać fachowy pracownik służby zdrowia),
- badanie moczu (§ 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 6 maja 1983 r. w sprawie warunków i sposobu dokonywania badań na zawartość alkoholu w organizmie).
Omawiane badania powinien przeprowadzić uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego (np. Policja). Zmienione przepisy można w drodze analogii stosować do ustalania zawartości narkotyków w organizmie.
Badanie trzeźwości pracownika, co do zasady, odbywa się na koszt pracodawcy. Jeżeli jest ono przeprowadzane na żądanie podwładnego, pracodawca może obciążyć pracownika jego kosztem w przypadku dodatniego wyniku (czyli potwierdzenia stanu nietrzeźwości).
Należy uznać za właściwe stosowanie tej zasady również w sytuacji, gdy to pracodawca kieruje zatrudnionego na badanie, w wyniku którego stwierdzony zostanie stan nietrzeźwości. Nie ma bowiem przepisów, które regulują tę kwestię.
Gdy osoba zatrudniona, która wydaje się być pod wpływem alkoholu, zostaje odsunięta z tego powodu od pracy, wówczas pracodawca musi wypłacić wynagrodzenie podwładnemu wyłącznie za czas faktycznie przepracowany w dniu, w którym doszło do ww. odsunięcia. Czas pozostający do przepracowania w danym dniu po zakazaniu pracownikowi kontynuowania pracy jest bezpłatny, w myśl zasady, iż wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną, a za czas jej niewykonywania prawo do wynagrodzenia zachowane jest tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak stanowią.
Dodatkowo stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy uprawnia pracodawcę do nałożenia na pracownika kary upomnienia, nagany czy nawet kary pieniężnej. Ponadto praca wykonywana pod wpływem alkoholu jest rażącym naruszeniem obowiązków pracowniczych, uzasadniającym wypowiedzenie umowy o pracę, a nawet jej rozwiązanie w trybie natychmiastowym (postanowienie Sądu Najwyższego z 11 marca 2008 r., I PK 278/07, niepublikowane).
Podstawa prawna
- art. 17, art. 40 ustawy z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 ze zm.),
- art. 80, art. 108 Kodeksu pracy,
- § 1–3 i § 8–9 rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 6 maja 1983 r. w sprawie warunków i sposobu dokonywania badań na zawartość alkoholu w organizmie (Dz.U. Nr 25, poz. 117),
- art. 5 pkt 3 ustawy z 25 marca 2011 r. o ograniczaniu barier administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców (Dz.U. Nr 106, poz. 622 ze zm.).